Ολίγη Ιστορία με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη Ρωσική Επανάσταση. Μεταξύ των νικητών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, λοιπόν, επικράτησε το 1918 η αφελής πεποίθηση ότι μετά τη λήξη των εχθροπραξιών τα πράγματα θα επέστρεφαν και πάλι στην παλιά, καλή τους τάξη. Το φινάλε του Μεγάλου Πολέμου, όμως, έφερε συντριπτικές μεταβολές τόσο διεθνώς, στα σύνορα και στη μοίρα των παλαιών αυτοκρατοριών, όσο και εντός των κρατών και των κοινωνιών τους. Πιο χτυπητή ανατροπή βέβαια ήταν η Ρωσική Επανάσταση του 1917 και το πολιτικό όραμα μιας «κομμουνιστικής ουτοπίας» γενικότερα. Το επισημαίνει ο εξέχων ιστορικός Τίμοθι Σνάιντερ στο εξαιρετικό βιβλίο του «Bloodlands. Europe between Stalin and Hitler», το οποίο θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.
Οπως τονίζει ο Σνάιντερ, πολύ πριν από τη λήξη του ο πόλεμος του 1914-18 ήταν για τον Λένιν «η μεγάλη του ευκαιρία»: η αποδυνάμωση των αυτοκρατοριών και του καπιταλισμού τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι σύντομα θα ξεσπούσε γενικευμένη, διεθνής επανάσταση.
Στο ανατολικό μέτωπο, ο καταπονημένος ρωσικός στρατός είχε στασιάσει, η ρωσική μοναρχία εξέπεσε τον Φεβρουάριο του 1917 και η νέα ρωσική κυβέρνηση ήλπιζε να καταφέρει ένα τελευταίο πλήγμα στους Γερμανούς. Ωστόσο, τον Απρίλιο, διαβλέποντας ότι μια επανάσταση στη Ρωσία θα ήταν ευνοϊκή εξέλιξη γι’ αυτούς, οι Γερμανοί εξασφάλισαν τη μυστική μετάβαση του Λένιν από την Ελβετία στη Ρωσία. Με τη στήριξη του Τρότσκι και έμπιστων μπολσεβίκων και με την απαραίτητη λαϊκή υποστήριξη, ο Λένιν κατορθώνει αυτό που ο Σνάιντερ χαρακτηρίζει «πραξικόπημα» (coup d’ etat). Στις αρχές του 1918, η νέα κυβέρνηση του Λένιν υπογράφει ειρηνευτική συμφωνία με τη Γερμανία, παραχωρώντας της τη Λευκορωσία, την Ουκρανία, τη Βαλτική και την Πολωνία. Οι Γερμανοί βετεράνοι που γύρισαν από το ανατολικό μέτωπο στην πατρίδα τους, επέστρεψαν νικητές. Γι’ αυτούς ήταν πιο δύσκολο απ’ όλους να δεχθούν τις ταπεινωτικές για τη Γερμανία μεταπολεμικές συμφωνίες εξαιτίας των οποίων χάθηκαν και οι κατακτήσεις τους στα ανατολικά.
Για τον Λένιν και τους ανθρώπους του, τα καπιταλιστικά καθεστώτα της Ευρώπης θα κατέρρεαν υπό το βάρος μιας κομμουνιστικής επανάστασης, στην ουσία χάρη στη ρωσική επιρροή. Η νέα Ρωσία θα έδειχνε τον δρόμο στην Ευρώπη και για λίγο, στα 1919, φαινόταν να ήταν όντως έτσι: ο νεοσύστατος Κόκκινος Στρατός εισέβαλε με ορμή στην Ουκρανία, στη Βαλτική, στη Φινλανδία και στην Πολωνία.
Τα πράγματα δεν πήγαν, όμως, όπως ήλπιζαν οι Ρώσοι κομμουνιστές. Ειδικά ο πόλεμος με την Πολωνία κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία για τη Ρωσία το 1920, η Πολωνία διατήρησε την ανεξαρτησία της, στη δε Γερμανία δεν επικράτησαν οι κομμουνιστές…
Κλείνω με μια κάπως κωμική νότα: η βεβαιότητα με την οποία οι μπολσεβίκοι πίστευαν πως η Ρωσία θα ανέτρεπε την καπιταλιστική Ευρώπη το 1919, δεν θυμίζει λίγο τη βεβαιότητα της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης το 2015 ότι χάρη σε εκείνη θα άλλαζε και η Ευρώπη των «αγορών»;