Γιατί έπεσα έξω;

4' 5" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ιστορίες παλιές όσο και η δημοκρατία. Στην εμπόλεμη Αθήνα του 5ου π.Χ. αιώνα, μετά τον θάνατο του Περικλή κυριαρχεί ο Κλέων. Επιχειρηματίας του καιρού εκείνου, βυρσοδέψης το επάγγελμα, διακρίθηκε στην Εκκλησία με τη θεατρικότητα της παρουσίας του. Σε αντίθεση με τον Περικλή, τον «Ολύμπιο», αυτός χειρονομούσε, χτυπούσε με τις γροθιές το στήθος του και ανέβαζε τον τόνο της φωνής για να συγκινήσει τους ψηφοφόρους του υποσχόμενος περισσότερο πόλεμο και περισσότερες νίκες. Θεωρήθηκε υπεύθυνος για την πρώτη μεγάλη ήττα της Αθήνας στο Δήλιο της Βοιωτίας, κατάφερε όμως να στρέψει την προσοχή του κοινού στην απώλεια της Αμφίπολης και να αποδώσει τις ευθύνες στον Θουκυδίδη, ο οποίος και καταδικάστηκε ερήμην σε ισόβια εξορία.

Ο Αριστοφάνης στους Ιππής τον εμφανίζει να ποτίζει κρασί τον οινόφλυγα Δήμο. Οι Ιππής κέρδισαν το πρώτο βραβείο τη χρονιά εκείνη, αυτό όμως δεν εμπόδισε τους ίδιους Αθηναίους που παρακολούθησαν την κωμωδία να επανεκλέξουν στρατηγό τον πρωταγωνιστή της. Αν και τον χειροκρότησαν ως κωμικό πρόσωπο, του εμπιστεύθηκαν το σημαντικότερο αξίωμα της δημοκρατίας, το αξίωμα του στρατηγού. Οπως έγραψε το καλοκαίρι ο Μάικλ Μουρ στο άρθρο του όπου εξέθετε τους λόγους για τους οποίους οι περισσότεροι δεν πιστεύουν ότι θα εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ, είναι ότι τους φαίνεται δύσκολο η πλειοψηφία να προτιμήσει έναν «ηλίθιο ημιαπασχολούμενο κλόουν». Ανήκω σ’ αυτούς που έτρεφαν αυτήν την ψευδαίσθηση. Γιατί;

Επειδή δεν ξέρω καλά τη βαθιά Αμερική; Οντως δεν την ξέρω παρά μόνον από τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Επειδή κατά βάθος πιστεύω ότι η χώρα του σοβαρού καπιταλισμού έχει αναπτύξει αντισώματα που της επιτρέπουν να συντηρήσει τη λειτουργία του συστήματος; Εξάλλου μην ξεχνάμε ότι στη δεκαετία του ’90 αντίπαλος του Μπιλ Κλίντον ήταν ο Περό, ένας άλλος επιχειρηματίας, πιο σοβαρός μάλιστα από τον Τραμπ. Κι αυτός είχε ηττηθεί. Ομως, ο κόσμος του 2016 δεν είναι ο κόσμος της δεκαετίας του ’90.

Οι αναλογίες του σύγχρονου με τον αρχαίο κόσμο δεν είναι πάντοτε επιτυχημένες. Τις περισσότερες φορές είναι ατυχείς. Και όπως έλεγε ο δάσκαλος Ζαν Πιερ Βερνάν, αν θέλουμε να κατανοήσουμε την αρχαιότητα, θα πρέπει να δούμε το είδωλό της αντεστραμμένο σε σχέση με το είδωλο του σύγχρονου κόσμου. Γι’ αυτό η σύγκριση του Κλέωνα με τον Τραμπ αρχίζει και τελειώνει στην εμπειρία της δημοκρατίας. Στο γεγονός δηλαδή ότι η δημοκρατία, από τη γέννησή της, υπήρξε σύστημα ασταθές και επισφαλές επειδή ακριβώς η ίδια στηρίζεται στη συνεχή, καθημερινή δοκιμασία του εαυτού της. Το πρόβλημα του σύγχρονου κόσμου είναι ότι αντιμετωπίζει τη δημοκρατία ως ιδεολογία και τα κεκτημένα της σαν το απόλυτο καλό. Το ζήσαμε και στην περίπτωση του Μπους του νεότερου, ο οποίος αποπειράθηκε να κάνει εξαγωγή δημοκρατίας στο Ιράκ, λες και ήταν τροτσκιστής, με τα γνωστά ολέθρια αποτελέσματα.

Κατά βάθος είμαστε σωκρατικοί. «Ουδείς εκών κακός». Και επειδή θεωρούμε ότι τα κεκτημένα των δυτικών δημοκρατιών έχουν παραγάγει γνώση για την ανθρώπινη συνύπαρξη, δεν δεχόμαστε ότι στο υπέδαφος των κοινωνιών υπάρχουν ορυκτά στρώματα από αδρανή υλικά. Τα βλέπουμε να αναδύονται όποτε εμφανίζονται ρήγματα στην επιφάνεια. Και πώς μπορώ να καταλάβω τον τρόπο που σκέφτεται ο λευκός άνεργος πρώην βιομηχανικός εργάτης του Μίσιγκαν; Το ρήγμα δεν είναι μόνον οικονομικό. Είναι ψυχολογικό. Η παγκοσμιοποίηση που οργάνωσε το διεθνές κοκτέιλ πάρτι και θέλησε να αντικαταστήσει τα σύνορα και τους πολέμους με δημόσιες σχέσεις και εμπορικές συναλλαγές μπορεί να έχει με το μέρος της το απαραίτητο χρήμα, όμως αγνοεί τις ψυχολογικές αντιστάσεις. Κι ας λένε οι ίδιοι ότι η οικονομία είναι ψυχολογία.

Γιατί έπεσα έξω ενώ έβλεπα ότι το γεγονός των εκλογών δεν είναι η Κλίντον, αλλά ο Τραμπ; Κι ενώ ξέρουμε όλοι ότι αυτός που προκαλεί γεγονότα, άρα το ενδιαφέρον, είναι και ο επικρατέστερος; Εμπιστεύθηκα τον ορθολογισμό των δημοσκοπήσεων; Λες και τον Θεό τον έχει αντικαταστήσει η πίστη στη δημοκρατία, μέτρο της οποίας πίστης είναι οι μετρήσεις της κοινής γνώμης. Και γιατί τώρα αισθάνομαι λίγο σαν χαμένος; Ξεχνώ όσα λέγονταν για τον Ρέιγκαν το 1980; Δευτεροκλασάτο ηθοποιό τον ανέβαζαν, δευτεροκλασάτο τον κατέβαζαν, για να αποδειχθεί ένας από τους πιο σημαντικούς προέδρους των ΗΠΑ. Αυτός έκλεισε τον Ψυχρό Πόλεμο.

Από το Brexit ώς τον Τραμπ, όλα μας δείχνουν ότι ο κόσμος αλλάζει. Προχθές διάβασα στην εφημερίδα «Εστία» το κύριο άρθρο με τίτλο «Επιστροφή στο Εθνος Κράτος». Δεν ξέρω αν ισχύει αυτό, διότι υπάρχει και η Ιστορία η οποία έχει ξεπεράσει τις εθνικές-κρατικές οντότητες. Θα κλειστούν οι ΗΠΑ στον εαυτό τους; Θα απομονωθούν με τείχη; Κι όταν η προοδευτική κοινή γνώμη εξεγείρεται κάθε φορά που υπάρχει αμερικανική παρέμβαση στον κόσμο, τότε γιατί ανησυχεί για την προοπτική του απομονωτισμού; Μήπως γιατί ξέρει ότι ο δυτικός κόσμος χρειάζεται την προστασία τους; Μήπως κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που έπεσα έξω με τον Τραμπ; Γιατί προτιμούσα κατά βάθος την παράδοση βομβαρδισμών της οικογενείας Κλίντον; Οπως την προτιμούσε και η Ευρώπη.

Γιατί έπεσα έξω; Μου αρέσει ο τρόπος που σκέφτομαι. Σαν φίλαθλος που λέει «χάσαμε», ενώ ο ίδιος δεν μπορούσε να επηρεάσει με τίποτε το αποτέλεσμα. Η μοίρα του κομπάρσου. Οπως μου έλεγε φίλος Αγγλος ηθοποιός, σπανίως οι κομπάρσοι γνωρίζουν το τέλος του έργου διότι συνήθως διαβάζουν μόνον τον ρόλο τους.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή