Την προσεχή Τετάρτη, επιτέλους, η κ. Αγκελα Μέρκελ ορκίζεται καγκελάριος της Γερμανίας και κάποιοι προσδοκούν όχι απλώς σε επανεκκίνηση της Ενώσεως, αλλά και «μεταμόρφωσή» της, ώστε να αμβλυνθούν τάσεις φυγόκεντρες, που απειλούν τη σταθερότητα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Eτυχε βέβαια προ εβδομάδος, στις εκλογές στην Ιταλία, να συντριβεί ο φιλοευρωπαϊκός συνασπισμός της Κεντροαριστεράς, σε αντίθεση με το οπερετικό Κίνημα 5 Αστέρων που εξασφάλισε το ένα τρίτο των ψήφων και την πρώτη θέση, ενώ ο κ. Ματέο Σαλβίνι, ο ηγέτης της ευρωσκεπτικιστικής Λέγκας, φιλοδοξεί να σχηματίσει μια κυβέρνηση συνασπισμού. Ο κ. Σαλβίνι είχε χαρακτηρίσει παλαιότερα το ευρώ «έγκλημα εναντίον της ανθρωπότητος». Προφανώς δεν εμφορείται από τις ίδιες αντιλήψεις περί του ευρωπαϊκού νομίσματος.
Το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών δεν σηματοδοτεί το τέλος της Ε.Ε. Η ενωμένη ούτως ειπείν Ευρώπη προέκυψε έπειτα από μακρά και επίπονη διαδικασία. Δεν πρόκειται να καταρρεύσει ως χάρτινος πύργος, όπως συνέβη με τη Σοβιετική Ενωση. Αλλά είναι μάλλον εμφανές ότι μετά το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο υπέρ του Βrexit, την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στο προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ, η Ιταλία είναι η τρίτη μεγάλη χώρα της Δύσεως όπου η αντίληψη του «εθνικού κράτους» επανακάμπτει.
Το βασικό επιχείρημα των ευρωσκεπτικιστών, που συσπειρώνονται γύρω από κόμματα αντισυστημικά πάσης μορφής και ιδεολογικής αποχρώσεως, είναι ότι το ευρωπαϊκό σύστημα προωθεί μεθοδικά την αποδυνάμωση των εθνικών κρατών, με εκτελεστικό όργανο μια γραφειοκρατία που δεν λογοδοτεί στους πολίτες – την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Δεν είναι έτσι ακριβώς. Με την κατάρρευση του κομμουνιστικού συστήματος, η Γερμανία ήταν η μόνη χώρα της «Παλαιάς Ευρώπης» που επέτυχε ικανοποίηση μείζονος εθνικού της στόχου – την επανενοποίησή της. Η εισαγωγή του ευρώ, με όρους που επέβαλε το Βερολίνο, ανέδειξε τη Γερμανία σε θησαυροφυλάκιο της Ευρώπης και εξουθένωσε σχεδόν όλες τις άλλες χώρες. Τέλος, οι ανάγκες φθηνού εργατικού δυναμικού ώθησαν την καγκελάριο Μέρκελ να ανοίξει τις πύλες της Ενώσεως στους πρόσφυγες, με τις αποσταθεροποιητικές συνέπειες που αύξησαν δραματικά την ισχύ των αντισυστημικών κομμάτων.
Ωστόσο δεν υπάρχει ευθεία αναφορά στα θέματα αυτά, διότι η κατίσχυση της Γερμανίας οφείλεται στην παρακμή των εταίρων της. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει ανακοινώσει σχέδιο αλλαγών διά την ενίσχυση της ενότητος της Ευρώπης, αν και αυτό σημαίνει ουσιαστική αλλαγή της πολιτικής του Βερολίνου. Μόνον που η γερμανική πολιτική δεν πρόκειται να αλλάξει με τρόπο δραματικό. Ως ευφυής, μάλλον αντιλαμβάνεται το ανέφικτο των επιδιώξεών του. Βεβαίως θα υπάρξουν κάποιες «παραχωρήσεις» και η επιθετική πολιτική του κ. Τραμπ θα οδηγήσει σε κάποια τεχνική συσπείρωση της Ενώσεως.
Θα παραμείνει, επίσης, εδραία η πεποίθηση ότι η δημιουργία της Ε.Ε. απέκλεισε τον κίνδυνο νέου πολέμου στην ήπειρο, αν και είναι προφανές στους πάντες ότι η ειρήνη οφείλεται στην αποφασιστική εμπλοκή των ΗΠΑ διά του ΝΑΤΟ στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Είναι αναγκαίες, όμως, ενίοτε οι αυταπάτες μας.