Μα, υπάρχουν καλύτερα από αυτά; Παραδεχθείτε το: ζούμε για κάτι τέτοιες στιγμές! Τις στιγμές που οι μεγάλοι, προσωρινά έστω, στρέφουν την προσοχή τους σε εμάς και, μαζί τους, στρέφεται και όλος ο κόσμος να μας κοιτάζει, όπως τώρα με τον Ομπάμα στην Αθήνα. Τέτοιες στιγμές είναι που νιώθουμε την ένταση της ζωής να φουντώνει μέσα μας και μας πλημμυρίζει η μέθη της δικαίωσης. Γιατί; Διότι, εξαιτίας της απόστασης που χωρίζει την ιδέα που τρέφουμε για τον εαυτό μας από την πραγματικότητα όπως την προσλαμβάνουν οι άλλοι, είμαστε ένα έθνος ψώνιων. (Αν το βρίσκετε υπερβολικό, αναρωτηθείτε ποιος άλλος πρωθυπουργός και μάλιστα αριστερός θα μπορούσε ποτέ να ισχυρισθεί για τον λαό της χώρας του ότι «κουβαλά μέσα του την παράδοση της δημοκρατίας»…)
Η επίσκεψη του 44ου προέδρου των ΗΠΑ στην Αθήνα ξεκίνησε με δύο ειρωνείες κατάλληλες για την περίσταση: το κόκκινο χαλί που έκανε γωνία (η ευθεία ως συντομοτέρα οδός δεν είναι αρεστή στους Ελληνες…) και το γεγονός ότι ο πρώτος Ελληνας του οποίου έσφιξε το χέρι ο Ομπάμα ήταν ένας υπουργός που πανηγύρισε δημοσίως (μέσω Twitter) για την επιτυχία του Τραμπ και ο οποίος, επιπλέον, φορούσε την κόκκινη γραβάτα των Ρεπουμπλικανών, όμοια με εκείνη που φορούσε ο Τραμπ στις συγκεντρώσεις του. Ακούσιο ελληνικό χιούμορ; Ακριβώς· έτσι λέγεται επιστημονικά. Στην καθομιλουμένη, το λέμε χωριατιά.
Η τελετή της επίσημης υποδοχής στο Προεδρικό Μέγαρο έπασχε σε δύο σημεία. Κατ’ αρχάς, η στενότητα του χώρου, που δεν επέτρεπε την ικανοποιητική κάλυψη σε τηλεοπτική εικόνα – και στη σημερινή εποχή η εικόνα είναι το ισχυρότερο μέσο με το οποίο μια χώρα εκπέμπει προς τα έξω την ιδέα που προωθεί για τον εαυτό της. Εμείς προτιμήσαμε μια εικόνα ελεγχόμενου (;) χάους με αρκετό στριμωξίδι. Ως εικόνα ασφαλώς δεν μας κολακεύει. Είναι όμως τίμια και ρεαλιστική – και αυτό, παρακαλώ, ας μας αναγνωρισθεί.
Το δεύτερο αρνητικό στοιχείο ήταν η μουσική. Η ορχήστρα πνευστών που έπαιξε στην τελετή της υποδοχής ήταν για τα μπάζα. Απαράδεκτη! Δύο από τους ωραιότερους εθνικούς ύμνους εκτελέστηκαν (με όλες τις έννοιες) σε ύφος βαλκανικών χάλκινων με τουμπελέκι. Ενα φτηνό κλαμπατσίμπαλο ήταν αυτό, όχι στρατιωτική μπάντα. Κατάλληλο για το Πάσχα στο στρατόπεδο, για τις εθνικές εορτές και τα πανηγύρια, όχι για τελετή υποδοχής υψηλού προσκεκλημένου.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν κάπως φρέσκος στην όψη – θα διακινδύνευα, δε, την υπόθεση ότι ήταν ελαφρώς μακιγιαρισμένος ή ότι, πολύ προσφάτως, είχε κάνει καθαρισμό προσώπου. Πάντως, οφείλω να αναγνωρίσω ότι ο κ. Παυλόπουλος ήταν καθ’ όλα άψογος και με την ομιλία του καλωσορίσματος έσωσε ό,τι σωζόταν από την υποδοχή. Κατ’ αρχάς, ευχαρίστησε «θερμώς», όπως είπε, τον πρόεδρο των ΗΠΑ για τη συμπαράσταση του ίδιου και της χώρας του στον ελληνικό λαό. Επειτα, εξίσου ευθέως είπε ότι προσβλέπει σε μια Αμερική που θέλει την Ευρώπη ισχυρή και, τέλος, έθεσε τα τρία διεθνή θέματα που έχουν την προτεραιότητα για τη χώρα: Κυπριακό, απόλυτος σεβασμός στη Λωζάννη και το «neighbouring statelet» (δική μου η φράση στην αγγλική – αγωνίζομαι με τον τρόπο μου για τη διεθνοποίηση του θέματος…). Αν κάτι θα μπορούσε να του καταλογισθεί είναι ότι αναλύθηκε σε λεπτομέρειες για το Κυπριακό – αλλά καθηγητής Νομικών ήταν, είναι το χούι που λένε. Το πλέον αδύνατο σημείο της επιχειρηματολογίας του κ. Παυλόπουλου ήταν η αναφορά στο Μακεδονικό – αλλά αυτό τείνει πια να γίνει σαν προπατορικό αμάρτημα: υποχρεωτικό, αναπόφευκτο, άνευ λόγου.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον, λόγω της υπόγειας έντασης των αισθημάτων, είχαν τα μεγάλα διαστήματα χρόνου, στα οποία οι δύο πρόεδροι ήσαν υποχρεωμένοι να κοιτάζονται στα μάτια και να μένουν βουβοί, όσο γινόταν η μετάφραση. Για τον πρόεδρο Ομπάμα, αυτό δεν ήταν πρόβλημα. Η φύση της δουλειάς του στην εποχή που ζούμε απαιτεί άνεση με τη θεατρικότητα, και ο ίδιος έχει μεγάλο ταλέντο. Για τον κ. Παυλόπουλο δεν ήταν το ίδιο…
Δεν περνούσε ωραία
Η φράση του υποτίτλου συνοψίζει –με αμεροληψία, πιστεύω– την εντύπωση που έδινε ο πρωθυπουργός στις δηλώσεις του μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο Ομπάμα στο Μαξίμου. Ηταν ψυχρός, συνεχώς βλοσυρός, εμφανώς πρησμένος στο πρόσωπο και πολύ νευρικός. Κάποιες φορές τραμπαλιζόταν δεξιά και αριστερά, καθώς μιλούσε· και μόλις τελείωσε την ομιλία του, στηρίχθηκε με ανακούφιση στο πόντιουμ που είχε μπροστά του – ήταν τόσο φανερό ότι θα ήθελε μια πολυθρόνα για να χυθεί επάνω της! Σε ορισμένα σημεία, η γλώσσα του κόλλησε σε μια εκδοχή ελληνοαμερικάνικης προφοράς ενώ μιλούσε ελληνικά: πrάγματι, πrόεδρος, χrίσμα κ.ά. Εκτός από κιλά, ο Αλ. Τσίπρας με την πρωθυπουργία αποκτά και περίεργα τικ.
Οι λόγοι αυτής της πίεσης ήταν, βεβαίως, πολιτικοί. Η ομιλία του πρωθυπουργού δεν απευθυνόταν στον προσκεκλημένο του, αλλά στο αριστερό ακροατήριό του, ενόψει των αντιδράσεων που περίμενε. Φαντάζομαι, άλλωστε, ότι ουδείς άλλος θα ήταν σε καλύτερη θέση από τον πρωθυπουργό μας να προβλέψει όσα ακολούθησαν τη νύχτα στα Εξάρχεια και στο Πολυτεχνείο. Δεν είναι τυχαίο ότι αναγνώρισε «την ηθική και πολιτική στήριξη» του προέδρου Ομπάμα την κρίσιμη ώρα της αναστροφής τον Ιούλιο του 2015, αλλά δεν ευχαρίστησε. Θυμάται, προφανώς, πώς ανταμείβει η Αριστερά τέτοιου είδους ευπρέπεια από την περίπτωση του Κώστα Σημίτη.
Αλλά το πολιτικό της επίσκεψης το αφήνουμε για αύριο. Σήμερα, μόνον το κοσμικό…
Οι ατάκες της ημέρας
Η κορυφαία ήταν του προέδρου Ομπάμα, σχετικά με την αποτελεσματικότητα του ευρωπαϊκού συστήματος: «That’s a lot of meetings!». Και, φυσικά, η μεγαλύτερη στιγμή του δικού μας πρωθυπουργού, όταν εξήγησε εν παρόδω τι σημαίνει η φράση «pacta sunt servanda», την οποία έμαθε τελευταία και δεν την αφήνει από το στόμα του: «Είναι μια φράση στα λατινικά. Εμείς, που έχουμε μάθει τα αρχαία ελληνικά και όχι τα λατινικά στα σχολεία μας, τη χρησιμοποιούμε». Χειρότερη στιγμή του Αλ. Τσίπρα ήταν το αποτυχημένο αστείο για το «Art of the Deal» του Τραμπ. Η αφελής απόπειρα του Τσίπρα να κάνει τους Αμερικανούς επισήμους, ευρισκoμένους στο εξωτερικό, να γελάσουν εις βάρος ενός συμπατριώτη τους και μάλιστα του εκλεγμένου προέδρου, ήταν κάτι πολύ φτηνό εκ μέρους του Αλ. Τσίπρα. Δεν διέψευσε τις προσδοκίες μου…