Δεν ξέρω αν την ώρα που διαβάζετε αυτές τις γραμμές βρίσκεστε στην ουρά για να ψωνίσετε ή ποδοπατηθήκατε, νωρίτερα, στις εισόδους μεγάλων πολυκαταστημάτων. Πιθανότατα δεν σας έχει συμβεί τίποτε από τα δύο, αν και σήμερα έχουμε «Μαύρη Παρασκευή» ή «Black Friday», όπως έχει διεθνώς κυριαρχήσει να ονομάζεται η τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου όταν, κυρίως, μεγάλα καταστήματα προχωρούν σε γενναίες εκπτώσεις.
Και μάλλον ούτε ποδοπατηθήκατε ούτε πιαστήκατε στα χέρια για το ίδιο, μοναδικό, προϊόν, δεδομένου ότι αντίστοιχα φαινόμενα δεν έχουν παρατηρηθεί στην Ελλάδα παρά μόνον όταν κάτι μοιράζεται τσάμπα, ενώ, μη γελιόμαστε, και τα οικονομικά των περισσοτέρων δεν επιτρέπουν καταναλωτικές υπερβάσεις. Μην αμφιβάλλετε, όμως, διότι ακόμη και χωρίς ουρές ή επεισόδια, η αλλοτρίωση είναι προ των πυλών, απειλώντας τα χρηστά καταναλωτικά ήθη.
Δεν το βλέπετε; Το βλέπει, για όλους μας, η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδας: «Η Μαύρη Παρασκευή είναι εντελώς αμερικανικός θεσμός, ο οποίος προκαλεί υστερία στους καταναλωτές… στην ουσία, η Μαύρη Παρασκευή στοιβάζει αξημέρωτα έξω από τα καταστήματα πλήθη καταναλωτών, που στο τέλος ποδοπατούνται μεταξύ τους για να αγοράσουν, ενώ οι εργαζόμενοι βρίσκονται να είναι ακόμα μια φορά τα εξιλαστήρια θύματα της εργασιακής δουλείας». Καταλήγει, δε, ότι οι ξενόφερτες στρατηγικές πωλήσεων «όχι μόνο καταστρέφουν τον υγιή ανταγωνισμό αλλά επιπλέον εκμεταλλεύονται καταναλωτές και εργαζομένους».
Η καταγγελία εκμετάλλευσης των εργαζομένων, λόγω «Black Friday», μοιάζει ακατανόητη, αφού ούτε το ωράριο αυξάνεται, ούτε καλούνται να εργαστούν σε ημέρα αργίας, όπως πράγματι συμβαίνει με τη λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές. Θα είναι περισσότεροι οι πελάτες; Υπό κανονικές συνθήκες αυτό θα έπρεπε να είναι ο στόχος. Εκτός κι αν το όραμα της Ομοσπονδίας αφορά εργαζομένους που θα κάθονται και θα εισπράττουν κανονικά τον μισθό τους, έστω κι αν η επιχείρηση δεν έχει πελάτες ή έσοδα.
Εξίσου ακατανόητο είναι και το σκέλος που αφορά τους καταναλωτές, αρκεί βέβαια να μην ποδοπατηθούν στις ουρές. Αλήθεια, τι μεμπτό υπάρχει στη δυνατότητα να αγοράσεις κάποιο προϊόν σε τιμή κόστους; Ενα προϊόν που, υπό άλλες συνθήκες, ή δεν θα αγόραζες ή θα κατέφευγες στον γνωστό, ελληνικό, τρόπο της «μαύρης» οικονομίας διά της μη έκδοσης αποδείξεων; Δεν αποκλείεται η Ομοσπονδία, με τη διδακτικού χαρακτήρα ανακοίνωσή της, να έχει ως απώτερο στόχο να προφυλάξει τον ελληνικό λαό από την ξενόφερτη καταναλωτική μανία. Κι όμως, αν κάτι λείπει από τα «χρηστά καταναλωτικά ήθη» της Ελλάδας, είναι αυτή ακριβώς η συνείδηση του τι πραγματικά χρειάζεται να αποκτηθεί και πόσο αξίζει να πληρώσουμε γι’ αυτό, επιλέγοντας τελικά την επιχείρηση που μας το προσφέρει φθηνότερα. Η ανωριμότητα της ελληνικής αγοράς (και οι υψηλοί έμμεσοι φόροι) εξηγεί γιατί, μετά έτη κρίσης, εξακολουθούμε να πληρώνουμε ακριβότερα για προϊόντα και υπηρεσίες απ’ όσο οι πλουσιότεροι Ευρωπαίοι.
Υπό την έννοια αυτή, η «Black Friday», και κάθε πρωτοβουλία ανταγωνιστικού εμπορίου, θα μπορούσε να αποτελεί βήμα ωρίμανσης της ελληνικής αγοράς. Αρκεί βέβαια και οι επιχειρήσεις να τιμήσουν τους καταναλωτές με ουσιαστικές εκπτώσεις και να μην καταφύγουν σε τεχνάσματα. Είπαμε, είναι «Black Friday» όχι… «Βλακ Friday».