Στο βιβλίο του Ρόμπερτ Ντ. Κάπλαν «Η Εκδίκηση της Γεωγραφίας», το οποίο μεταφράστηκε πρόσφατα στα ελληνικά (εκδόσεις Μελάνι), γίνεται μια ταχεία αναδρομή στη γεωπολιτική θεωρία του προηγούμενου αιώνα, προτού ο συγγραφέας καταλήξει στα συμπεράσματά του. Το θέμα του Κάπλαν αφορά την προσπάθεια για τον έλεγχο της Ευρασίας και σε όλη αυτή την αφήγηση, διόλου περίεργα, εμφανίζεται και η Ελλάδα ως χώρα κομβικής γεωγραφικής σημασίας για τον έλεγχο της «Παγκόσμιας Νήσου». Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη αναδρομή στην ιστορία του ελληνικού αρχιπελάγους. Τα γεγονότα που συνηγορούν σε αυτή την κατεύθυνση είναι αρκετά και ενδεικτικά. Ωστόσο, η τρέχουσα μεταβατική περίοδος την οποία διέρχεται το παγκόσμιο σύστημα, αφενός ανοίγει ευκαιρίες, αφετέρου κρύβει τεράστιες παγίδες.
Η Ελλάδα εξακολουθεί να παραμένει στον πυρήνα της μετεξέλιξης (ή όχι) της Ε.Ε., αντιμετωπίζοντας πρωτοφανούς σφοδρότητας οικονομικά προβλήματα, την ίδια στιγμή που βρίσκεται σε μια εξαιρετικά πολυσύχναστη και επικίνδυνη διασταύρωση γεωπολιτικών συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων του σύγχρονου κόσμου, αλλά και των αναδυόμενων περιφερειακών παικτών. Οι στρατηγικές δυνατότητες της χώρας στην περιοχή έχουν μεν μειωθεί, κυρίως λόγω της δημοσιονομικής κρίσης, ωστόσο υπάρχουν μοντέλα που επέτρεψαν ακόμη και σε μικρότερα κράτη με ακόμη πιο άνιση κατανομή δυνάμεων να αντεπεξέλθουν σε αυξημένες προκλήσεις. Με τους βασικούς παίκτες να διαφωνούν για το μέλλον του ελληνικού προγράμματος και –κυρίως– την ανάγκη μείωσης του δημοσίου χρέους αλλά και την πύκνωση των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια, η Αθήνα βρίσκεται, για πολλοστή φορά τα τελευταία χρόνια, ενώπιον διλημμάτων και επιλογών που δεν οδηγούν σε εύκολα μονοπάτια. Μια πιθανή κρίση είναι ξανά προ των πυλών. Αλλωστε, η γραμμικότητα των εξελίξεων έχει διαψευστεί παταγωδώς τα τελευταία χρόνια και όποιος δεν διακρίνει αυτή τη νέα πραγματικότητα, είτε ψεύδεται ασυστόλως είτε απλά δεν καταλαβαίνει. Βέβαιο γεγονός είναι μόνο ένα: Η εποχή της ακινησίας έχει παρέλθει. Οι αποφάσεις που απαιτούνται στο εγγύς, αν όχι άμεσο μέλλον, είναι πιθανόν να κρίνουν την αντοχή της χώρας στα επόμενα πέντε χρόνια. Η διατήρηση του κρατισμού στη ζωή, παρότι είναι και κλινικά νεκρός, αλλά και οι χίμαιρες της μετατροπής της Ελλάδας σε έναν παράδεισο φιλελευθερισμού οφείλουν να υποχωρήσουν έναντι του ωμού ρεαλισμού. Δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο.