Ολα εκτυλίσσονται υπερβολικά αργά. Γιατί, μετά το πολυσυζητημένο ξεπάγιασμα των προσφύγων μέσα σε σκηνές θαμμένες στο χιόνι, δεν έχει λυθεί ακόμη το ζήτημα της προστασίας τους από το κρύο στο hotspot της Μόριας Λέσβου; (Σε δύσκολες περιστάσεις σαν κι αυτή, τη λύση δεν τη φέρνει ο χρόνος). Η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, αναρμόδια –όπως είπε– για το ξεχειμώνιασμα στα νησιά, υπέβαλε πριν από ένα μήνα τρεις προτάσεις, όμως απάντηση από το αρμόδιο υπουργείο δεν έλαβε. Τα κοντέινερ υπήρχαν, αλλά κανείς δεν έδωσε εντολή να στηθούν (οι σκηνές είναι τοποθετημένες πυκνά η μία δίπλα στην άλλη), φιλοξενείται διπλάσιος από τον προβλεπόμενο αριθμό προσφύγων, θα πρέπει πρώτα 2.000 από τους 3.000 να μεταφερθούν αλλού πριν ξεκινήσει η αναβάθμιση, πράγμα καθόλου εύκολο, οι κάτοικοι δεν παραχωρούν σπίτια και ξενοδοχεία, και οι μέρες περνούν…
Δεν είμαστε απόστολοι της αποτελεσματικότητας, άγιοι της αμεσότητας, θεοί στη διαχείριση του χρόνου, όταν δεν φτάνει ο κόμπος στο χτένι. Ομως, κι αυτή η πίεση της λήξης διορίας δεν αποδίδει σε ζητήματα δομικά, θεσμικά. Οι μεγάλες καθυστερήσεις στην αξιολόγηση έβαλαν στο ράφι την επίλυση άλλων προβλημάτων, ενώ το τωρινό αδιέξοδο προκαλεί επιπλέον ατονία με «μεγάλο κόστος, ίσως μεγαλύτερο από το πιθανό όφελος» (Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής). Οι μεταρρυθμίσεις δολιχοδρομούν. Αν η Ελλάδα τις ολοκλήρωνε εγκαίρως (έκθεση ΙΟΒΕ), η ελληνική οικονομία θα είχε σώσει 18 από τα 70 δισ. ευρώ που χάθηκαν σε όρους ΑΕΠ, το διάστημα 2008-2016. Ενα εκατομμύριο λιγότερες θέσεις εργασίας, 20% χαμηλότεροι μισθοί, απόκλιση παρά σύγκλιση με την Ε.Ε.: κατά κεφαλήν εγχώριο εισόδημα στο 53,6% του μέσου κοινοτικού όρου το 2016 από 84,4% το 2008.
Η πελατειακή φύση του πολιτικού μας συστήματος είναι που δυσκολεύει, κατά βάση, κάθε μεταρρυθμιστικό εγχείρημα. Οι υποδεικνυόμενες από τα μνημόνια (καλές ή κακές) προσαρμογές έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με τη νοοτροπία του σιναφιού, την αλαζονεία της υπαλληλικής εξουσίας, τις κάστες των βολεμένων, και όσο ευρύτερες είναι οι αλλαγές τόσο μεγαλύτερα είναι τα εμπόδια στα οποία προσκρούουν. Επειτα, είναι η ευρεία αποδοχή του ελληνικού κρατισμού, του χτισμένου με κολοσσιαίο δανεισμό και δημαγωγία. Το κράτος, με τις χαριστικές διατάξεις και κάθε μορφής παροχές, που τις τρισευλογούν όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας, βρέθηκε στο κέντρο της οικονομίας, να προστατεύει συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών, να αναδιανέμει αδιαφανώς πόρους, υποβαθμίζοντας την παραγωγική ικανότητα της χώρας και νομιμοποιώντας την ιδιοτέλεια και τα «δύο μέτρα και δύο σταθμά» (μόνο όταν νέμονται το ρουσφέτι οι άλλοι, είναι φαυλότητα). Τι είναι η Ελλάδα σήμερα, αν όχι μια ακινητοποιημένη χώρα, που αναγνωρίζει τα προβλήματα «αρχιτεκτονικής» της, αλλά αδυνατεί να τα υπερβεί; Κάθε μέρα ένα μάθημα ταπείνωσης που θυμίζει ότι είμαστε ακόμη κολλημένοι εκεί· ότι υπάρχουμε τυχόντες αναβολής.
Πλήθος τα λάθη, τόσα που δεν μπορούν πια να χαρακτηριστούν λάθη, αλλά εθνικό κουσούρι, μόνιμη αγκύλωση, που δεν αφήνει να διαμορφωθεί μια πολιτική στρατηγική, για τη χάραξη της οποίας η ιδεολογική καθαρότητα ουδόλως αρκεί. Θα αρκούσε ό,τι θα μας υποχρέωνε να αναθεωρήσουμε τις αρνήσεις μας. Οχι μοιραίες ζαριές, αλλά μικρές κινήσεις που θα έθεταν σε αχρηστία τις παλιές έξεις.