ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ: ΤΙ ΕΙΔΑ, 40 ΗΜΕΡΕΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑΝ. (Σειρά ανταποκρίσεων του Ελληνα ποιητή και πεζογράφου ως απεσταλμένου της «Καθημερινής».) «Ενα από τα λαμπρότερα πρόσωπα της γης, το πρόσωπο της Iσπανίας, σκοτείνιασε. Ορνεα σαρκοβόρα τα αεροπλάνα περνούν από πάνω του, μια κραυγή τινάχτηκε από την Καστίλια, την Ανδαλουσία, την Εστρεμαδούρα, την Καταλωνία και ξεσκίζει την καρδιά του ανθρώπου. Πολιτείες και χωριά ρημάζουν, άντρες, γυναίκες και παιδιά 14, 15 χρονών, παίρνουν τ’ άρματα και σκοτώνονται, το Τολέδο στέκεται ερείπια, αιώνια πια μέσα στον θρύλο, σαν το Μεσολόγγι, η Μαδρίτη, η χαριτωμένη, αμέριμνη, φιλήδονη αρχόντισσα, καίγεται. Βραχνά, αντιφατικά, έρχονται από εκεί πέρα, πίσω από τα Πυρηναία, τα μαντάτα – θηριωδίες, ηρωισμοί, λόγοι φλογεροί, έργα σκληρά και παράτολμα, άνθρωποι που καίγονται ζωντανοί, τάφοι που ανοίγονται, ατέλειωτες σειρές ανθρώπινες υπάρξεις κολλημένες στον τοίχο που τουφεκίζονται. Το παμπάλαιο αδελφικό μίσος ξέσπασε χωρίς έλεος, οι φοβερές σύγχρονες ιδέες, στη μοιραία σύγκρουσή τους, αφανίζουν τους ανθρώπους. […] Δεν παίζεται μονάχα η μοίρα της Ισπανίας στα σύγχρονά μας τούτα αδελφοκτόνα πάθη· παίζεται η μοίρα όλων μας. Ο ισπανικός πόλεμος, στη βαθύτερη ουσία του, δεν είναι εμφύλιος· είναι διεθνής. […] Πήγα και είδα, τα μάτια μου γέμισαν. Μίλησα με τους αρχηγούς, έζησα με τους στρατιώτες, μπήκα σε χωριά ρημαγμένα, άκουσα τους θρήνους των γυναικών που μοιρολογιούνταν, δρασκέλισα σκοτωμένους στον πόλεμο, διάβασα τα γράμματα που βρέθηκαν στις τσέπες τους, παρακολούθησα μάχες στην ξηρά και στον αγέρα, είδα από τις όχθες του Μανθανάρες τη Μαδρίτη να βομβαρδίζεται και να καίγεται. […] Περνούμε μια δαιμονική καμπή της ιστορίας· έχει πλήθος ονόματα: μίσος, πόλεμος, προδημιουργία, χάος. Μα αν μπορέσουμε να δούμε καθαρά και να πολεμήσουμε τίμια, ίσως το τελικό όνομα που θα μείνη –αιματόσταλκτο, όπως συνέβη πάντοτε στην ιστορία– θα είναι τούτο: Νέος Πολιτισμός. […].»
80 χρόνια πριν… 24-ΧΙ-1936
1' 24" χρόνος ανάγνωσης
