Την Κυριακή στις 11.30 π.μ. γίνεται στη Θεσσαλονίκη η «πορεία μνήμης» για την εξόντωση 50.000 Ελλήνων Εβραίων της πόλης στα ναζιστικά κρεματόρια. Ηταν τέτοιες μέρες του 1943 (18 Μαρτίου για την ακρίβεια) όταν αναχώρησε από τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό το πρώτο τρένο με προορισμό το Αουσβιτς και θα ακολουθήσουν μέχρι τα τέλη Αυγούστου άλλες 17 αποστολές. Το τι έγινε με τις περιουσίες τους και το πώς επιχειρήθηκε μετά τον πόλεμο να χαθούν στη συλλογική συνείδηση τα ίχνη όχι μόνο όσων εξοντώθηκαν και εκείνων που επέζησαν αλλά γενικότερα της προαιώνιας εβραϊκής παρουσίας θα αρχίσει να συζητείται, δειλά δειλά, πολλά χρόνια μετά, ενώ το εύρος της αλήθειας δεν έχει αποκαλυφθεί πλήρως ακόμα. Στην αρχή ήταν ελάχιστοι εκείνοι που φώναζαν δημόσια ότι πρέπει, επιτέλους, η πόλη να μάθει το παρελθόν της το οποίο ενταφιάστηκε μετά την απελευθέρωση. Χρειάστηκε να υπερπηδηθούν τα εμπόδια τα οποία έβαζαν ισχυροί παράγοντες της πόλης και να ασκηθούν ισχυρές πιέσεις από τις ΗΠΑ για να γίνει στην πλατεία Ελευθερίας, όπου οι ναζί συγκέντρωναν και διαπόμπευαν της Εβραίους, το μνημείο Ολοκαυτώματος και τα τέσσερα τελευταία χρόνια οργανώνεται η σιωπηλή «πορεία μνήμης». Είναι ενθαρρυντικό ότι αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο ο αριθμός των απλών ανθρώπων, αλλά και των αναγνωρίσιμων της τοπικής κοινωνίας, που σπεύδουν να πορευτούν και να φωνάξουν, διά της σιωπής, «ποτέ πια», in memoriam των θυμάτων του ασύλληπτου εγκλήματος των ναζί.
Είναι λυπηρό ότι μέχρι τώρα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας ή πρωθυπουργός –όχι μόνο οι σημερινοί– δεν έκρινε αναγκαίο να ηγηθεί, έστω μία φορά, της πορείας για τους Εβραίους, κορυφαίας εκδήλωσης για το Ολοκαύτωμα, για να στείλει έτσι η Ελλάδα, στο ανώτατο επίπεδο, το δικό της μήνυμα, σε μια εποχή που τα σύννεφα του φασισμού και του ρατσισμού σωρεύονται απειλητικά στον ευρωπαϊκό ουρανό. Ορθώς τιμούν με την παρουσία τους, οι κορυφαίοι παράγοντες του δημοκρατικού μας πολιτεύματος, τη μνήμη των σφαγιασθέντων από τους Γερμανούς συμπατριώτες μας σε τόπους μνήμης ανά την επικράτεια, όπως το Δίστομο, το Δοξάτο Δράμας, οι Λιγκιάδες, το Σκοπευτήριο στην Καισαριανή, κ.ά. Προς τι, όμως, η μόνιμη απουσία από την «πορεία μνήμης» της Θεσσαλονίκης; Δεν ήταν μήπως η εξόντωση των 50.000 Εβραίων το μεγαλύτερο, αν μπορεί να γίνουν συγκρίσεις, έγκλημα των Γερμανών ναζί στην Ελλάδα; Δεν ήταν Ελληνες πολίτες οι Εβραίοι; Ή μήπως, γιατί έχει ακουστεί και αυτό, τα άλλα, ευτυχώς μικρότερα σε αριθμό θυμάτων, ανά την επικράτεια μαζικά εγκλήματα εμπεριείχαν το στοιχείο της αντίστασης των ντόπιων στον κατακτητή και επομένως τιμούν οι ηγέτες μας τον ηρωισμό των Ελλήνων; Αλλά, επ’ αυτού, το πέπλο σιωπής σκέπασε το γεγονός ότι 13.000 Εβραίοι πολέμησαν μέσα από τις τάξεις του ελληνικού στρατού τους Ιταλούς και τους Γερμανούς, σκοτώθηκαν 700 (το 10% του συνόλου των πεσόντων) και όσοι επέστρεψαν από το μέτωπο εξοντώθηκαν όλοι στο Αουσβιτς…