Πάνε περίπου 10 ημέρες τώρα, που ζούμε με τις ίδιες εικόνες. Λάσπη παντού. Φερτά υλικά και λάσπη. Κατεστραμμένες περιουσίες, άνθρωποι που επέζησαν από το τσουνάμι και διηγούνται ιστορίες που συγκλονίζουν, ένα εφιαλτικό τοπίο, «βαμμένο» με αυτόν τον καφέ πολτό, ο οποίος κάλυψε κάθε επιφάνεια.
Ομολογώ ότι, ως θεατής και μόνο, ακόμη κι όταν κλείνω τα μάτια αναπαράγω το αδιανόητο τοπίο και τους κατοίκους να προσπαθούν να διαχειριστούν την ανατροπή των δεδομένων της ζωής τους. Ακούω τις αφηγήσεις τους στον φακό, τι είδαν, πώς αντέδρασαν, πώς περιγράφουν τον χείμαρρο από λάσπη να φτάνει ώς το μέτωπό τους, να αφήνει το αποτύπωμα ψηλά στον τοίχο του σπιτιού, να ανεβαίνουν σε δέντρα, να δένουν παιδιά με σεντόνια και να τα κατεβάζουν από φωταγωγό για να μην πνιγούν, να σκέφτονται πώς αποφεύχθηκαν περισσότεροι θάνατοι. Στην αρχή της εβδομάδας οι νεκροί ήταν 21, αλλά η αναζήτηση δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Υποδομών, την περασμένη Τρίτη, τα πληγέντα κτίρια στον Δήμο Μάνδρας – Ειδυλλίας έφθασαν τα 975 (εκ των οποίων 757 κατοικίες) και στον Δήμο Μεγαρέων τα 332 (211 κατοικίες).
Δεκάδες κάτοικοι, ανασκουμπωμένοι, με σκούπες και γαλότσες, προσπαθούν να βγάλουν τη λάσπη από τα σπίτια τους, ό,τι έχει απομείνει τουλάχιστον από αυτά. Εργο χωρίς αρχή και χωρίς τέλος. Ακούστηκαν και γράφτηκαν πάρα πολλά για τις ευθύνες της νυν και των προηγούμενων κυβερνήσεων, για τα μπαζωμένα ρέματα, τις θεσμοθετημένες οικιστικές ανομίες, την τσιμεντοποίηση, τα αποψιλωμένα δάση, την κλιματική αλλαγή, την υστέρηση των διοικήσεων, ολόκληρης της χώρας μπροστά στις φυσικές καταστροφές. Η λέξη «ευθύνη» εμφανίστηκε και πάλι αμείλικτη, χωρίς να την «αναλαμβάνει» κανείς. Ο πρωθυπουργός πήγε ταξίδι στο Γκέτεμποργκ αφού κήρυξε τριήμερο πένθος, η περιφερειάρχης Αττικής παρούσα – απούσα (με το δεύτερο να κερδίζει τις εντυπώσεις) προσπαθούσε να αιτιολογήσει τα αναιτιολόγητα.
Μπορεί να μην είναι η πρώτη φορά που η Μάνδρα Αττικής πνίγεται στη λάσπη, η σφοδρότητα του φαινομένου όμως, αυτόν τον Νοέμβριο, δεν έχει προηγούμενο. Παρακολουθώντας και διαβάζοντας, όπως κάθε πολίτης, τα όσα διαδραματίζονται, στάθηκα στο πρόσωπο μιας ηλικιωμένης γυναίκας, που δήλωσε στον ρεπόρτερ του τηλεοπτικού σταθμού, αφού περιδιάβηκε με το βλέμμα της την ομοιόμορφη λάσπη η οποία είχε «διαγράψει» δωμάτια, έπιπλα, οτιδήποτε συνιστούσε ακίνητη ή κινητή περιουσία της: «Είχα αυτά τα φανελάκια που φοράω τον χειμώνα και δεν έμεινε κανένα». Το ελάχιστο. Δεν επέλεξε να μιλήσει ούτε για την, ενδεχομένως, χαμένη οικοσκευή της, παρασυρμένη από τον χείμαρρο, διαλυμένη και πολτοποιημένη, ανάκατη με άλλα φερτά υλικά, ούτε αναφέρθηκε σε κάποιο αυτοκίνητο σφηνωμένο σε μπαλκόνι σπιτιού (η εικόνα αυτή ίσως και να αποτυπώνει το φυσικό «μνημείο» της καταστροφής) ούτε στην έλλειψη νερού, ρεύματος ή τροφής. Δεν επανέλαβε καν τη φράση «δεν έμεινε τίποτε, χάθηκαν όλα». Κατέγραψε απλώς τη μικρότερη απώλεια: «Αυτά τα φανελάκια του χειμώνα…».
Είναι άραγε το σοκ που αποσβολώνει και συγκεντρώνει στο πιο ασήμαντο από τα δεινά; Είναι η ανάγκη να ξανακερδηθεί το νήμα με τη ζωή; Είναι η έκθεση στο κρύο και στην απώλεια, που μεγεθύνεται χωρίς το προστατευτικό «φανελάκι», η αναζήτηση της συνήθειας, του οικείου, που έγινε ένα ακαθόριστο μείγμα από λάσπες και μπάζα;
Η «καθημερινότητα» θα αργήσει να επιστρέψει στη Μάνδρα και τίποτα δεν θα είναι ίδιο με την ημέρα πριν από την καταστροφή. Ορισμένα από τα σπίτια δεν θα είναι κατοικήσιμα, μαζί με τα κτίρια χάθηκαν και δουλειές, τα προβλήματα θα συσσωρεύονται, η υπομονή θα εξαντλείται. Ηδη οι τοπικές αρχές ανταλλάσσουν ύβρεις και γροθιές, άνθρωποι που νιώθουν εγκαταλελειμμένοι ανεβάζουν τους τόνους, η βοήθεια και η αλληλεγγύη κινούνται χωρίς άνωθεν συντονισμό· τι θα απογίνουν οι κάτοικοι της περιοχής όταν οι κάμερες και η δημοσιότητα αρχίσουν να αποσύρονται;
Ο χείμαρρος της λάσπης του φετινού Νοέμβρη ακόμη κι όταν αποτελέσει παρελθόν, θα είναι παρών. Θα απομείνει σαν γεύση στο στόμα, σαν εικόνα που διαπερνά και τις πέντε αισθήσεις και δημιουργεί μια νέα, ξεχωριστή, αίσθηση, αυτοτελή και αυθύπαρκτη. Ακόμη κι αυτά «τα φανελάκια του χειμώνα» θα είναι αλλιώτικα…