Ο ιστορικός Νίαλ Φέργκιουσον είχε δημοσιεύσει παλαιότερα μια ενδιαφέρουσα ανάλυση στους Times (τους κανονικούς, του Λονδίνου) σχετικά με το μέλλον της Κίνας. Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς, αλλά δεν ξεχνώ την εισαγωγή του. Ξεκινούσε περιγράφοντας το μαρτύριο του γιου του, που τότε διεκδικούσε μια θέση σε ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια της Βρετανίας, για να καταλήξει στη συμβουλή (sic) που έδινε στον μικρό, όποτε αυτός επαναπαυόταν στις καλές επιδόσεις του: «Μην ξεχνάς ότι σαν εσένα, το ίδιο καλοί, υπάρχουν άλλοι είκοσι πέντε συνομήλικοί σου στην Κίνα και διεκδικούν την ίδια θέση με σένα».
Είναι, βεβαίως, συζητήσιμο αν αυτό που έλεγε ο Φέργκιουσον στον γιο του ήταν όντως «συμβουλή», μολονότι σωστό – αυτή είναι η πραγματικότητα: η άνοδος των μεσαίων στρωμάτων στην Κίνα μεταβάλλει ραγδαία τον ανταγωνισμό στη διεθνή αγορά της παιδείας. Να σας πω, επίσης, ότι έκτοτε δεν ξέρω τι απέγινε ο τζούνιορ, παρότι παρακολουθώ τακτικά τις δημοσιεύσεις του πατρός Φέργκιουσον. Τον δέχθηκαν στο Κέμπριτζ; Στην Οξφόρδη; Πάντως, με τέτοια ενθάρρυνση από πατέρα επιτυχημένο και αυτοδημιούργητο (Σκωτσέζος της εργατικής τάξης, που έγινε ο διασημότερος και πιο καλοπληρωμένος ιστορικός της εποχής του – δεν είναι λίγο), δεν θα με εξέπληττε αν σήμερα το παιδί έχει αφοσιωθεί στην εξερεύνηση του κόσμου των ναρκωτικών, του αλκοόλ, της θρησκείας, δεν ξέρω. Με τέτοιο τραύμα, μπορεί να έχει γίνει ακόμη και Παοκτζής…
Οσο και αν δεν μας αρέσει καθόλου η πρωσικού τύπου rigeur του Φέργκιουσον, κανείς δεν αμφισβητεί ότι θέτει το πρόβλημα της εποχής μας σωστά: ο κόσμος αλλάζει με τρόπο που απειλεί ό,τι θεωρούσαμε δεδομένο και αλλάζει ραγδαία· εκ μέρους μας, χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια για την προσαρμογή σε δυσκολότερες συνθήκες. Αυτή είναι, κατ’ αρχάς, η προσέγγιση της Δύσης στο πρόβλημα· η προσέγγιση που βασίζεται στη λογική και, κατά το δυνατόν, στην αντικειμενικότητα· η προσέγγιση που αποκλείει μαγικές σκέψεις, μαγικές θεωρίες, θεούς και δαίμονες.
Στο πρώτο μάθημα που κάνει στους πρωτοετείς του Yale ο σπουδαίος ιστορικός Ντόναλντ Κέιγκαν, τους εξηγεί γιατί έχει και σήμερα σημασία η μελέτη της κλασικής αρχαιότητας. Τους λέει ότι ο κόσμος που έφτιαξαν οι Ελληνες έφερε στο προσκήνιο τη λογική και την αναζήτηση της αντικειμενικότητας, και ότι αυτά τα δύο είναι οι προϋποθέσεις της γνώσης και η αρχή των επιστημών. Ο σημερινός δυτικός κόσμος, οι αξίες και τα επιτεύγματά του, αυτά που σήμερα απειλούνται και τα υπερασπιζόμαστε, καταλήγει ο Κέιγκαν, ξεκίνησαν στον ελληνικό κόσμο. (Οποιος θέλει, μπορεί να το ακούσει και από τον ίδιο. Οι διαλέξεις του Yale είναι στο Ιντερνετ, προσβάσιμες στον καθένα.)
Οι σημερινοί κάτοικοι του τόπου, στον οποίο συνέβησαν κάποτε τα όσα εξηγεί ο Κέιγκαν στους πρωτοετείς του, κατευθείαν απόγονοι εκείνων (αυτόχθονες, ιθαγενείς, κυρίαρχοι – έρχεται η φωνή του Σώρρα από την κρύπτη…), γνωστοί συνολικώς ως ο εξυπνότερος λαός του κόσμου, οικοδομούν τον Υπαρκτό Ελληνισμό επάνω σε διαφορετικές αξίες από εκείνες των διάσημων προγόνων. Γι’ αυτό και βλέπετε κοτζάμ Γαβρόγλου υπουργό Παιδείας να δηλώνει την πρόθεση να καταργήσει μία από τις κύριες αιτίες του άγχους στους εφήβους: τις εξετάσεις. Δεν ξέρει ακόμη πώς θα γίνει, μας αρκεί ότι το θέλει· καθησυχάζει μάλιστα τους ανησυχούντες: «Θα του πούμε, του παιδιού, “μην αγχώνεσαι, παιδί μου”». Αυτή είναι η προσέγγιση του Υπαρκτού Ελληνισμού, μην αγχώνεσαι· διότι, εν αντιθέσει με τους Ελληνες που είδαν τον κόσμο σε αέναη κίνηση και σύγκρουση, οι υπαρκτοί Ελληνες λατρεύουμε το ιδεώδες της ακινησίας – της ακινησίας και γύρω μας, στο περιβάλλον, αλλά και μέσα στο κεφάλι.
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι η συμβουλή «μην αγχώνεσαι» έρχεται από τον «Αϊνστάιν» της κυβέρνησης, τον σοφό καθηγητή Γαβρόγλου, που είναι υπουργός Παιδείας. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι ο σοφός καθηγητής, ο οποίος θέλει να λυτρώσει τους μαθητές από το άγχος, είναι και υπουργός Θρησκευμάτων! Διότι ο Αγιος Παΐσιος συμβουλεύει τους πιστούς: «Το άγχος είναι του διαβόλου. Οταν βλέπετε άγχος, να ξέρετε ότι εκεί βάζει την ουρά του το ταγκαλάκι». Τι είναι το ταγκαλάκι, δεν γνωρίζω. Πάντως, ο άγιος συνεχίζει και αφηγείται πως όταν ήταν δόκιμος μοναχός αγχωνόταν μη στερηθεί τις αγρυπνίες και, προφανώς, δεν απολάμβανε τον ύπνο εξαιτίας αυτού του άγχους. Ωσπου κατάλαβε ότι ο Θεός δεν είναι τύραννος και ότι αγώνας που γίνεται με άγχος δεν είναι του Θεού· οπότε, έκτοτε, φαντάζομαι ότι απολάμβανε τον ύπνο του. Επομένως, ο σοφός καθηγητής ήταν μέσα στο πνεύμα που έπρεπε· το πνεύμα του Υπαρκτού. Σοσιαλισμού, Ελληνισμού, τι σημασία έχει; Θρησκείες και οι δύο.
Τέλος, το πιο βροντερό επιχείρημα κατά του άγχους το δίνει η ίδια η κυβέρνηση του αριστεροδέξιου εθνικολαϊκισμού, μέσω μιας από τις πιο εμβληματικές φιγούρες της. Δεν μπορεί να υπάρξει χρονοδιάγραμμα για το Ελληνικό από αυτή την κυβέρνηση, είπε ο Γιούκλιντ Τσαλακώτος. Οι δημόσιες υπηρεσίες έχουν τους δικούς τους ρυθμούς και η κυβέρνηση ούτε ελέγχει ούτε επιθυμεί να ελέγξει το Δημόσιο, κατέληξε. Οταν τα λέει αυτά και μάλιστα από τη Βουλή ο υπουργός Οικονομικών, γιατί να αγχωνόμαστε; Ασε τώρα, καημένε! Πού να πλακώσουν οι επενδύσεις και να τρέχουμε… Ερχεται και καλοκαιράκι…