Οι δημιουργοί των σατιρικών βίντεο υπό τον τίτλο «Δοκούμενα», που διακωμώδησαν τη διοργάνωση της Ντοκουμέντα 14 στην Ελλάδα, εξήγησαν ότι οι παρεμβάσεις τους είναι «έντονες ασκήσεις “ρητής συγκατάθεσης”: κατάφαση, επανάληψη και επανεκτέλεση διαφόρων ιδεολογικών πρακτικών». Οι επεξηγηματικές περιγραφές κάτω από τα έργα της ίδιας της Ντοκουμέντα 14 δεν υπολείπονταν σε μπουρδολογία. Θα μπορούσαν κάλλιστα να διαβαστούν στα σοβαρά, αλλά και στην πλάκα, ως μετα-σχόλια στα «Δοκούμενα». Μόνο που η μεγάλη καλλιτεχνική διοργάνωση δεν χαρακτηρίστηκε από τέτοιου είδους χιουμοριστική αυτοαναφορικότητα. Αντιθέτως, θέλησε να κραυγάσει την αλληλεγγύη της στην Αθήνα της κρίσης, των προσφύγων, του κιτς, του gentrification, του αρχαιοελληνικού κλέους, του χαμένου ευρωπαϊκού στοιχήματος της Αριστεράς που έβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ κ.λπ. Οι φίλοι στη Γερμανία εξέφραζαν τη ζήλια τους που θα ζήσουμε από κοντά επί τρεις και πλέον μήνες, αυτή τη –διεθνούς βεληνεκούς– γιορτή της τέχνης. Δεν είχαν άδικο. Τώρα που τελειώνει η Ντοκουμέντα 14 πρέπει να παραδεχθούμε ότι η Αθήνα ομόρφυνε, κατακλύστηκε από ένα πολύχρωμο πλήθος φιλότεχνων. Πολλά από τα έργα που παρουσιάστηκαν ήταν συγκινητικά και ενδιαφέροντα, άλλα εκνευριστικά και ακατανόητα, ενίοτε αδιάφορα. Ετσι είναι οι μεγάλες διοργανώσεις, δεν μπορούν να συγκλονίζουν διαρκώς.
«Μαθαίνοντας από την Αθήνα» ήταν ο φιλόδοξος, διακηρυγμένος στόχος του καλλιτεχνικού διευθυντή, Ανταμ Σίμτσικ. Και σε αυτό το σημείο δεν νομίζω ότι τα πήγε καλά. Δεν είμαι σίγουρη καν αν αυτό είναι εφικτό στο πλαίσιο μιας ολιγοήμερης επίσκεψης σε μια πόλη που έχει μετατραπεί σε έκθεση. Βλέπω όλο και συχνότερα πόσο σύνθετη είναι η πραγματικότητα στην Ελλάδα και πόσο αφελείς είναι οι υπεραπλουστεύσεις των τουριστών κάθε είδους, από τους αρθρογράφους των εφημερίδων μέχρι τους εστέτ ηδονοβλεψίες που ήρθαν για λίγο και νομίζουν ότι κατάλαβαν όσα ούτε εμείς δεν μπορούμε με σιγουριά να συνειδητοποιήσουμε – πόσο μάλλον να καταγράψουμε. Οι σχηματικές αναλύσεις και τα ρεπορτάζ στον ξένο Τύπο, από τα μακροσκελή πρωτοσέλιδα άρθρα του Γιάνη Βαρουφάκη στους «Νιου Γιορκ Τάιμς» και τις ανταποκρίσεις του Σάιμον Κούπερ στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» μέχρι τις τεχνοκριτικές και τους οδηγούς πόλης, που έχρισαν την Αθήνα ως «νέο Βερολίνο» βρίθουν από οριενταλισμό και εξοργιστική εξιδανίκευση, ανάμεικτη με λίγο οίκτο και πολύ πατερναλισμό. Η εκμάθηση της Αθήνας αποδεικνύεται (για όλους μας) δύσκολη και μακράς πνοής υπόθεση.