Θα δεχόμουν ως ειλικρινείς τις κραυγές χαράς με τις οποίες προσπαθούν οι κυβερνητικοί να μας πείσουν ότι επέστρεψε η ανάπτυξη, αν δεν πίστευα ότι το κυβερνητικό επιτελείο συνεχίζει να αναλύει λανθασμένα τη συγκυρία και τους μηχανισμούς ανάκαμψης σε περιβάλλον ανοικτής οικονομίας. Οι καθυστερήσεις σε ζητήματα απόλυτης προτεραιότητας, όπως είναι η αποφυγή bail in των τραπεζών, κινδύνου που συντηρείται από τη δομή και το ύψος των «κόκκινων» δανείων, είναι χαρακτηριστικές. Το ίδιο ισχύει με την ανάγκη να αφαιρεθεί από το νέο συνταξιοδοτικό η ωρολογιακή βόμβα που έβαλε ο κ. Κατρούγκαλος στο σύστημα, όταν μάλιστα πρέπει να λειτουργήσει πλήρως από το νέο έτος.
Αντιθέτως, κανείς σοβαρός επιχειρηματίας δεν αντιμετωπίζει προβλήματα με την ισχύουσα κατάσταση στα εργασιακά, ενώ όλοι φοβούνται ότι αν υιοθετηθούν ακραίες απόψεις, είτε προς την πλευρά των συνδικαλιστών είτε προς εκείνη των δογματικών τεχνοκρατών-ελεγκτών, η αγορά εργασίας θα χειροτερεύσει. Σημαντικό μέρος της βελτίωσης που εμφανίσθηκε το καλοκαίρι οφείλεται στην ελαστικότητα που διαθέτει η αγορά εργασίας, η οποία επιτρέπει την αξιοποίηση της τραγικής μείωσης του μεροκάματου για την επαναφορά της εργασίας. Η οικονομία συνεχίζει να χάνει θέσεις απασχόλησης σε παραδοσιακούς κλάδους, ενώ όσοι επιχειρηματίες προσαρμόστηκαν στην κρίση δημιουργούν νέες ευκαιρίες δουλειάς. Η εξαφάνιση της πλήρους απασχόλησης και ο πολλαπλασιασμός ευκαιριών ευέλικτης εργασίας είναι δύο διαφορετικές κινήσεις και έχουν ήδη συμβεί σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες τα προηγούμενα χρόνια. Εξάλλου, η υπερβολική κρατική επιβάρυνση του κόστους εργασίας οδηγεί εργαζομένους και εργοδότες στην υιοθέτηση της ελαστικής απασχόλησης, κυρίως στις υπηρεσίες, τις γεωργικές επιχειρήσεις και σε εξαγωγικές δραστηριότητες, περιλαμβανομένου του τουρισμού.
Η αύξηση της απασχόλησης και η εξομάλυνση της κατανάλωσης όσων διατήρησαν την εργασία τους εξηγεί την επαναφορά της οικονομίας, πίσω από το «+1,5%» του ΑΕΠ. Οι πανηγυρισμοί δεν δικαιολογούνται, αφού πρόκειται εν μέρει για στατιστική «κατασκευή» λόγω της καταθλιπτικής πτώσης που έζησε η οικονομία κατά την ίδια περυσινή περίοδο, με τους ελέγχους και τους φόρους αλλά και την εξαφάνιση της εμπιστοσύνης από την κυβερνητική μεταμνημονιακή αβελτηρία. Το επόμενο και τελευταίο τρίμηνο του έτους θα μας προσγειώσει.
Το «ελατήριο» που περιμένει ο κ. Τσίπρας δεν είναι αυτό που θα επαναφέρει την εμπιστοσύνη σε μια αυτοτροφοδοτούμενη ανάπτυξη. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η οικονομία επιδιώκει να ξαναβρεί το σημείο ισορροπίας που είχε με πολύ κόπο κατακτήσει στα μέσα του 2014, προτού οι πολιτικές εξελίξεις αποσταθεροποιήσουν την οικονομία στο διάστημα ευρωεκλογών τον Μάιο 2014 και τρίτου μνημονίου τον Αύγουστο 2015.
Η ρύθμιση χρέους που ετοιμάζουν στις Βρυξέλλες είναι επαρκής, για την ώρα. Ιδίως επειδή θα επιτρέψει στον Ντράγκι να εντάξει την Ελλάδα στο QE2 μετά τον Μάρτιο. Αυτό όμως που χρειάζεται η πραγματική ανάπτυξη είναι η εμπέδωση στον διεθνή περίγυρο ότι η Ελλάδα είναι μια καινούργια χώρα επειδή εφαρμόζει, στην πράξη και όχι σε νομοθετικά κείμενα, τις μεταρρυθμίσεις που θα τη βάλουν δίπλα στα έξυπνα και προοδευτικά κράτη. Αν αυτό μοιάζει δύσκολο είναι γιατί πραγματικά είναι απίθανο η σημερινή πλειοψηφία να πετύχει εκεί όπου απέτυχαν όλοι οι προηγούμενοι.