Το μέλλον της Ελλάδας εξαρτάται εξίσου από τις εσωτερικές εξελίξεις στη χώρα μας και από το πώς θα διαμορφωθεί η Ευρώπη. Εάν η Ευρώπη πάει καλά, και εάν η Ελλάδα καταφέρει να διαχειριστεί τις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει, τότε και η χώρα μας θα πάει καλά. Εάν η Ε.Ε. χάσει τον δρόμο της, ό,τι και αν κάνουν οι Ελληνες, η Ελλάδα θα δυσκολευθεί να σταθεί στα πόδια της. Δεν είναι τυχαίο ότι δύο κορυφαίες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη σήμερα παρουσιάζουν μεγάλους κινδύνους για την Ελλάδα: η οικονομική εξέλιξη της Ενωσης και η διαχείριση της μαζικής μετανάστευσης θα διαμορφώσουν τις εσωτερικές εξελίξεις στη χώρα μας, τις σχέσεις μεταξύ χωρών-μελών και την ίδια τη φυσιογνωμία της Ε.Ε.
Και τα δύο ζητήματα οδήγησαν στην απομόνωση της Ελλάδας. Αφενός, ευθύνεται η διαχειριστική πενία του οικονομικού γίγαντα που λέγεται Ευρώπη, ο οποίος δεν είχε προνοήσει ότι κάποια από τις χώρες-μέλη ίσως αντιμετωπίσει δυσκολίες μέσα στο κοινό νόμισμα, αφετέρου, ευθύνονται οι Ελληνες πολιτικοί και η δημόσια διοίκηση που αποδείχθηκαν αδύναμοι να διαχειριστούν τα προβλήματα της οικονομίας και της μετανάστευσης στον βαθμό που τους αναλογεί. Το αποτέλεσμα ήταν, πρώτον, η παρουσίαση της Ελλάδας ως «ειδικής περίπτωσης» στο θέμα της οικονομικής κρίσης, και όχι σύμπτωμα ευρύτερου προβλήματος, και, δεύτερον, να βρεθεί η Ελλάδα ουσιαστικώς εκτός συνθήκης Σένγκεν και με τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου να αντιμετωπίζουν εκρηκτικά προβλήματα λόγω νέου συνωστισμού προσφύγων και μεταναστών. Την Παρασκευή, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης ανακοίνωσε ότι από την αρχή του χρόνου έως τις 13 Δεκεμβρίου, 28.174 άνθρωποι είχαν εισέλθει στην Ελλάδα διά θαλάσσης (το ίδιο διάστημα πέρυσι είχαν έρθει 172.813).
Είναι φανερό ότι η συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας για τη διακοπή της ροής ανθρώπων δεν εφαρμόζεται επαρκώς. Φαίνεται, επίσης, ότι όποια συζήτηση και να είχαν για το θέμα αυτό στην Αθήνα Τσίπρας και Ερντογάν, ο πρωθυπουργός δεν πιστεύει ότι πέτυχε οτιδήποτε. Γι’ αυτό ανέμενε να συναντηθεί την Παρασκευή με τον πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, την Αγκελα Μέρκελ και τον Βούλγαρο πρωθυπουργό Μπόικο Μπορίσοφ για να ζητήσει από τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο να πιέσουν την Αγκυρα να τηρήσει τα συμφωνηθέντα. Η συνάντηση αυτή, όπως και η Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες, επισκιάστηκαν από την πρόταση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, να ακυρωθεί η απόφαση για τη διασπορά προσφύγων και μεταναστών σε όλες τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. Ο κ. Τσίπρας αποκάλεσε «άσκοπη και άστοχη» την παρέμβαση Τουσκ. Γεγονός είναι ότι την Πέμπτη στη Σύνοδο, οι ηγέτες των χωρών-μελών συγκρούστηκαν για το θέμα της φιλοξενίας προσφύγων, με χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να εμμένουν στην άρνησή τους να συμμετάσχουν.
Το μεταναστευτικό ζήτημα θα καθορίσει εάν η Ε.Ε. θα συνεχίσει να πιστεύει στην αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής βαρών, ή εάν θα ενδώσει στις δυνάμεις που θέλουν μια σχέση όπου η κάθε χώρα θα παίρνει ό,τι θέλει και θα αγνοεί τις υποχρεώσεις της. Αυτό θα οδηγήσει στη διάλυση. Το πλήγμα του Brexit δείχνει το μέγεθος του κινδύνου – και για την Ενωση, αλλά και για όποια χώρα πιστεύει ότι μπορεί να χαράξει τον δικό της δρόμο. Στο ζήτημα της οικονομίας, είναι αξιοσημείωτο ότι η Επιτροπή δημοσιοποίησε τις προτάσεις της για εμβάθυνση της οικονομικής ένωσης –καθώς και σειρά μεταρρυθμίσεων με στόχο πιο δημοκρατικές διαδικασίες– ενώ η Γερμανία δεν έχει σχηματίσει κυβέρνηση ακόμη. Φαίνεται πως η Επιτροπή θέλει να ανταποκριθεί στην κριτική ότι δεν ακούει τις ανησυχίες πολιτών. Ισως, όμως, ελπίζει και να ωθήσει την κουβέντα σε κατεύθυνση που δεν θα προτιμούσε η Γερμανία. Από το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων μεταξύ των γερμανικών κομμάτων, πάντως, θα κριθούν οι προτάσεις της Επιτροπής. Αυτό, με τη σειρά του, θα κρίνει το μέλλον της Ελλάδας. Μένει να δούμε αν η Ελλάδα έχει χρήσιμες προτάσεις να προσφέρει σε αυτήν τη συζήτηση ή αν θα περιμένει απλώς το αποτέλεσμα. Πάλι.