Η γνώση είναι παρηγοριά

2' 46" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο ​​Γιάννης Μπουτάρης είναι ένας γενναίος άνθρωπος στην πολιτική – συνδυασμός έτσι κι αλλιώς σπανιότατος. Εν αντιθέσει προς τον γενικώς ισχύοντα κανόνα της πολιτικής, ο Μπουτάρης επιδιώκει με τον δημόσιο λόγο του να θίγει τα κακώς κείμενα και μιλάει ελεύθερα για όσα τον πληγώνουν. (Του το αναγνωρίζει αυτό ο κόσμος, γι’ αυτό και του συγχωρεί τα λάθη του.) Δεσπόζουσα θέση σε αυτά που τον πληγώνουν έχει ο αφανισμός των Εβραίων της Θεσσαλονίκης από τους ναζί επί Κατοχής, αλλά και ο ρόλος των Ελλήνων της Θεσσαλονίκης στην τραγωδία των Εβραίων της πόλης.

Την περασμένη εβδομάδα, σε δημόσια συζήτηση στο βιβλιοπωλείο «Ιανός», στην Αθήνα, με θέμα τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης, ο δήμαρχος άφησε τον καημό του να ξεσπάσει. «Η μεσαία τάξη», είπε, «έχει βαθιά ριζωμένο τον αντισημιτισμό μέσα της. Και η συστηματική αναφορά του Ολοκαυτώματος δεν βοηθά καθόλου, διότι με αυτό τον τρόπο φαίνεται σαν να διαφέρουν σε κάτι. Ο αντισημιτισμός είναι ο καρκίνος που βρίσκεται μέσα μας. Ξεκληρίστηκε όλη η πόλη της Θεσσαλονίκης και στη θητεία μου επιδιώκω να περάσω την αντίληψη ότι με το Ολοκαύτωμα η πόλη στερήθηκε το μέλλον της».

Καταλαβαίνω τον πόνο και, κυρίως, την ντροπή του. Προφανώς, έχει υπ’ όψιν του τις αρπαγές καταστημάτων και περιουσιών, που μεθόδευσαν ορισμένοι Ελληνες μέσω των Γερμανών, τις πρώτες κιόλας ημέρες της Κατοχής. Επίσης, τη λεγόμενη Υπηρεσία Διαχειρίσεως Ισραηλιτικών Περιουσιών, στην οποία ευυπόληπτοι αστοί μοίρασαν «δίκαια» τις περιουσίες των αναχωρησάντων για υποχρεωτική «μετεγκατάσταση» κάπου στα ανατολικά. Επειτα, μεταπολεμικά, την ισοπέδωση του ισραηλιτικού νεκροταφείου, για να χτισθούν εκεί τα κτίρια του Αριστοτελείου – η καταστροφή ενός μοναδικού στο είδος του μνημείου, με ανεκτίμητο θησαυρό πληροφοριών για την ιστορία της μειονότητας. Ακόμη και το γεγονός ότι από τους ελάχιστους επιζήσαντες πολύ λίγοι ήσαν εκείνοι που επέστρεψαν στη Θεσσαλονίκη κάτι σημαίνει, νομίζω.

Η γνώση, όμως, προσφέρει πάντα παρηγοριά. Συνιστώ, λοιπόν, ανεπιφύλακτα στους ενδιαφερομένους το τελευταίο βιβλίο του Γ. Θ. Μαυρογορδάτου, «Μετά το 1922 – Η παράταση του Διχασμού», που πραγματεύεται και την ιστορία –την πολιτική κυρίως– των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Ο Μαυρογορδάτος μάς θυμίζει ότι οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ήσαν διαφορετικοί από τους άλλους της Παλαιάς Ελλάδος. Εχοντας πίσω τους αιώνες αδιατάρακτης παρουσίας στην πόλη, δεν ήσαν αφομοιωμένοι και δεν ήθελαν να αφομοιωθούν, ταυτίζονταν με τον εβραϊκό εθνικισμό και απέρριπταν τον ελληνικό, ήσαν δηλαδή μια εθνική μειονότητα. Η τάση των «Μετριοπαθών», όσων δηλαδή υποστήριζαν την αφομοίωση, ήταν πάντα μια μικρή και αδύναμη μειοψηφία στην κοινότητά τους.

Μέσα από τον λαβύρινθο των πολιτικών περιπετειών της εποχής και των αλλεπάλληλων μεταβολών στο θεσμικό πεδίο, ο Μαυρογορδάτος εξιστορεί με ενάργεια πώς η εβραϊκή μειονότητα ήλθε σε σύγκρουση σφοδρή με τους πρόσφυγες και πώς βρέθηκε εντέλει εγκλωβισμένη στο αντιβενιζελικό στρατόπεδο της πολιτικής. Η διαμάχη των Εβραίων με τους πρόσφυγες και η αντίδρασή τους στον Βενιζελισμό (και την πολιτική της αφομοίωσης που προωθούσε) ήσαν το έδαφος στο οποίο φύτρωσε ο σπόρος του «βαθιά ριζωμένου αντισημιτισμού», που λέει ο Μπουτάρης. Μόνον αν παρακολουθήσει κανείς τη διαδρομή της μειονότητας αυτά τα χρόνια, μπορεί να καταλάβει τα όσα επακολούθησαν με την έλευση των ναζί. Ετσι καταλαβαίνεις τη σιωπή της ανακούφισης για δεκαετίες στη Θεσσαλονίκη – λες και ποτέ δεν είχε υπάρξει εβραϊκή μειονότητα εκεί.

Η Ιστορία δεν απαλύνει τον πόνο, απλώς εξηγεί· και η γνώση είναι μια παρηγοριά. Πάντα είναι προτιμότερο να ξέρεις. Το μαρτύριο του Ιώβ θα ήταν κατά τι ελαφρύτερο αν ο Θεός του έδινε μια εξήγηση, αν του έλεγε «επειδή έτσι γουστάρω εγώ!».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή