Οποιος κι αν το είπε, ακούγεται σωστό –όσο σωστή μπορεί να είναι μια ταυτολογία μεταμφιεσμένη σε εξυπνάδα: Δεν μπορεί να κάνεις διαρκώς τα ίδια πράγματα, περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα. Δεν μπορείς, ας πούμε, να φωνάζεις διαρκώς «φύγετε», περιμένοντας να δρέψεις κάτι περισσότερο από θυμό. Ούτε και μπορείς να σύρεσαι συνεχώς στην αρένα του αντιπάλου, περιμένοντας ότι έτσι θα χειραφετηθείς από τη δική του ατζέντα – από την κυριαρχία του πολιτικού και αισθητικού του υποδείγματος.
Αυτή η συνειδητοποίηση για τον Κυριάκο Μητσοτάκη δεν είναι πρόσφατη. Εχει από καιρό εκδηλώσει –ρητά και άρρητα– την πρόθεση να υπερβεί τον «αντιτσιπρισμό», που μπορεί να είναι ισχυρός ως παρόρμηση, αλλά δεν συνιστά πολιτικό πρόγραμμα. Δεν συνιστά μέθοδο για να προσελκύσει η Ν.Δ. δυνάμεις πέραν του φράγματος του 35%. Το μείγμα που ο πρόεδρος της Ν.Δ. δοκίμασε να πετύχει στο συνέδριο του περασμένου Σαββατοκύριακου –μείγμα που κράτησε και στην ομιλία του για τον προϋπολογισμό– έχει, χονδρικά, ένα τρίτο αντιπολίτευση και δύο τρίτα θετικό λόγο. Ενα τρίτο «φύγετε» (προς την κυβέρνηση) και δύο τρίτα «ελάτε» (ακόμη και προς τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ).
Ο στόχος δεν είναι εύκολος. Οσο εύκολο είναι να επαναλαμβάνεις σαν ξόρκι ότι «η Ν.Δ. είναι λαϊκό κόμμα» τόσο δυσκολότερη είναι η εκλογική πραγμάτωσή του. Παραδόξως, αυτή την πραγμάτωση εμποδίζουν πρωτίστως οι νεοδημοκρατικοί παράγοντες που αναφέρονται στη «λαϊκή βάση» του κόμματος. Την εμποδίζουν γιατί είναι εκείνοι που κατ’ εξοχήν εκφράζονται με τα σχήματα του κομματικού σοβινισμού – εκείνοι που φαντάζονται την αποστολή τους ως πόλεμο ενάντια στην «ηγεμονία» της Αριστεράς και στους «σανοφάγους» που τη συντηρούν.
Αυτός ο οπαδικός λόγος μπορεί να συγχωρείται στους αποψάκηδες των media που τοκίζουν τον θυμό κατά της κυβέρνησης. Δεν μπορεί, όμως, να είναι βιώσιμο μήνυμα για ένα κόμμα εξουσίας. Απόδειξη ότι η πιο πολωτική δύναμη της ύστερης μεταπολίτευσης –ο αντιμνημονιακός ΣΥΡΙΖΑ– δεν κατάφερε στην ακμή του να πάει πάνω από 36%.
Κανείς δεν γεννιέται «σανοφάγος». Κι αν κάποτε δοκίμασε σανό, δεν είναι καταδικασμένος να διατηρεί ισοβίως την ίδια πολιτική δίαιτα. Από αυτή την άποψη, θα έλεγε κανείς ότι ο Μητσοτάκης έχει δημοκρατικό καθήκον να απευθύνεται σε όλους – καθήκον να υπερβεί τους εμφυλιακούς αυτοματισμούς που αναβίωσε η κρίση και στους οποίους επιχειρεί ακόμη να τον εγκλωβίσει η τακτική των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
Δεν πρόκειται καν για δίλημμα. Η Ν.Δ. δεν χρειάζεται να διαλέξει μεταξύ του ορθού και του συμφέροντος. Η ανάγκη για έναν μεταμνημονιακό, συμφιλιωτικό λόγο –για τη γλώσσα της κανονικότητας– συμβαδίζει με την επιδίωξή της Ν.Δ. να βρει απήχηση σε ψηφοφόρους που δεν αυτοπροσδιορίζονται ως «δεξιοί» – και να βρει έτσι την πλειοψηφία αυτοδυναμίας. Η δημοκρατική ηθική ταυτίζεται με την εκλογική σκοπιμότητα.