Ωραίο είναι να καμαρώνουμε που ο πρόεδρος της ισχυρότερης δημοκρατίας του κόσμου ήρθε σαν προσκυνητής στην πόλη μας στο τέλος της θητείας του, για να απευθυνθεί στη δική του χώρα, στη δική μας, στον κόσμο όλο και στην Ιστορία, με μια ομιλία ύμνο για τη Δημοκρατία και θούριο για την επιβίωσή της. Καταλάβαμε, όμως, ότι η ουσία της ομιλίας του Μπαράκ Ομπάμα στην Αθήνα ήταν ότι η Δημοκρατία δεν είναι απόκτημα, αλλά μια διαρκής πρόκληση, ένας στόχος για κάθε πολίτη;
Η ομιλία του Μπαράκ Ομπάμα απέκτησε ιδιαίτερη σημασία επειδή οι άνεμοι που απειλούν τη Δημοκρατία δυναμώνουν. Η επίσκεψη του προέδρου είχε προγραμματιστεί πριν από τις εκλογές στις ΗΠΑ, όταν φαινόταν σίγουρο ότι διάδοχος και συνεχιστής της προεδρίας του θα ήταν η Χίλαρι Κλίντον. Αλλη σημασία θα είχε η ομιλία τότε και άλλη τώρα. Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ είναι η αδιαμφισβήτητη απόδειξη ότι οι δυνάμεις του διχασμού, της ανισότητας, της εκμετάλλευσης, της ανασφάλειας των πολιτών απειλούν όχι μόνο την Ευρώπη και πολλές χώρες σε άλλες περιοχές, αλλά τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σε αυτό το κλίμα, η προτροπή του Ομπάμα στον κάθε πολίτη να αναλάβει τις ευθύνες του αποκτά μεγάλη αξία. «Δεν είναι κανενός άλλου δουλειά, κανενός άλλου ευθύνη, αλλά αυτή των πολιτών των χωρών μας, των πολιτών του κόσμου, να στρέψουμε την πορεία της Ιστορίας προς τη μεριά της δικαιοσύνης. Αυτό μας επιτρέπει η δημοκρατία. Γι’ αυτό, η πιο σημαντική θέση σε μια χώρα δεν είναι αυτή του προέδρου ή του πρωθυπουργού. Ο πιο σημαντικός τίτλος είναι αυτός του πολίτη. Και σε όλα μας τα έθνη, θα είναι πάντα οι πολίτες αυτοί που θα αποφασίζουν τι είδους χώρες θα είμαστε, ποια τα ιδεώδη μας και ποιες οι αξίες που θα μας καθορίζουν», είπε ο απερχόμενος πρόεδρος.
Πριν από την εκλογή Τραμπ, οι λέξεις αυτές θα έμοιαζαν ωραίες αλλά κοινότοπες, σήμερα ακούγονται ως θούριος, ως πρόσκληση σε μια αέναη επαγρύπνηση εναντίον αυτών που θα στρέψουν τους πολίτες κατά του συλλογικού συμφέροντος. Είναι, όμως, και μια υπενθύμιση ότι οι πολίτες δεν πρέπει να απεμπολούν τη δύναμη που τους δίνει το πολίτευμα να καθορίζουν την τύχη τους. Ας φανταστούμε πώς τα λόγια αυτά ηχούν στις ΗΠΑ σήμερα, πώς ακούγονται απ’ όσους Τούρκους απελπίζονται από τον αυταρχισμό του προέδρου τους, από Ούγγρους που υπονόμευσαν τη θέληση του ακραίου πρωθυπουργού τους, απέχοντας από δημοψήφισμα εναντίον της εγκατάστασης προσφύγων. Τα λόγια αυτά αξιώνουν από τους ταγούς κάθε χώρας και κάθε διακρατικού οργανισμού να επαναφέρουν τους άξονες της πολιτικής προς το συμφέρον των πολιτών – αλλά και από τους πολίτες να το απαιτούν αυτό.
Εμείς εδώ, εκτός απ’ το να κολακευόμαστε με τον θαυμασμό για τους προγόνους μας, αναλογιζόμαστε τις δικές μας ευθύνες, την ανάγκη να εργαζόμαστε για να βρίσκουμε λύσεις στα προβλήματά μας; Ή θα συνεχίσουμε να περιμένουμε λύσεις από άλλους; Μιλώντας για την ανάγκη δημιουργίας θέσεων εργασίας, ο Ομπάμα είπε: «Οι δουλειές του μέλλοντος θα είναι εκ των πραγμάτων διαφορετικές απ’ αυτές του παρελθόντος. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να αναζητούμε απαντήσεις στο παρελθόν, πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά». Καταλάβαμε τι έλεγε ή δεν χρειάζεται να ακούμε; Επειδή στην κοιτίδα της Δημοκρατίας τα ξέρουμε όλα…