Για τον ίδιο τον Στ. Κοντονή, δεν ανησυχώ· η αγνοιά του τον προστατεύει από τη συνείδηση του ονείδους. Ομως, για τη χώρα, την οποία ο κ. Κοντονής εκπροσωπεί –ιδίως όταν με τη θεσμική ιδιότητα του αλληλογραφεί επισήμως με Ευρωπαίο ομόλογο του–, ο διασυρμός υφίσταται και είναι αντιληπτός στον οιονδήποτε μπορεί να συγκρίνει τις επιστολές μεταξύ του Ελληνα υπουργού Δικαιοσύνης και του Εσθονού ομολόγου του, για το συνέδριο σχετικά με την «κληρονομιά που άφησαν στον 21ο αιώνα τα εγκλήματα του κομμουνισμού».
Και τα δύο κείμενα βρίσκονται δημοσιευμένα στο Διαδίκτυο, αξίζει τον κόπο να τα αναζητήσετε και να κάνετε μόνοι σας τη σύγκριση. Η επιστολή Κοντονή, κατ’ αρχάς, κάνει εντύπωση για το ανοίκειο ύφος της. Νιώθεις αμέσως την επιθετικότητα του ανθρώπου ο οποίος αισθάνεται προσωπικά θιγμένος· και έχει φορτώσει για να τους τα πει ένα χεράκι, να τους τα ψάλει! (Εδώ, η ειρωνεία μας ανοίγει μια προοπτική προς την κωμωδία, αφού ο «θιγμένος» κ. Κοντονής είχε την τύχη να μη ζήσει τον κομμουνισμό που υπερασπίζεται, εν αντιθέσει προς τον παραλήπτη της επιστολής και του κηρύγματος…).
Η επιστολή Κοντονή ξεκινά σαν κατσάδιασμα και εξελίσσεται σε κήρυγμα πίστης· κήρυγμα ρηχό και ανιστόρητο, με αστεία επιχειρήματα, που κάποιες στιγμές γίνεται και σαχλό. Είναι σαχλός, λ.χ., ο ισχυρισμός ότι η σύγκριση των δύο ολοκληρωτικών καθεστώτων δεν είναι επιτρεπτή, επειδή ο ναζισμός είναι μοναδικός και ασύγκριτος στην κακότητά του. Το ίδιο ανόητο είναι και το επιχείρημα ότι ο κομμουνισμός δικαιώθηκε επειδή παρήγαγε τον ευρωκομμουνισμό –δηλαδή, το μεγάλο κακό παρήγαγε ένα μικρότερο, οπότε έτσι όχι απλώς λυτρώνεται, αλλά δικαιώνεται για τις δεκάδες εκατομμύρια των θυμάτων του.
Οσο για το ύφος, ειδικότερα, σκεφθείτε μόνο πόσο κούφια και αστεία ακούγεται η φράση: « [Το ιδεολογικό ρεύμα του ευρωκομμουνισμού] έθεσε ζητήματα αναζήτησης, αποτέλεσε ένα μεγάλο εργαστήρι θεωρητικών επεξεργασιών, διαμορφώνοντας μια κουλτούρα διαλόγου, που το κατέστησαν έναν οργανισμό ζωντανό». Ιδίως όταν απευθύνεται σε έναν μορφωμένο Εσθονό.
Η επιστολή Κοντονή ισορροπεί μεταξύ του αξιολύπητου και του αστείου, επειδή ο συγγραφέας της δεν μπορεί να ξεφύγει από τον μικρόκοσμό του (την ελληνική Αριστερά) και από τον επαρχιωτισμό που τον κάνει να πιστεύει ότι το χωριό του είναι ο κόσμος ολόκληρος. Αντιθέτως, ο Εσθονός υπουργός, Urmas Reinsalu, θέτει την απάντησή του μέσα στο πλαίσιο του ευρύτερου κόσμου. Δεν έχει νόημα να μαλώσει με κάποιον περίεργο από την Ελλάδα· και πολύ περισσότερο όταν οι απόψεις του «dear Stavros» είναι περιθωριακές και γραφικές, εν σχέσει με την υπάρχουσα γνώση για την ιστορία του κομμουνισμού. Γι’ αυτό, ο τόνος του είναι εξαρχής ιδιαιτέρως ευγενικός και ήπιος.
Αφού ευχαριστεί επιμελώς τον κ. Κοντονή, ακόμη και για τον κόπο που έκανε να εξηγήσει γραπτώς τους λόγους της διαφωνίας του με το συνέδριο, ο Εσθονός υπουργός αναπτύσσει το θέμα του σε δύο στάδια. Πρώτα, θυμίζει στον «dear Stavros» ότι το καθήκον τους ως Ευρωπαίων πολιτικών είναι να προασπίζονται τις αξίες της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, αξίες τις οποίες ο κομμουνισμός δεν σέβεται. Εξηγεί, επίσης, γιατί τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας πρέπει να καταδικάζονται ανεξαρτήτως των κινήτρων εκείνων που τα διέπραξαν.
Επειτα, συγκρίνει τις διαφορετικές τύχες των δύο χωρών, αναφερόμενος και στις προσωπικές εμπειρίες του από το σύστημα μέσα στο οποίο μεγάλωσε, για να καταλήξει επαναλαμβάνοντας (μήπως και το εμπεδώσει ο «dear Stavros») το βασικό επιχείρημά του περί καταδίκης των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, ανεξαρτήτως κινήτρων. Ολο αυτό, όμως, διανθίζεται από λεπτή ειρωνεία, η οποία κλιμακώνεται ακολουθώντας την αφήγηση και γίνεται δηκτική, όταν ο Εσθονός αναφέρεται στις εμπειρίες του: «Είμαι σαράντα χρόνων και έχω τελειώσει το σχολείο επί σοβιετικής κατοχής. Ξέρω για τι σου μιλώ. Μπορεί να σου έρθει σαν έκπληξη ότι, τον καιρό εκείνο, η ατομική ιδιοκτησία –ένα από τα αυτονόητα θεμέλια της ευρωπαϊκής οικονομίας– ήταν απαγορευμένη στη Σοβιετική Ενωση. Και η επιχειρηματικότητα ήταν έγκλημα».
Πράγματι! Το ότι η ατομική ιδιοκτησία είναι θεμέλιο της ευρωπαϊκής οικονομίας θα έρθει σαν έκπληξη στον κ. Κοντονή… Η φροντίδα του Εσθονού υπουργού να προστατεύσει τον Ελληνα συνάδελφό του από το σοκ δείχνει ότι μάλλον κατάλαβε ότι οι παλαβοί στην Ελλάδα κυβερνούν…