Από το 2008 έχουν κλείσει περίπου 244.00 επιχειρήσεις και μαζί τους εξαφανίστηκαν 843.000 θέσεις εργασίας και 30 δισ. εισόδημα. Αυτό ήταν το άμεσο κόστος της κατάρρευσης του παρασιτικού μοντέλου καπιταλισμού – μεγέθυνσης μέσω της κατανάλωσης με δανεικά, αδιαφορίας για την παραγωγικότητα, καθυστερημένων παραγωγικών δομών, με κράτος και τράπεζες να δημιουργούν μια τέλεια φούσκα, την ελληνική. Η φούσκα έσπασε, το κόστος δεν έχει φανεί στο σύνολό του. Ενα μεγάλο τμήμα του κρύβεται πίσω από τα 65 δισ. ευρώ «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια. Πίσω από αυτά βρίσκονται επιχειρήσεις υπό όρους βιώσιμες και άλλες, σκελετοί.
Υπάρχουν επιχειρήσεις που έχουν τελειώσει, δεν θα επιβιώσουν, δεν μπορούν να γυρίσουν σε θετικά αποτελέσματα, σε κέρδη προ φόρων, τόκων, αποσβέσεων. Υπάρχουν και πολλές άλλες, που μπορούν να αποκτήσουν θετικό EBITDA, μετά από μια γενναία αναδιάρθρωση και υπό την προϋπόθεση ότι θα μπουν φρέσκα κεφάλαια σε αυτές. Αν αυτό δεν γίνει, θα συνεχίσουν να σέρνονται, θα μολύνουν και άλλες υγιείς επιχειρήσεις, η καταστροφή θέσεων εργασίας θα διευρύνεται και, τελικά, οι τράπεζες θα οδηγηθούν σε bail in – με συνέπειες και για τις καταθέσεις. Το πρόβλημα έχει τεθεί από το 2012, τουλάχιστον. Η αντιμετώπισή του εκκρεμούσε.
Γιατί αυτή η έκδηλη απροθυμία; Γιατί πίσω από το πρόβλημα βρίσκεται ένα βαρύ πελατειακό σύστημα, ένα άρρωστο μοντέλο υπερχρέωσης των επιχειρήσεων και μετάλλαξης των δανείων σε ατομικό πλούτο των ιδιοκτητών τους. Οι μέθοδοι είναι γνωστές: Με πρωταρχικές υπερτιμολογήσεις που τσάκιζαν τις επιχειρήσεις εν τη γενέσει τους και πλούτιζαν τους ιδιοκτήτες τους one off, είτε με εν συνεχεία λεηλασία που τη συγκάλυπτε ανάλογος, με «παράδοξα» κριτήρια, υπερδανεισμός τους. Ετσι η χώρα έφτασε να βρίθει από δήθεν πλούσιους, οι οποίοι δεν είναι παρά υπερδανεισμένοι. Αυτό είναι το πιο βαθύ πελατειακό σύστημα.
Μια χρόνια γάγγραινα. Με τις ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο που τέθηκε σε διαβούλευση, τις αλλαγές στην προπτωχευτική διαδικασία, του περιβόητου άρθρου 99 του πτωχευτικού κώδικα, αυτό το πάρτι θα τελειώσει. Δεν θα τέλειωνε χωρίς τις αφόρητες πιέσεις της τρόικας. Χάρη σε αυτές κυρίως, επιτέλους δημιουργείται το νομικό πλαίσιο να ξεκινήσει άμεσα η αναδιάρθρωση των βιώσιμων επιχειρήσεων, είτε συναινούν είτε δεν συναινούν οι ιδιοκτήτες τους. Η διαχείριση των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων μπορεί να διευκολύνει την ανάδυση νέων υγιών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών και, μαζί με τις αποκρατικοποιήσεις, να αποτελέσει το πρώτο σκαλοπάτι για την προσέλκυση ξένων ιδιωτικών μακροπρόθεσμων κεφαλαίων. Ισως, σε ορίζοντα λίγων ετών, αλλάξει η εικόνα της επιχειρηματικότητας και του παραγωγικού ιστού της οικονομίας. Υπό προϋποθέσεις.
Δεν είναι τυχαίος ο πόλεμος που μαίνεται στη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, την Πειραιώς, τη νέα διοίκηση της οποίας επιδιώκει, με θεμιτά και αθέμιτα μέσα, να ελέγξει ένα κερδοσκοπικό hedge fund, του J. Paulson. Για να έχει η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων τα μέγιστα θετικά αποτελέσματα για τη χώρα, προϋπόθεση είναι να γίνει με διαφάνεια – όπερ εξαρτάται κυρίως από τις διοικήσεις των τραπεζών. Επίσης, να γίνει με βάση ένα σχέδιο για την οικονομική ανασυγκρότηση (αυτό που είχαμε δεσμευτεί ότι θα έχουμε έτοιμο από τον περασμένο Μάρτιο…), όχι σε κενό, χωρίς ένα πλαίσιο των προτεραιοτήτων και των αναγκών μιας βιώσιμης παραγωγικής ανασυγκρότησης, αλλά με βάση ένα εθνικό business plan. Αυτό θα ήταν δουλειά της πολιτικής. Αλλ’ αυτή ασχολείται με όλα τα άλλα…