Πολλές αλλαγές συντελούνται στη γειτονιά μας. Η κυριότερη έγινε αισθητή από το προηγούμενο έτος – το μειωμένο ενδιαφέρον της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ για την Ανατολική Μεσόγειο. Εάν η Ουάσιγκτον δεν επανέλθει στο άμεσο μέλλον, το κενό θα σπεύσει να αναπληρώσει η Ρωσία και ενδεχομένως η Κίνα. Οι άλλες πάλαι ποτέ μεγάλες δυνάμεις που κινητοποιούνταν στην περιοχή από τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης απουσιάζουν. Η Βρετανία είναι σκιά του εαυτού της, με αισθητή παρουσία της μόνο τις βάσεις της στην Κύπρο· η Γαλλία και η Γερμανία έχουν την ευθύνη να διαχειριστούν την πορεία και την εξέλιξη της Ε.Ε., την ώρα που και οι δύο αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις στο εσωτερικό τους.
Και όμως, η πρώτη σοβαρή ένδειξη της ρευστότητας σε ό,τι αφορά τον ελληνισμό έρχεται από το κατεχόμενο μέρος της Κύπρου. Εκεί οι εκλογές αυτή την Κυριακή αναμένεται να αναδείξουν νικητές τουρκοκυπριακά κόμματα που διαφωνούσαν με τις προσπάθειες επανένωσης της νήσου. Εάν επαληθευτούν τα προγνωστικά, τότε ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί θα βρεθεί απομονωμένος και αμφισβητούμενος, πληρώνοντας τη βούλησή του να βρεθεί λύση. Το ναυάγιο των συνομιλιών στην Ελβετία πέρυσι έδωσε άλλοθι σε όσους δεν ήθελαν λύση, ενισχύοντας την Τουρκία και δεξιά τουρκοκυπριακά κόμματα. Σε λίγες εβδομάδες, επίσης, στις 28 Ιανουαρίου, διεξάγονται οι προεδρικές εκλογές στην Κύπρο. Εάν ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης επανεκλεγεί, χωρίς συνομιλητή τον κ. Ακιντζί είναι εξαιρετικά δύσκολο να αναμένεται κάποια πρόοδο στις προσπάθειες επανένωσης. Αλλά και να παρέμενε ακλόνητος ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, ίσως ο κ. Αναστασιάδης να μην μπορεί να πείσει όσους τον στήριξαν ότι μπορεί να υπάρχει λύση στη βάση των προηγούμενων προσπαθειών. Οπως και να έχουν τα πράγματα, εναπόκειται στην Τουρκία να μην προκαλέσει κρίση γύρω από το θέμα των γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ και σε οποιοδήποτε άλλο ζήτημα που αφορά τις σχέσεις της με την Ελλάδα και την Κύπρο. Η πίεση που αντιμετωπίζει ο Ερντογάν στα εσωτερικά και εξωτερικά μέτωπα συνηγορεί ότι δεν θα θέλει να ασχοληθεί πολύ με την Κύπρο, αλλά ο Τούρκος πρόεδρος παραμένει άκρως απρόβλεπτος.
Είναι αναπόφευκτη η σκέψη ότι εκεί που παλιά αναμενόταν να παρέμβει η Ουάσιγκτον για να αποτρέψει δυσάρεστες εξελίξεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, ή μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου, σήμερα είναι η Μόσχα που διατηρεί καλές σχέσεις και επιρροή στην Αγκυρα και στη Λευκωσία. Μέσα από περίεργες διαδρομές των τελευταίων δύο αιώνων, ενώ πρώτο μέλημα των Αγγλων και μετά των Αμερικανών ήταν να κρατήσουν τους Ελληνες εκτός ρωσικής επιρροής, οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας, Αγγλίας, Τουρκίας, ΗΠΑ και Ρωσίας εξελίχθηκαν έτσι που, ενώ έχασε τον Ψυχρό Πόλεμο, η Ρωσία φαίνεται να κρατά το καλύτερο χαρτί στην περιοχή σήμερα. Ομως, όσο η Ε.Ε. παραμένει ενωμένη, διατηρώντας την πολιτική και οικονομική της ισχύ, και η Ελλάδα βρίσκεται σε θετική θέση. Αρκεί να μη βρεθεί πάλι σε οικονομικό αδιέξοδο μετά τη λήξη του μνημονίου, εάν δεν μπορεί να δανειστεί με χαμηλά επιτόκια, εάν δεν επανέλθει ο τραπεζικός τομέας… Επίσης, η Ελλάδα παραμένει ευάλωτη στην περίπτωση νέας μαζικής ροής μεταναστών ή κάποιας έντασης με την Τουρκία.
Πιο πέρα από την άμεση γειτονιά μας, η Σαουδική Αραβία βρίσκεται σε μεταβατική περίοδο, ενώ οι διαδηλώσεις στο Ιράν δείχνουν ότι και αυτός ο βασικός «παίκτης» στη διένεξη μεταξύ σουνιτών και σιιτών στην περιοχή αντιμετωπίζει απρόβλεπτες καταστάσεις εντός συνόρων. Η ρευστότητα διαδέχεται μακρόχρονη στασιμότητα και ουδείς γνωρίζει πού οδηγεί. Ισως η μόνη πρόβλεψη που μπορούμε να διακινδυνεύσουμε είναι ότι η γενικευμένη ανασφάλεια, καθώς και η στρατιωτική ήττα του «υπερεθνικού» Ισλαμικού Κράτους, θα εντείνει τον εθνικισμό σε πολλές χώρες, όπως συμβαίνει συνήθως. Το ερώτημα είναι πότε και πώς θα σταματήσει η παραγωγή έντασης για να αρχίσει η συνεργασία και η ανοικοδόμηση – όπως είδαμε στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο. Οπως και να τη δούμε, η Ε.Ε. παραμένει ένα θαύμα στην Ιστορία – και το μόνο σταθερό σημείο για την Ελλάδα και την Κύπρο.