Τεχνολογία και Εγκληματικότητα

Τεχνολογία και Εγκληματικότητα

5' 51" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ε​​ίναι αναμφισβήτητο ότι σήμερα ζούμε στην καλύτερη στιγμή της ανθρωπότητας. Οπως πολύ εύστοχα το διατύπωσε στην καταπληκτική ομιλία του ο Barak Obama, στην επίσκεψή του στην Αθήνα (16 Νοεμβρίου 2016): «…αν κάποιος ήθελε να διαλέξει στα τυφλά μια εποχή για να γεννηθεί, θα διάλεγε τη σημερινή. Γιατί ο κόσμος δεν ήταν ποτέ, συλλογικά, πλουσιότερος, καλύτερα εκπαιδευμένος, υγιέστερος και με λιγότερη βία. Είναι δύσκολο να το φανταστούμε παρακολουθώντας αυτά που βλέπουμε στις ειδήσεις, αλλά είναι αλήθεια. Και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης παγκόσμιας οικονομίας».

Αυτή την πολύ μεγάλη αλήθεια, συνήθως την αγνοούμε γιατί περιοριζόμαστε στα δικά μας προσωπικά θέματα. Πράγματι, σήμερα ζούμε, συλλογικά σε παγκόσμια κλίμακα, πολύ καλύτερα από τους γονείς μας και τους παππούδες μας. Είναι αναμφισβήτητο ότι η τεχνολογία έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή. Ομως, όπως όλα τα καλά πράγματα, έτσι και η τεχνολογία έχει τη σκοτεινή της πλευρά. Για παράδειγμα, η πυρηνική ενέργεια μπορεί να μας εξασφαλίζει καθαρή ενέργεια, αλλά ταυτόχρονα και όπλα μαζικής καταστροφής. Για τον λόγο αυτό, η τεχνολογία θέλει το «χαλινάρι» της, ώστε η χρήση της να μην είναι εντελώς ανεξέλεγκτη.

Σήμερα, θέλω να αναπτύξω ένα θέμα το οποίο, παρά το γεγονός ότι είναι πολύ σοβαρό και εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους, φαίνεται ότι δεν μας απασχολεί (ακόμα;) στην Ελλάδα.

Τον τελευταίο καιρό, παρακολουθούμε τις επιτυχίες της Ελληνικής Αστυνομίας στην εξιχνίαση σοβαρών εγκληματικών υποθέσεων. Για παράδειγμα την απαγωγή του Λεμπιδάκη και την υπόθεση διακίνησης ναρκωτικών στο Κολωνάκι. Καθοριστικός παράγων στις επιτυχίες αυτές υπήρξε το περίφημο «βαλιτσάκι» της ΕΥΠ, με το οποίο η Αστυνομία παρακολούθησε τις συνομιλίες μεταξύ των δραστών, προκειμένου να εξιχνιάσει τις υποθέσεις και να συλλάβει όλους τους εμπλεκόμενους. Ειδικά στην περίπτωση των ναρκωτικών του Κολωνακίου, το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται όταν ένα ανώνυμο τηλεφώνημα έδωσε τους αριθμούς δύο κινητών τηλεφώνων στην Αστυνομία. Θεωρούμε ότι το «βαλιτσάκι» χρησιμοποιήθηκε σωστά, δηλαδή κατόπιν εισαγγελικής άδειας και βοήθησε την Αστυνομία.

Τι θα γίνει όμως αν οι εγκληματίες μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους με ένα μέσο, το οποίο έστω και αν οι συνομιλίες ή τα μηνύματα υποκλαπούν δεν θα μπορούν να αποκρυπτογραφηθούν; Πάει περίπατο το πλεονέκτημα της Αστυνομίας. Θα διερωτάστε: Υπάρχει τέτοιο μέσο; Δυστυχώς, υπάρχει και είναι διαθέσιμο με ιδιαίτερη ευκολία σε όλους και ήδη το χρησιμοποιούν πάρα πολλοί χρήστες στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για την εφαρμογή WhatsApp η οποία είναι διαθέσιμη για όλα τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα και επιτρέπει την κρυπτογραφημένη ανταλλαγή μηνυμάτων (και όχι μόνο) μεταξύ των χρηστών. Και δεν είναι η μοναδική εφαρμογή που επιτρέπει την ανταλλαγή κρυπτογραφημένων μηνυμάτων. Υπάρχουν και άλλες, πλην όμως η WhatsApp είναι η πλέον διαδεδομένη.

Αξίζει τον κόπο να δούμε την ιστορία της εφαρμογής, γιατί υπήρξε καταλύτης στην κρυπτογραφημένη ανταλλαγή μηνυμάτων. Δημιουργήθηκε το 2009 από δύο προγραμματιστές, τον Brian Acton και τον Ουκρανό Jan Koum, ο οποίος θέλοντας να αποφύγει την παρακολούθηση από τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας του, δημιούργησε την κρυπτογραφημένη ανταλλαγή μηνυμάτων. Ομως στην ιστορία υπάρχει και ένα στοιχείο «ποιητικής δικαιοσύνης» (poetic justice). Τόσο ο Brian όσο και ο Jan δούλευαν αρχικά για την Yahoo. Οταν έφυγαν από την Yahoo έκαναν αίτηση για να προσληφθούν από την Facebook, αλλά και οι δύο αιτήσεις απορρίφθηκαν. Να όμως που ύστερα από ελάχιστα χρόνια και αφού η WhatsApp έγινε εξαιρετικά δημοφιλής, η Facebook την εξαγόρασε το 2014, έναντι 19 δισεκατομμυρίων δολαρίων, κάνοντας τους δύο νεαρούς που είχε απορρίψει σαν υπαλλήλους, συνεταίρους και δισεκατομμυριούχους!

Σήμερα η χρήση του WhatsApp είναι κυριολεκτικά τρομακτική. Υπάρχουν περισσότεροι από 1,3 δισεκατομμύρια χρήστες, οι οποίοι ανταλλάσσουν καθημερινά 55 δισεκατομμύρια μηνύματα στις 60 και πλέον γλώσσες που υποστηρίζει η εφαρμογή. Επιπλέον, μέσω του WhatsApp γίνονται περισσότερα από 100 εκατομμύρια τηλεφωνήματα ημερησίως και άλλα 55 εκατομμύρια video τηλεφωνήματα! Η εξάπλωσή του είναι εκθετική παρά το γεγονός ότι σε ορισμένες χώρες, όπως η Κίνα, η χρήση του έχει απαγορευτεί.

Και έτσι φτάνουμε στην κατάχρηση του WhatsApp από τρομοκράτες, εγκληματίες και παιδεραστές, που έχει αναστατώσει τις κυβερνήσεις του δυτικού κόσμου και όχι μόνο.

Στην Κίνα, σύμφωνα με τους New York Times, από τον Σεπτέμβριο του 2017 έχει «μπλοκαριστεί» ολοκληρωτικά η χρήση του. Στην Τουρκία, μετά τη δολοφονία του Ρώσου πρέσβη διακόπηκε προσωρινά η λειτουργία του. Στη Βραζιλία έγιναν επανειλημμένες διακοπές από τις Αρχές, σαν «τιμωρία» για τη μη συνεργασία στην αποκρυπτογράφηση μηνυμάτων.

Η αντιπαράθεση έχει φουντώσει ξανά, γιατί αποδείχτηκε ότι στη Μεγάλη Βρετανία, όπου το 2017 σε τρομοκρατικές ενέργειες σκοτώθηκαν 36 άνθρωποι, οι τρομοκράτες επικοινωνούσαν με WhatsApp. Τον Δεκέμβριο του 2015, οι Αρχές στη Γαλλία διαπίστωσαν ότι οι τρομοκράτες τους ISIS που αιματοκύλησαν το Παρίσι τον Νοέμβριο του ιδίου χρόνου, επικοινωνούσαν με WhatsApp, γι’ αυτό και δεν εντοπίστηκαν έγκαιρα από τις υπηρεσίες ασφαλείας.

Δυστυχώς δεν είναι μόνο οι τρομοκράτες του ISIS που χρησιμοποιούν τις κρυπτογραφημένες επικοινωνίες για να αποφύγουν τις υπηρεσίες ασφαλείας, αλλά και παιδόφιλοι, διακινητές λευκής σαρκός και γενικά το οργανωμένο έγκλημα. Οπως είναι πολύ φυσικό η διαπίστωση αυτή έχει οδηγήσει σε μια σκληρή αντιπαράθεση μεταξύ αυτών που υποστηρίζουν ότι «πάση θυσία» πρέπει να διαφυλαχτεί η ελευθερία των επικοινωνιών που είναι θεμέλιο για τις δυτικές δημοκρατίες και αυτών που υποστηρίζουν ότι η ασφάλεια και η ανθρώπινη ζωή είναι υπεράνω όλων έστω και αν γίνονται συμβιβασμοί στην προσωπική ελευθερία.

Η κατάσταση απασχολεί τον δυτικό κόσμο, γιατί δεν είναι εύκολη η αντιμετώπιση του προβλήματος. Το FBI στις ΗΠΑ προσπάθησε να περάσει νομοθεσία η οποία να του επιτρέπει να έχει πρόσβαση σε κρυπτογραφημένες επικοινωνίες και συσκευές, αλλά μέχρι σήμερα το Κογκρέσο αρνείται να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του. Στη Μεγάλη Βρετανία οι υπηρεσίες ασφαλείας του Μ15 έχουν ζητήσει πρόσβαση σε κρυπτογραφημένες συνομιλίες προκειμένου να αποτρέψουν τρομοκρατικές επιθέσεις, αλλά και στην περίπτωση αυτή οι εταιρείες αρνούνται να συνεργαστούν, επικαλούμενες την ελευθερία των επικοινωνιών.

Δεν είναι η πρόθεσή μου να εξαντλήσω το θέμα, αλλά κυρίως να αναπτύξω τον προβληματισμό γύρω από ένα πολύ σοβαρό ζήτημα το οποίο δεν φαίνεται να μας απασχολεί καθόλου. Σε όλες τις δυτικές χώρες έχουν ήδη συμβιβαστεί με ορισμένα θέματα ελευθερίας και ασφάλειας. Για παράδειγμα στη Μεγάλη Βρετανία κανένας δεν διαμαρτύρεται για τις χιλιάδες κάμερες ασφαλείας που είναι εγκατεστημένες. Εμείς εδώ, είχαμε την ευκαιρία και ξοδέψαμε εκατοντάδες εκατομμύρια στην περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 για να εγκαταστήσουμε ένα σύστημα ασφαλείας, αλλά επειδή «του Ελληνα ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει», φροντίσαμε να το καταργήσουμε αμέσως μετά τη λήξη των Αγώνων. Και αφού μιλήσαμε για τις κάμερες ασφαλείας, πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι σε αχρηστία και δεν λειτουργούν στο Εφετείο Αθηνών από το 2002, χωρίς κανείς να προβληματίζεται! Το απίστευτο αυτό γεγονός αποκαλύφθηκε μετά την πρόσφατη βομβιστική επίθεση στο κτίριο του Εφετείου. Ελληνικό και πολύ χαρακτηριστικό να τρέχουμε πίσω από τα γεγονότα, αντί να τα προλαβαίνουμε!

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι η τεχνολογία και ειδικότερα το internet και το κινητό τηλέφωνο έχουν αλλάξει ριζικά τη ζωή μας. Δυστυχώς όμως η νομοθεσία μας αλλά και οι αντιλήψεις μας έχουν μείνει στο παρελθόν με συνέπεια να ζούμε σε ένα εντελώς αρρύθμιστο περιβάλλον. Και ενώ στον δυτικό κόσμο προσπαθούν να αντιμετωπίσουν και να ρυθμίσουν τις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής, εμείς ασχολούμαστε με το «σκισμένο καλτσόν» και το ποιος κάθεται «στα τέσσερα». Ετσι όμως δεν πάει η χώρα μπροστά.

Μάλλον μου διέφυγε. Η πρόοδος θα μας έλθει με το Ελληνικό Διαστημικό Πρόγραμμα! Τρομάρα μας.

* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή