Οι προβλέψεις –έχει ειπωθεί– είναι δύσκολες, ιδιαίτερα αν αφορούν τα μελλούμενα. Δεν εξαιρείται η πρόβλεψη αν θα καταφέρουμε να ολοκληρώσουμε επιτυχώς το γ΄ μνημόνιο εντός 19 μηνών. Λοιπόν σταχυολογώ λίγες οικονομικές εξελίξεις, που, ενώ δεν συζητούνται ιδιαίτερα, θα βοηθούσαν σε μια τέτοια πρόβλεψη. Δείχνουν ότι η οικονομία έχει αγγίξει ένα χαμηλό όριο αντίστασης που (παρά τα όσα κακώς γίνονται ή/και τα καλά που δεν γίνονται ή καθυστερούν) παραμένει ισχυρό.
Η ανεργία μειώνεται ελαφρά μόνο (παρά την «εξαγωγή» ανέργων), αλλά η απασχόληση αυξάνεται επίσης ελαφρά και σταθερά μετά το 2012 – και φέτος. Οι μισθοί έχουν συρρικνωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά για πρώτη φορά η αμοιβή της μισθωτής εργασίας αυξήθηκε 4,1% το α΄ 6μηνο (από 1,6% το ίδιο 6μηνο πέρυσι). Η παραγωγή της μεταποίησης κινείται με ανοδικό ρυθμό, εκτιμάται ότι αυξήθηκε 5% το 9μηνο φέτος (μετά το 1,5% του ίδιου 9μήνου πέρυσι) και μαζί της κινείται ανοδικά η απασχόληση σε αυτόν τον τομέα, με ρυθμό 2%.
Η μεταβολή του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος είναι στη ζώνη του μηδενός – αφού αυτό μειώθηκε 25%. Αλλά το α΄ 6μηνο μειώθηκε λιγότερο (-0,64%) από όσο αναμενόταν, θα κλείσει στο -0,3% έως +0,2% στο τέλος έτους και προβλέπεται ότι θα αυξηθεί άνω του 2% το 2017. Οι εξαγωγές αγαθών σε σταθερές τιμές αυξήθηκαν 7% το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου. Τόσο αυτές όσο και οι εισαγωγές προβλέπεται ότι θα αυξηθούν σημαντικά τους τελευταίους μήνες φέτος. Κάτι κινείται.
Η πτώση των τουριστικών εσόδων ήταν σημαντική (-7,1%) το 8μηνο, ωστόσο θα περιοριστεί στο -4% λόγω της σημαντικής ανάκαμψης που προεξοφλείται το τελευταίο 4μηνο. Ο δείκτης του όγκου λιανικών πωλήσεων (οι οποίες έχουν μειωθεί δραματικά προκαλώντας χιλιάδες «λουκέτα») αυξήθηκε 9,7% τον Ιούλιο και προβλέπεται ότι θα συνεχίσει ανοδικά καθ’ όλο το τρέχον 6μηνο, ωθώντας ανοδικά και την (ασθενική) ιδιωτική κατανάλωση.
Αυτά, μαζί με την αντιστροφή της καθοδικής πορείας των κερδών που σημειώνεται από το 2014 και (ελαφρά και με ανισομέρεια από κλάδο σε κλάδο, ωστόσο…) ενισχύεται στη διετία, δείχνουν ότι η οικονομία έχει φτάσει σε ισχυρό χαμηλό σημείο αντίστασης. Αν θα το σπάσει προς τα κάτω ή αν αυτό το χαμηλό θα αποδεχτεί βάση για μια ανοδική ώθηση, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ενας και κρίσιμος, η κυβερνητική δράση.
Είναι θετικό το μήνυμα από τον κυβερνητικό ανασχηματισμό. Ο πρωθυπουργός επέλεξε να σχηματίσει μια κυβέρνηση που θα επιδιώξει να ολοκληρώσει το πρόγραμμα – όχι μια εκλογική. Οι μετακινήσεις, οι σημαντικές νέες αναδείξεις και απομακρύνσεις υπουργών δείχνουν ότι ο κ. Τσίπρας επιχειρεί ένα restart για να αποφύγει το delete – και αυτός και η χώρα. Θεωρώ ενδιαφέρον ότι στην ομιλία του στο υπουργικό συμβούλιο, περίπου δέκα φορές καταδίκασε κάθε χρονοτριβή στην υλοποίηση του προγράμματος και υπέδειξε την ανάγκη επιτάχυνσης της εφαρμογής του, θέτοντας ως εθνικό στόχο τη μείωση της ανεργίας στον μέσο ευρωπαϊκό όρο το 2021 και, προοπτικά, στο 10%.
Αυτός είναι ένας στόχος που έχει πραγματική αξία. Ο κόσμος της εργασίας υπεράνω όλων χρειάζεται Εργασία. Αν και αυτονόητο, δεν ήταν τόσο αυτονόητο μέχρι σήμερα. Εφόσον αυτό αναδειχτεί σε πυξίδα της κυβέρνησης και αποκατασταθεί ένα πνεύμα εθνικής συνεννόησης, θα δικαιολογείται η πρόβλεψη ότι στο σημερινό χαμηλό της οικονομίας δημιουργείται βάση ανοδικής ώθησής της. Και ότι το πρόγραμμα θα βγει.