Το 2016 ήταν ένα ακόμη annus horribilis για τον κόσμο και ιδιαίτερα για την Ευρώπη. Στις δυσκολίες διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης ήρθαν να προστεθούν τα σοκ του Brexit και της εκλογής Τραμπ. Η δε Γηραιά Ηπειρος κλονίστηκε από σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων στη Γαλλία, το Βέλγιο και τη Γερμανία. Οι δράστες ήταν είτε τρομοκράτες εκπαιδευμένοι και καθοδηγούμενοι από το λεγόμενο Ισλαμικό Κράτος (ISIS), είτε «μοναχικοί λύκοι». Οι επιθέσεις αυτές και η επιχειρούμενη διασύνδεση με τις προσφυγικές ροές έχουν ήδη επηρεάσει την πολιτική συζήτηση σε κομβικά κράτη όπως η Γαλλία και η Γερμανία, αλλά και άλλες χώρες όπως η Ολλανδία και η Αυστρία.
Ακόμη και αν δεν υπάρξουν άλλες τρομοκρατικές ενέργειες μέχρι τις γερμανικές εκλογές, υπόθεση εργασίας κάθε άλλο παρά βέβαιη, η κυρία Μέρκελ θα δεχθεί ισχυρές εσωκομματικές πιέσεις για σκλήρυνση της στάσης της. Και βεβαίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα ενισχυθεί η λαϊκή υποστήριξη για πολιτικά κόμματα που εκφράζουν ακροδεξιές, ξενοφοβικές και σχεδόν ρατσιστικές απόψεις σε θέματα μετανάστευσης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τούτων λεχθέντων, οι κάθε είδους υπερβολές και διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας δεν πρέπει να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει τρομοκρατική απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, ή ότι η ανεξέλεγκτη μετανάστευση δεν αποτελεί σημαντική πρόκληση για την κοινωνική συνοχή και σταθερότητα σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Οι οιωνοί δεν είναι ιδιαίτερα καλοί, τουλάχιστον για το εγγύς μέλλον, καθώς το ISIS αντιμετωπίζει το φάσμα της στρατιωτικής ήττας στη Συρία και το Ιράκ και έχει τροποποιήσει τη στρατηγική του με αύξηση τρομοκρατικών επιθέσεων εναντίον ευρωπαϊκών χωρών. Οι δε δυτικές κοινωνίες είναι τρωτές σε επιθέσεις από ανθρώπους αποφασισμένους να πεθάνουν για να επιτύχουν τους –όποιους– στόχους τους. Η δουλειά των υπηρεσιών ασφαλείας γίνεται ακόμη δυσκολότερη όταν αντιμετωπίζουν τους λεγόμενους «μοναχικούς λύκους» και όχι οργανώσεις ή δίκτυα τρομοκρατών, ο έγκαιρος εντοπισμός των οποίων είναι κάπως ευκολότερος. Οι δε επιθέσεις τύπου Νίκαιας και Βερολίνου είναι, δυστυχώς, εξαιρετικά απλές στην πραγματοποίησή τους.
Και ασφαλώς η χώρα μας κάθε άλλο παρά βρίσκεται στο απυρόβλητο όσον αφορά στις πιθανές συνέπειες των προσφυγικών/μεταναστευτικών ροών, αλλά και το ενδεχόμενο τρομοκρατικών ενεργειών. Οι σημερινοί αριθμοί είναι σαφώς διαχειρίσιμοι, παρά τις δυσκολίες και καθυστερήσεις σε ζητήματα υποδομών και λειτουργίας υπηρεσιών, αλλά βεβαίως μια σημαντική αλλαγή στις ροές θα δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα. Επιπλέον, χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση μιας σειράς από δυσλειτουργίες που αφορούν στην οργάνωση των υπηρεσιών ασφαλείας, την αποτελεσματικότερη διμερή συνεργασία με αντίστοιχες ευρωπαϊκές (και άλλων χωρών), καθώς και την ενεργό συμμετοχή σε προσπάθειες για τον καλύτερο συντονισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης, πρέπει να ξεκαθαριστούν οι κανόνες του παιγνιδιού και να αντιμετωπιστούν όποια προβλήματα παραβατικότητας από πλευράς «φιλοξενουμένων», καθώς αντανακλούν και στη διεθνή εικόνα της χώρας. Τέλος, είναι σαφής η ανάγκη για έγκαιρη λήψη μέτρων και σχεδιασμό πολιτικής σε θέματα πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης, όπου καλή δουλειά έχει αρχίσει να γίνεται από το Κέντρο Μελετών για την Ασφάλεια (ΚΕΜΕΑ).
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.