Είναι άραγε ικανό το σύγχρονο φιλελεύθερο σύστημα, όπως αυτό επικράτησε μεταπολεμικά και εξελίχθηκε μεταψυχροπολεμικά στο μεγαλύτερο μέρος της Δύσης, να ανταποκριθεί σε ό,τι εμφανίζεται ως βίαιος μετασχηματισμός του κόσμου όπως τον γνωρίζαμε; Πρόκειται για ένα ερώτημα που δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ταμπού, ιδιαίτερα για μια χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία επί σχεδόν δέκα χρόνια ασθμαίνει δίχως απολύτως κανέναν προσανατολισμό και με ουκ ολίγα ανησυχητικά δείγματα θεσμικού κλυδωνισμού σε όλες τις κλίμακες της εξουσίας, νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής.
Η αμερικανική πολιτική πραγματικότητα εξελίσσεται με τρόπο ανορθόδοξο τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Η ποικιλοτρόπως καχεκτική Ευρώπη, η φιλελεύθερη πολιτική φυσιολογία της οποίας έχει δεχθεί ισχυρά χτυπήματα στο εσωτερικό ακόμα και των πιο ισχυρών χωρών της, βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι επιλογών με την πιο ενδεδειγμένη, δηλαδή την ολοένα και στενότερη σχέση των κρατών-μελών της, να απομακρύνεται. Η πολιτική ορθότητα και η αδυναμία μετακίνησης έξω από το στενό πλαίσιό της, όπως και αν αυτή ορίζεται, καθιστά τις προβληματικές δημοκρατίες μας εξαιρετικά ευάλωτες. Απέναντι, με την έννοια της πολιτικής παράδοσης, χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία και –σε σύγκριση με την Ελλάδα– η γειτονική μας Τουρκία, με συστήματα διακυβέρνησης συγκεντρωτικά, κρατικιστικά και καθετοποιημένα, φαίνεται ότι έχουν ήδη δώσει άλλες απαντήσεις στις νέες προκλήσεις.
Τεχνολογικά έχουν καταφέρει να εξελιχθούν με τρόπο ταχύ και άκρως ανταγωνιστικό. Η εποχή του «reverse engineering» έχει παρέλθει. Μακριά από το περιοριστικό πεδίο της γεωπολιτικής, μπορούμε να αντιληφθούμε ότι το φιλελεύθερο μοντέλο, όσο και αν αυτό εξακολουθεί να είναι το πολιτικό εξαγώγιμο προϊόν της Δύσης, ασκεί περιορισμένη γοητεία και για την κοινωνική εξέλιξη εκείνων των χωρών. Σε χώρες όπως η Κίνα δεν υπάρχουν καν social media, τα οποία στη Δύση αποτελούν τελικά και με διάφορους τρόπους ένα σταθμό στην ανθρώπινη μετεξέλιξη, καθώς έχουν καταστήσει την έννοια του ιδιωτικού χώρου παρωχημένη. Βρισκόμαστε εξ ορισμού πριν από την ανάδυση ενός νέου μοντέλου, το οποίο δεν γνωρίζουμε ακόμη. Μπορούμε μόνο να υποθέσουμε τι θα «γεννήσει» για τις κοινωνίες των ανθρώπων, πολλώ δε μάλλον, την πολιτική οργάνωσή τους, η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση. Το ερώτημα είναι ένα: Είμαστε έτοιμοι;