Η «πολιτική ορθότητα» και ο μύθος της

Η «πολιτική ορθότητα» και ο μύθος της

3' 45" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο κόσμος αλλάζει συνέχεια. Κάποτε οι γυναίκες δεν ψήφιζαν και οι αστράγαλοί τους θεωρούνταν προκλητικό θέαμα. Κάποτε θεωρούσαν αστείο ο Κώστας Βουτσάς να παίζει το μαύρο με φούμο στη μούρη και το τραγούδι για τον “αράπη, το σκύλο τον ταμ ταμ ταμ” ήταν ένα κανονικό τραγούδι που κυκλοφορούσε κανονικά. Το τι είναι δόκιμο, σωστό, ηθικό ή κοινωνικά αποδεκτό μεταβάλλεται διαρκώς, όσο η συνισταμένη των ιδεών και των πεποιθήσεων των κοινωνιών μετατοπίζεται προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Και συνήθως μετατοπίζεται προς τη μία κατεύθυνση. Αυτή η συνισταμένη εκπορεύεται από τους ανθρώπους. Από το σύνολο των ανθρώπων που συναποτελούν μια κοινωνία. Δεν επιβάλλεται από κανέναν, παρ' όλο που κάποιοι που ξεβολεύονται ή δεν μπορούν να παρακολουθήσουν την αλλαγή (ή δεν θέλουν) νομίζουν ότι επιβάλλεται από αυτούς που μπορούν.

Αυτοί που ξεβολεύονται έχουν έναν αγαπημένο όρο που χρησιμοποιούν για να χαρακτηρίσουν το ξεβόλεμά τους, καθώς δεν θέλουν να το παραδεχτούν ως τέτοιο: "πολιτική ορθότητα".

Θυμάστε τον όρο; Παλιά σήμαινε κάτι άλλο, αλλά σήμερα χρησιμοποιείται εξ' ολοκλήρου από ομάδες ανθρώπων (συνήθως προνομιούχων από κάποια άποψη) που ενοχλούνται από μια κοινωνική ή πολιτισμική αλλαγή, και χρησιμοποιείται με απόλυτα αρνητική χροιά. "Πολιτική ορθότητα" είναι οι δήθεν υπερβολικοί, δήθεν παράλογοι κοινωνικοί κανόνες που δήθεν επιβάλλονται από "κάποιους" και δήθεν περιορίζουν κάποια ελευθερία αυτών των αίφνης ευαίσθητων ομάδων κατά κανόνα προνομιούχων ατόμων.

Μιας και έχουμε ήδη μπει στο επικίνδυνο μονοπάτι τσουβαλιάσματος ανθρωπίνων όντων σε ομάδες και κατηγορίες, ας το πάμε ακόμα παρακάτω.

Υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων: Αυτοί που κάποια στιγμή κουράζονται από την αέναη αλλαγή, εξέλιξη και πρόοδο στην πολιτισμική και κοινωνική πράγματικότητα, και έτσι διαλέγουν μια χρονική στιγμή και δέχονται τις κοινωνικές και πολιτισμικές νόρμες εκείνης της συγκεκριμένης στιγμής ως μέρος της ταυτότητας και των τελεσίδικων πεποιθήσεών τους, για πάντα. Από την άλλη, υπάρχουν και αυτοί που αλλάζουν ταυτότητα και πεποιθήσεις μαζί με τους καιρούς. Η δεύτερη κατηγορία, να πούμε την αλήθεια, δεν υπάρχει. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο αντιμετωπίζουν δυσκολία στην προσαρμογή, σχεδόν κανένας δεν καταφέρνει να είναι απολύτως συντονισμένος με τα δεδομένα της εποχής του. Η συνισταμένη προκύπτει από τη σύνθεση των ιδεών και των αντιλήψεων όλων των ανθρώπων σε μια κοινωνία, κατά συνέπεια αναπόφευκτα ελάχιστοι είναι αυτοί που ανά πάσα στιγμή βρίσκονται ακριβώς πάνω στη συνισταμένη, σε συντονισμό και πλήρη αρμονία με τον κόσμο τους. Αλλά κάποιοι, αυτοί που για τις μπακαλίστικες ανάγκες αυτού του επιφανειακού και επίτηδες γενικόλογου άρθρου τοποθετούμε στη δεύτερη κατηγορία, κάνουν μια προσπάθεια, αφουγκράζονται τι γίνεται, είναι ανοιχτοί και ευέλικτοι, πιο πρόθυμοι να εξελίξουν την δικιά τους ταυτότητα παράλληλα με τους καιρούς. 

Αυτοί που επικαλούνται την "πολιτική ορθότητα" ανήκουν πάντα στην πρώτη κατηγορία.  Νομίζουν ότι είναι θύματα, ότι τους παίρνουν κάτι που δικαιούνται (να μιλάνε όπως γουστάρουν, να συμπεριφέρονται όπως έχουν συνηθίσει). Βεβαίως, αυτό το κάτι που τους παίρνουν δεν είναι και πάρα πολύ σημαντικό. Το να μην μπορείς να αποκαλέσεις μια ομάδα ανθρώπων με συγκεκριμένες λέξεις ή εκφράσεις που τα μέλη αυτής της ομάδας θεωρούν προσβλητικές δεν είναι και τόσο τρομερό. Αλλά τους μοιάζει τρομερό, και υπάρχουν διάφορες υποκατηγορίες ανάλογα με τις αιτίες πίσω από αυτό. Την ίδια στιγμή, η αλλαγή έχει γίνει προς όφελος μιας μειονότητας που μέχρι πρόσφατα αντιμετώπιζε διακρίσεις. Όποτε οι μεν γκρινιάζουν για “πολιτική ορθότητα”, οι δε έχουν την ευκαιρία για πρώτη φορά να συμμετέχουν στο δημόσιο χώρο ελεύθεροι και να διεκδικούν σεβασμό και αξιοπρέπεια. Αυτό οι πρώτοι δεν το αντιλαμβάνονται καθόλου. Την αξία και τη σημασία του να ζεις χωρίς να σε προσβάλλουν κάθε μέρα δεν μπορούν να τη συλλάβουν, και γι’ αυτό τους χαρακτήρισα παραπάνω “προνομιούχους”. Οι μετανάστες, οι γυναίκες, οι ομοφυλόφιλοι, οι γυναίκες, οι μαύροι, οι μουσουλμάνοι, τα διεμφυλικά άτομα, τα άτομα με αναπηρία και άλλες ομάδες που έχουν υποστεί διακρίσεις σε κοινωνίες σαν τις δικιά μας, δικαιούνται να βλέπουν σιγά σιγά τη συνισταμένη της κοινωνίας να μετατοπίζεται προς μια κατεύθυνση που τους περιλαμβάνει, που τους προστατεύει από διακρίσεις και αδικίες δεκαετιών. Κι ας αναγκαζόμαστε οι υπόλοιποι να γινόμαστε λίγο πιο προσεκτικοί στα λόγια που χρησιμοποιούμε και στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε.

Ναι, θα πει κανείς, αλλά υπάρχουν και υπερβολές. Μερικές φορές στο όνομα της αλλαγής οι πρώην θιγόμενοι το πάνε “στο άλλο άκρο”. Ξεπερνούν “τα όρια”. Όμως δεν είναι έτσι ακριβώς. Οτιδήποτε χαρακτηρίζεται ως “πολιτική ορθότητα” σήμερα είναι κατά κανόνα διαδικασίες αποκατάστασης προϋπάρχουσων αδικιών, και κατά τη διάρκειά μιας τέτοιας διαδικασίας μπορεί να υπάρξουν πρόσκαιρες αστοχίες, αλλά αυτό είναι αναπόφευκτο και πρόσκαιρο, πρόκειται μια κοινωνική διεργασία δυναμική και γόνιμη. Γι’ αυτό, το μόνο πράγμα που μπορεί να κάνει ο αξιοπρεπής και δίκαιος άνθρωπος είναι να επιδείξει ευαισθησία, υπομονή και προσαρμοστικότητα.

Κι όχι να γκρινιάζει για την “πολιτική ορθότητα”.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή