Είχαμε, πρόσφατα, την κατά λέξη μετάφραση στα αγγλικά του ιδιωματισμού «μαλώνουν σε ξένο αχυρώνα»· και μάλιστα σε επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών προς τη διεθνή κοινότητα. Τώρα, βλέπουμε ένα άλλο ανήκουστο να πραγματοποιείται: το υπουργείο Εξωτερικών να εκδίδει ανακοίνωση, βασιζόμενο σε εσφαλμένη ανταπόκριση του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων από την Τουρκία. Εχει σημασία ότι και οι δύο πρωτοφανείς γκάφες αφορούν τα ελληνοτουρκικά, δηλαδή τομέα του υπουργείου ο οποίος κατά παράδοση και εξ ανάγκης στελεχώνεται από τους καλύτερους υπαλλήλους της διπλωματικής υπηρεσίας.
Τι συμβαίνει; Μήπως έχει πάψει να υπάρχει υπουργείο Εξωτερικών, όπως το ξέραμε τουλάχιστον; Εχουν πάψει πια οι διπλωμάτες μας να συλλέγουν, να αξιολογούν και να μεταδίδουν αυτοί στην κεντρική υπηρεσία τις πληροφορίες για την πολιτική κατάσταση των χωρών στις οποίες υπηρετούν; Μήπως όλη η δουλειά γίνεται από κάποιον άπειρο ή άσχετο που ψάχνει το Διαδίκτυο; Υποθέτω ότι όλο το πρόβλημα οφείλεται στις εμμονές του υπουργού, που αποδίδονται καλύτερα με μια αγγλική φράση, της οποίας δεν γνωρίζω την απόδοση στα ελληνικά: control freak. Προφανώς, λοιπόν, τα σημαντικά θέματα συγκεντρώνονται όλα στο γραφείο του υπουργού, όπου τα χειρίζονται κάποιοι πρόθυμοι, πλην αδαείς και με εντυπωσιακή άγνοια κινδύνου. Επομένως, η απάντηση στο αρχικό ερώτημα είναι ναι, δεν υπάρχει υπουργείο Εξωτερικών…
Ηταν ένα Ποτάμι…
Ο θάνατος επήλθε προ πολλού. Τώρα παρακολουθούμε την αποσύνθεση. Ο Ιάσων Φωτήλας, του αειμνήστου Ασημάκη, διεγράφη χθες από την Κ.Ο. του Ποταμιού, επειδή πρότεινε να ξεκινήσει η συζήτηση του κόμματος με τη Νέα Δημοκρατία, με σκοπό την προγραμματική συμφωνία. Ετσι ο συμπαθής (με μόνη επιφύλαξη την προέλευσή του από την Πάτρα…) Φωτήλας τίμησε την ωραία παράδοση που ξεκίνησε ο πατέρας του.
Στην τεκμηρίωση της πρότασής του (τον άκουσα από το ραδιόφωνο να τα εξηγεί), ο Φωτήλας ήταν κάπως χύμα, σκόρπιος. Από το ύφος του ήταν φανερό, σε μένα τουλάχιστον, ότι ο άνθρωπος είχε απαυδήσει από την ακινησία που βίωνε μέσα στο Ποτάμι. Η κεντρική ιδέα του, πάντως, ήταν εύστοχη: δεν αντέχει άλλο να συμμετέχει σε ασκήσεις αυτοερωτισμού για την Κεντροαριστερά. (Ελπίζω να το είπα κομψά…) Αυτό ήταν η αιτία θανάτου του Ποταμιού, όπως το λέει ο Φωτήλας. Το Ποτάμι θυμίζει ένα γιατρό με καλές προθέσεις, που προσφέρεται να βοηθήσει τους φτωχούς που τους θερίζει ο λοιμός, μόνο και μόνο για να υποκύψει και ο ίδιος στην ασθένεια. Sad but true – υπάρχει και τραγουδάρα των Metallica με αυτό τον τίτλο.
Το Ποτάμι δημιουργήθηκε από τον Σταύρο Θεοδωράκη και αρκετούς αξιόλογους ανθρώπους που μάζεψε γύρω του, με τη φιλοδοξία να βρει την απάντηση στο ερώτημα που έχει κάνει τη λεγόμενη Κεντροαριστερά να βαλτώσει: πώς μπορούμε να είμαστε φιλολαϊκοί και συγχρόνως να πραγματοποιήσουμε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις; Η ανάγκη μιας ρεαλιστικής απάντησης στο ερώτημα ήταν και παραμένει έντονη, σε ορισμένα τουλάχιστον στρώματα της κοινωνίας μας. Γι’ αυτό και, εξαρχής, η προσπάθεια συγκέντρωσε το ενδιαφέρον του κόσμου. (Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, τότε, αν θυμάστε, τα είχαν κάνει επάνω τους, στην προοπτική μιας λύσης…)
Ομως, το Ποτάμι ήταν από την πρώτη στιγμή ενός ανδρός αρχή· και το μέγεθος του αρχηγού υπολειπόταν της ανάγκης που προσπάθησε να εκφράσει. Ο δημιουργός του το χειρίστηκε σαν εκπομπή ή σαν εστιατόριο – σαν προσωπικό μαγαζάκι, δηλαδή. Για να χειριστείς όμως με τέτοιο τρόπο ένα κόμμα, προϋπόθεση είναι να έχει κάτι ολίγον από χαρισματικότητα. Αντε όμως να αλλάξεις μυαλά στον Ελληνα αυτοδημιούργητο…
Το Εβερεστ
Απέφυγα να γράψω για τη βράβευση του Ντίλαν με το Νομπέλ Λογοτεχνίας, διότι δεν μπορώ να έχω σαφή θέση επ’ αυτού. Το μόνον που έχω είναι σύγχυση. Από τη μία πλευρά, τέτοια βαθιά χαρά έχω να νιώσω χρόνια και τίποτε δεν μπορεί να την αλλοιώσει. Για τον Ντίλαν, ισχύει απολύτως αυτό που είπε ο Λέοναρντ Κοέν για την απονομή του βραβείου: «Είναι σαν να καρφιτσώνεις παράσημο στο Εβερεστ». Πράγματι· και το αποδεικνύει το γεγονός ότι ο βραβευθείς δεν καταδέχεται να μιλήσει για τη βράβευσή του: θα απαντούσε ποτέ το Εβερεστ; (Αν δεν μιλήσει ούτε κατά την τελετή απονομής, αλλά τραγουδήσει, θα τον ανακηρύξω θεότητα…)
Αξίζει, λοιπόν, την τιμή. Το θέμα είναι, όμως, ποια τιμή, το Νομπέλ Λογοτεχνίας για τους στίχους του; Ως λάτρης του έργου του, έχω την εντύπωση ότι αν αφαιρέσεις τους στίχους από τα τραγούδια του Ντίλαν ακρωτηριάζεις το έργο του και το αδικείς κατάφωρα. Η καλλιτεχνική αξία βρίσκεται στο σύνολο, όχι στα επιμέρους συστατικά του. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η επιτροπή του βραβείου ήθελε να φρεσκάρει το ενδιαφέρον του κόσμου για τον θεσμό και, στην περίπτωση του Ντίλαν, έδωσε το Νομπέλ Λογοτεχνίας ως, κατά κάποιον τρόπο, βραβείο για τη γενική προσφορά στα γράμματα και στις τέχνες. (Πάλι καλά που δεν του έδωσαν της Ιατρικής, με το σκεπτικό ότι τα τραγούδια του έχουν απαλύνει καημούς και στενοχώριες…) Εν πάση περιπτώσει, το πρόβλημα είναι της επιτροπής· δεν είναι του Ντίλαν.
Συνέβη
Χθες το μεσημέρι, σε καπνοπωλείο στο κέντρο. Ο κύριος δίπλα μου θέλει δύο πούρα, αλλά δεν έχει αποφασίσει τη μάρκα. Κρατάει στο χέρι του δύο πούρα, ένα Cohiba κι ένα άλλο, και συζητά το θέμα με τον πωλητή. Εγώ, δίπλα του, που σιχαίνομαι τα πούρα σχεδόν όσο και αυτούς που τα καπνίζουν, συμβαίνει να έχω και νεύρα, οπότε παρεμβαίνω αγενώς: «Μου επιτρέπετε;». Ρητορικό το ερώτημα, διότι δεν με ενδιαφέρει αν μου επιτρέπει ή όχι. «Να πάρετε δύο από αυτά», λέω και δείχνω το Cohiba. «Είναι πιο ακριβό και θα δείχνετε πιο πλούσιος αν το καπνίζετε», προσθέτω. Εκείνος μου σκάει ένα καλοπροαίρετο, ειλικρινές χαμόγελο και λέει: «Ευχαριστώ, θα πάρω και τα δύο». Πήρε και τα δύο (43 ευρώ), δεν κατάλαβε τίποτε. Ευτυχισμένος άνθρωπος…