Ιστορία του Εμφυλίου απέναντι στη φάρσα

Ιστορία του Εμφυλίου απέναντι στη φάρσα

2' 23" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Συμμορίτες», «Μελιγαλάς», «Γουναράδικα»… Η ορολογία του Εμφυλίου έχει αναδυθεί στον δημόσιο λόγο από τους πολιτικούς επιγόνους των πάλαι ποτέ εχθρών, καθιστώντας επίκαιρη τη μελέτη της μελανότερης σελίδας της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Μετά 75 χρόνια από την ουσιαστική έναρξη του ελληνικού Εμφυλίου, ήταν ώρα να κυκλοφορήσει στα ελληνικά ένα ιστορικό έργο που όχι μόνον παρουσιάζει τα γεγονότα της εποχής αλλά και τα εντάσσει στο διεθνές πλαίσιο. Το βιβλίο του Ελληνοκαναδού ιστορικού Andre Gerolymatos «Εμφύλιος. Ελλάδα, 1943-1949. Ενας διεθνής πόλεμος» (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα τον Μάρτιο) αφηγείται την πολιτική ιστορία και τα σημαντικά στρατιωτικά γεγονότα της περιόδου. Οπως υπονοεί ο τίτλος, η έμφαση δίδεται στην επιρροή του διεθνούς παράγοντα, η οποία ήταν καθοριστική στον Εμφύλιο, από τα αίτια που τον προκάλεσαν μέχρι το πώς έληξε. Επεισόδια όπως τα Δεκεμβριανά και η ρήξη στις σχέσεις Τίτο και Στάλιν είχαν άμεση επίπτωση στην πορεία του.

Αν ο ρόλος των Βρετανών ήταν καθοριστικός για την εξέλιξη του Εμφυλίου, οι Αμερικανοί ήταν εκείνοι που συνέβαλαν στη λήξη του, καθώς οι ΗΠΑ διέθεσαν τεράστιες ποσότητες πολεμικού υλικού στην Ελλάδα. Μάλιστα, οι βόμβες ναπάλμ δοκιμάσθηκαν ευρέως στον Γράμμο πολύ πριν χρησιμοποιηθούν στον πόλεμο της Κορέας και το Βιετνάμ. Ωστόσο, σύμφωνα με τον συγγραφέα, τον πόλεμο δεν τον κέρδισαν οι Αμερικανοί, αλλά τον έχασαν οι κομμουνιστές λόγω των στρατηγικών επιλογών του Ζαχαριάδη και της έλλειψης υποστήριξης από τη Σοβιετική Ενωση του Στάλιν. Αλλά και αντιστρόφως, ο ελληνικός Εμφύλιος ήταν καθοριστικός στη διαμόρφωση του διεθνούς περιβάλλοντος, ιδιαίτερα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Μάλιστα, θεωρείται η πρώτη πράξη του Ψυχρού Πολέμου, ακριβώς διότι το δόγμα Τρούμαν αλλά και το σχέδιο Μάρσαλ αναπτύχθηκαν με αφορμή την Ελλάδα, προκειμένου να σταματήσουν τη σοβιετική επιρροή.

Σε αντίθεση με τις διαφορετικές ιστορικές εκδοχές νικητών και ηττημένων, ο Gerolymatos αξιοποιεί πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές για να ανασυνθέσει μια πλήρη, ψύχραιμη αφήγηση. Το βιβλίο βασίζεται σε πληθώρα παλαιών και νέων πηγών, από τον φάκελο της CIA και τα εθνικά αρχεία της πρώην Γιουγκοσλαβίας, της Ελλάδος, των ΗΠΑ και της Βρετανίας μέχρι τις προσωπικές μαρτυρίες και συνεντεύξεις του συγγραφέα με πρόσωπα όπως ο γιος του γ.γ. του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη, ο Σήφης. Από τα Δεκεμβριανά μέχρι τις μάχες του Γράμμου, οι τεκμηριωμένες περιγραφές των ένθεν κακείθεν φρικαλεοτήτων θα στοιχειώσουν τον αναγνώστη. Αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι η εμφυλιοπολεμική ορολογία είναι φορτισμένη: κρύβει εγκλήματα και επαναφέρει διχαστικές μνήμες. Καθώς μάλιστα έχει αποκοπεί από το ιστορικό της πλαίσιο, η βία που υπονοεί αποκτά γκροτέσκα χαρακτηριστικά. Ο ελληνικός Εμφύλιος είχε πολλές διεθνείς πτυχές, αλλά είναι οι εσωτερικές του συνέπειες που εξακολουθούν να επηρεάζουν την πορεία της χώρας.

Απέναντι στην αναβίωση περασμένων παθών και την ταχεία ανάφλεξη μισοξεχασμένων ρήξεων, η μόνη απάντηση είναι η μελέτη της Ιστορίας. Αλλά αντί αυτή να αξιολογείται με εμπειρικά ή ιδεολογικά κριτήρια, η προσέγγιση του Andre Gerolymatos προσβλέπει στην αντικειμενικότητα. Είναι μια προσέγγιση που ακολουθεί την ιστοριογραφική παράδοση του Θουκυδίδη, δοκιμάζει τις διδαχές του Μακιαβέλι και εμπνέεται από την ιστορική ενσυναίσθηση της ποίησης του Καβάφη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή