«Τι συμβαίνει πάλι με την Ελλάδα, γιατί έχει επανέλθει η κρίση;», ρωτούν, καλοπροαίρετα και μη, στην Ουάσιγκτον. Οι απαντήσεις αυτή τη φορά είναι πιο λακωνικές, ίσως επειδή όλοι όσοι την παρακολουθούμε να εξελίσσεται τα τελευταία επτά χρόνια έχουμε χάσει την υπομονή μας: Η κρίση δεν έφυγε ποτέ για να επανέλθει, αντίθετα έχει παγιωθεί ως μία νέα, άρρωστη πραγματικότητα που βιώνουν οι Ελληνες. Οι ξένοι αναλυτές, βέβαια, την αντιλαμβάνονται μόνο όταν καθυστερεί να κλείσει μία αξιολόγηση. Είναι αλήθεια ότι αυτή τη φορά υπάρχουν οι συνθήκες για μία νέα έξαρση. Οπως τις περιγράφει σε δύο γραμμές η Goldman Sachs, «η περίπλοκη πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, το εκλογικό ημερολόγιο στην Ευρώπη και η έλλειψη συμφωνίας μεταξύ των πιστωτών για τη βιωσιμότητα του χρέους συνεισφέρουν στην αστάθεια».
Στην καρδιά της διαφωνίας βρίσκεται η στάση του ΔΝΤ. Σύμφωνα με το προσωπικό του, έχει μάθει από το πάθημά του στην Ελλάδα, με την αποτυχία των δύο προηγούμενων προγραμμάτων του. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι πλέον υιοθετεί χαμηλότερες εκτιμήσεις για την ανάπτυξη, και αντίστοιχα ζητεί πιο ρεαλιστικούς δημοσιονομικούς στόχους, κάτι που σημαίνει και μεγαλύτερη ανάγκη ελάφρυνσης του χρέους. Αυτή η θέση πρόσφατα υιοθετήθηκε και από το εκτελεστικό του συμβούλιο. Οι Ευρωπαίοι εκπρόσωποι σε αυτό μειοψήφησαν, κρίνοντας ότι οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ είναι πολύ απαισιόδοξες και το χρέος είναι βιώσιμο. Τόσο προβλέψιμη και μικρόπνοη ήταν η θέση τους που οι Financial Times, μία εφημερίδα που επίσης έχει παρακολουθήσει από κοντά την ελληνική κρίση, υποστήριξαν ότι τους αξίζει να ηττηθούν, όπως εκτιμούν ότι θα γίνει αν το ΔΝΤ αποχωρήσει από το ελληνικό πρόγραμμα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι Ευρωπαίοι θέλουν να κλωτσήσουν το τενεκεδάκι παρακάτω. Ούτε είναι η πρώτη φορά που διστάζουν να προσφέρουν μία μακροπρόθεσμη λύση, ζητώντας αυστηρές προϋποθέσεις ώστε να πεισθούν ότι η Ελλάδα δεν θα κάνει πίσω στις μεταρρυθμίσεις όταν δει ότι μειώνεται έστω και λίγο η πίεση. Ωστόσο, αυτή τη φορά η διαπραγμάτευση εξελίσσεται σε ένα ιδιαίτερα δύσκολο πολιτικό περιβάλλον, με τη συζήτηση σε τρεις σημαντικές ευρωπαϊκές χώρες να διεξάγεται σε προεκλογικό κλίμα και τις ενδοκυβερνητικές διαφωνίες να έχουν ανάψει στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό της έντασης είναι πόσο άτσαλα επανήλθε ακόμη και το φάντασμα του Grexit.
Αυτό που επίσης είναι διαφορετικό είναι πώς τα εκλαμβάνει κανείς όλα αυτά, όταν τα έχει αντιμετωπίσει κατ’ εξακολούθησιν στο παρελθόν. Ηταν χαρακτηριστική η στάση του πρώην υπουργού Οικονομικών Γκίκα Χαρδούβελη. Στη συνέντευξή του στις «Ιστορίες» του ΣΚΑΪ , ο κ. Χαρδούβελης προέτρεψε την κυβέρνηση να κλείσει την αξιολόγηση το συντομότερο και επέκρινε την αντιπαραγωγική στάση της έναντι του ΔΝΤ. Την ίδια στιγμή, όμως, μιλώντας για τη δική του εμπειρία, δεν έκρυψε ότι οι δυσκολίες που είχε να κλείσει εκείνος την αξιολόγηση στα τέλη του 2012 επίσης οφείλονταν στις επιπλέον απαιτήσεις που έθετε το ΔΝΤ.
Αξιολογώντας την πιθανότητα των πρόωρων εκλογών λόγω της επικείμενης εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, το ΔΝΤ θεωρούσε τότε ότι η κυβέρνηση Σαμαρά βρίσκεται ούτως ή άλλως στην έξοδο. Με δεδομένες μάλιστα τις υπαναχωρήσεις της στις μεταρρυθμίσεις μετά τις ευρωεκλογές του 2012, στελέχη του αναρωτιόνταν πόσο χειρότερη μπορεί να είναι μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Στην αμερικανική κυβέρνηση επίσης είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι αυτή δεν θα ήταν επικίνδυνη, αλλά ότι ως νέα κυβέρνηση θα διαπραγματευόταν με περισσότερες αξιώσεις τη χαλάρωση της λιτότητας που και εκείνη πρέσβευε για την Ελλάδα.
Οι συνθήκες σήμερα είναι διαφορετικές, καθώς πρώτη φορά η αντιπολίτευση στην Ελλάδα δεν αντιμάχεται το πρόγραμμα στήριξης. Αυτό καθησυχάζει τους πιστωτές, που μπορεί να θεωρούν ότι ακόμη και ένα ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών δεν είναι τόσο επικίνδυνο. Αλλά δεν μπορεί να εφησυχάζει τους Ελληνες, που έχουμε δει διαδοχικές κυβερνήσεις να «καίγονται» από τις λανθασμένες εκτιμήσεις, τις πολιτικές επιδιώξεις και τις εσωτερικές αντιφάσεις των πιστωτών.