Την Κυριακή των Βαΐων, ο Καναδάς θυμόταν την επέτειο των 100 χρόνων από τη μάχη του Βιμί, όπου 3.600 Καναδοί έπεσαν στον πλευρό των Ευρωπαίων συμμάχων τους. Σε μια προσπάθεια να διατηρήσει τη μνήμη που χάνεται, η κυβέρνηση έστειλε μαθητές για να βιώσουν από κοντά τις εκδηλώσεις στη Γαλλία, ενώ το εθνικό δίκτυο CBC μετέδιδε το πρόγραμμά του από τον τόπο των εκδηλώσεων.
Το ίδιο απόγευμα στο σαλούν του Μίκι, στην άκρη μιας πόλης που ήταν γνωστή ως η αγελαδούπολη του Καναδά προτού ανακαλύψει πετρέλαιο, έπαιζε η μπάντα του Τομ Φίλιπς, ενός ποιητή με εμφάνιση καουμπόη και φωνή κάντρι. Στο δεύτερο τραπέζι, ένας βετεράνος (άλλου πολέμου) έπινε την μπίρα του φορώντας όλα του τα παράσημα και την κόκκινη παπαρούνα της μνήμης για τους πεσόντες. Σε ένα διάλειμμα, πλησίασε την μπάντα και με αμηχανία ζήτησε μία αφιέρωση στην ημέρα.
Ο τραγουδιστής τραγούδησε a capella ένα τραγούδι του Ιρλανδού συγγραφέα Μπρένταν Μπέιχαν, που ξόρκιζε ένα «παλιό τρίγωνο» που έσπαγε με τον ήχο του το ηθικό των κρατουμένων στη φυλακή Μάουντ Τζόι, όπου ως νεαρός είχε εκτίσει ποινή για τη συμμετοχή του στον IRA. Ο καθείς και τα φαντάσματά του, αλλά η θυσία έχει την ίδια γεύση για όλους – και στις πολιτισμένες χώρες ο σεβασμός της είναι δεδομένος. Οι θαμώνες χειροκρότησαν με θέρμη, για να τιμήσουν τον βετεράνο – αν και θα στοιχημάτιζα ότι στα νιάτα τους διαδήλωναν εναντίον των πολέμων στους οποίους υπηρέτησε.
Με μια άλλη αφορμή σε μια άλλη χώρα, μια ομάδα αντιεξουσιαστών βρισκόταν έξω από το σπίτι της χήρας του Παύλου Μπακογιάννη ζητώντας «άδειες για τους πολιτικούς κρατουμένους», μεταξύ των οποίων και ένας εκ των εκτελεστών του συζύγου της. Η κίνηση δικαιολογήθηκε από κάποιους καθώς η Ντόρα Μπακογιάννη μάλλον δεν δικαιούται να θεωρείται χήρα, ως πολιτικό πρόσωπο που μάλιστα έχει αντίθετες απόψεις από τους αντιεξουσιαστές. Αλλά ακόμη και αν δεχθεί κανείς αυτό το φασιστικό επιχείρημα, τι έχει να πει για τις λοιδορίες που έχει υποστεί η μητέρα ενός άλλου δολοφονηθέντος, του Παύλου Φύσσα, κατά τη δίκη γι’ αυτό το έγκλημα; Ποιο «αμάρτημα» έχει διαπράξει η Μάγδα Φύσσα για να γίνεται περίγελως χρυσαυγιτών και να προκαλείται από τον κατηγορούμενο κατά τη νομική διαδικασία;
Δεν έχει υποχρέωση μια έννομη πολιτεία να περιφρουρήσει το δικαίωμά της να παρακολουθήσει τη δίκη; Και η κοινωνία, γιατί δεν το απαιτεί; Ποιον ευνοεί αυτή η απάθεια, αν όχι τα άκρα; Οταν διατηρούμε επιφυλάξεις για τα πάντα, όταν δεν υπερασπιζόμαστε κανέναν, ούτε καν τη μνήμη των νεκρών, σε τι μπορούμε να ελπίζουμε για τη χώρα μας;
Πριν από όχι και τόσο πολλά χρόνια στο Λονδίνο, η μοίρα –ή, καλύτερα, ένα πρόγραμμα νεοελληνικών σπουδών– έφερε δύο νεαρές γυναίκες να μοιράζονται το ίδιο δωμάτιο σε μια φοιτητική εστία. Οι οικογένειές τους είχαν έρθει αντιμέτωπες στον Εμφύλιο, είχαν πάθει και είχαν στιγματιστεί από τις εμπειρίες τους. Το πρωί μελετούσαν την ιστορία του Εμφυλίου, κάτι που δεν μπορούσαν να κάνουν στο ελληνικό πανεπιστήμιο που δεν άγγιζε το θέμα, και τα βράδια μοιράζονταν τις προσωπικές ιστορίες τους. Σιγά σιγά, άρχισαν να βλέπουν τη μεγαλύτερη εικόνα, η αλληλοκατανόηση έφερε τη συμφιλίωση.
Το πρόβλημα δεν είναι τόσο η ιστορία μας όσο ο τρόπος που τη λέμε. Στην Ελλάδα, μια χώρα με τόση πολιτισμική και εθνική συνοχή, προτιμάμε τους μύθους και δεν προσπαθούμε καν να διαμορφώσουμε ένα κοινό ιστορικό αφήγημα. Και όπως είδαμε στα εγκαίνια του Μουσείου Νίκου Μπελογιάννη, τους νεκρούς τους διεκδικούμε, και μάλιστα αποκλειστικά, μόνο στον βαθμό που υπηρετούν το πολιτικό και ιδεολογικό μας αφήγημα. Χωρίς καμία ουσιαστική εθνική προσπάθεια, παρά το προσωπικό τους πάθος οι πρωταγωνιστές του Εμφυλίου κατέληξαν να έχουν περισσότερη συμπάθεια για τους εχθρούς τους απ’ ό,τι οι διάδοχοί τους…