Τα δραματικά στιγμιότυπα από τη διαδήλωση των ακροδεξιών υπερασπιστών της ανωτερότητας της λευκής φυλής, το περασμένο Σάββατο στο Σάρλοτσβιλ, δεν ήταν για εμένα εικόνες από μια άγνωστη σχετικά μικρή πόλη της Αμερικής. Εχω επανειλημμένα βρεθεί στη συγκεκριμένη πόλη, μιάμιση ώρα από την Ουάσιγκτον. Εχω –όπως και τα παιδιά μου– αγαπημένους φίλους, που ζουν εκεί. Εχω κάνει βόλτες στους δρόμους όπου έγιναν τα επεισόδια. Πριν από λίγους μήνες περάσαμε οικογενειακά στο Σάρλοτσβιλ τις ημέρες του Πάσχα. Τα βίαια επεισόδια, που τραυμάτισαν την πόλη δίχασαν και προβλημάτισαν πολλούς, εντός και εκτός Αμερικής, είχαν μια προσωπική χροιά.
Η συγκεκριμένη διαδήλωση δεν είναι η πρώτη του είδους και δεν εκπλήσσει. Την επιτρέπει το σύνταγμα των ΗΠΑ και μία από τις βασικές αρχές της αμερικανικής δημοκρατίας, η ελευθερία της έκφρασης. Αλλά σκοπός της σημερινής στήλης δεν είναι το δικαίωμα στις διαδηλώσεις όσο ακραίος και αν είναι ο σκοπός, αλλά η ατυχέστατη αντίδραση του Ντόναλντ Τραμπ, του ανθρώπου που ξαφνικά βρέθηκε στην προεδρία της υπερδύναμης, και εκ των πραγμάτων, σε σημαντικό βαθμό στην ηγεσία και του κόσμου.
Με αφορμή τα επεισόδια στο Σάρλοτσβιλ επανήλθε στο προσκήνιο μια βαθιά ενοχλητική πτυχή της προσωπικότητας του Τραμπ, ενός πολιτικού που έχει σιωπηρά αποδεχθεί τη στήριξη των ρατσιστών. Αυτήν τη φορά απέδωσε ευθύνες για την τραγωδία της δολοφονίας μιας γυναίκας «σε πολλές πλευρές», εξισώνοντας τον θύτη με το θύμα. Τον γεμάτο μίσος ρατσιστή, με τον πολέμιο του ρατσισμού ακόμη και αν συχνά αυτός είναι υπερβολικά δυναμικός.
Και, φυσικά, δεν αρκεί, και δεν έχει σημασία, η ταχεία και ορθή παρέμβαση της κόρης του Ιβάνκα, η οποία καταδίκασε με ξεκάθαρο τρόπο «τον ρατσισμό, την λευκή ανωτερότητα και τον νεοναζισμό». Πρόεδρος είναι ο Τραμπ, όχι η κόρη του. Και οι ενέργειές του τον εξέθεσαν ακόμη και έναντι του δικού του κόμματος όπου το κλίμα είναι πλέον πολύ βαρύ γι’ αυτόν.
Τον επικρίνουν όχι μόνο γνωστοί γερουσιαστές και βουλευτές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, αλλά ακόμη και μεγαλοεπιχειρηματίες. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι τριών αμερικανικών επιχειρηματικών κολοσσών, της Intel, της Merck, και της Under Armour, παραιτήθηκαν από το Συμβούλιο Αμερικανικής Βιομηχανίας του Λευκού Οίκου, διαμαρτυρόμενοι για τη στάση του.
Οι διαδοχικές δηλώσεις του δείχνουν ότι δεν επρόκειτο για μια ατυχή στιγμή, μια λάθος έκφραση. Αποτελεί σαφή πολιτική θέση. Το γεγονός, δε, ότι επανήλθε και πάλι για να μην αφήσει αμφιβολίες σε ό,τι αφορά τη στάση του, έδειξε ότι επενδύει πολιτικά στην ακρότητα.
Δεν θα ανατρέξω στο μακρινό παρελθόν όπου και πάλι δημόσιες παρεμβάσεις του Τραμπ είχαν φέρει στο προσκήνιο την έλλειψη οποιασδήποτε ευαισθησίας για την ισότητα ανθρώπων διαφορετικού χρώματος, θρησκείας ή φύλου. Υπάρχει το πιο πρόσφατο παράδειγμα της επίθεσης που εξαπέλυσε εναντίον ενός ομοσπονδιακού δικαστή υπογραμμίζοντας τη μεξικανική καταγωγή του, ενέργεια που έγινε ενώ ήταν πλέον υποψήφιος πρόεδρος. Ο κύριος σύμβουλός του σε θέματα στρατηγικής στον Λευκό Οίκο είναι ο Στιβ Μπάνον, τον οποίο πολλοί κατηγορούν ως ρατσιστή. Ο Τραμπ είναι επίσης ο άνθρωπος που είχε δηλώσει ότι δεν γνωρίζει τίποτα για τον Ντέιβιντ Ντουκ, γνωστό σε όλους ηγετικό στέλεχος της Κου Κλουξ Κλαν, ο οποίος παρεμπιπτόντως συμμετείχε στη διαδήλωση του Σάρλοτσβιλ και ευχαρίστησε δημόσια τον Τραμπ για την υποστήριξή του!
Για άλλη μία φορά ο εκκεντρικός μεγιστάνας, ο οποίος λόγω συγκυρίας εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ, αποδείχθηκε τραγικά κατώτερος των περιστάσεων. Επέλεξε να απευθυνθεί στα χειρότερα ένστικτα. Να διχάσει, αντί να ενώσει. Να βαθύνει την πληγή, αντί να επιχειρήσει να την επουλώσει.
Η αναπόφευκτη σύγκριση με τον προκάτοχό του είναι από μια άποψη επώδυνη, ωστόσο γεννάει και ελπίδα, διότι μας υπενθυμίζει την παρουσία των δυνάμεων της σύνεσης, της μετριοπάθειας και της προόδου.