«Ενας Γερμανός υπουργός Οικονομικών είναι πάντα ένας Γερμανός υπουργός Οικονομικών». Αυτοσυστηνόμενος στον νέο του ρόλο με αυτή την ταυτολογία, ο Ολαφ Σολτς είχε ξεκαθαρίσει με βάση ποιο στερεότυπο θα πολιτευόταν. Μερικά στερεότυπα είναι πολύ σκληρά –ή πολύ χρήσιμα– για να πεθάνουν.
Θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε στα ελληνικά πράγματα: Ενας υπουργός Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ είναι πάντα ένας υπουργός Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ. Πρώτα συριζαίος και μετά υπουργός Οικονομικών. Ακόμη κι όταν έχει συνάφεια με το αντικείμενό του, ακόμη κι όταν έχει μια κάποια επίγνωση των κινδύνων, δεν μπορεί να χειραφετηθεί από τον κομματικό νόμο: Ολα είναι τακτική. Η αλήθεια είναι ΣΥΡΙΖΑ.
Ετσι και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. Ακόμη κι όταν από το στόμα του ξεφεύγει κανένα θραύσμα ρεαλισμού –όπως όταν περιέγραψε στους Financial Times το καθεστώς της μεταμνημονιακής εποπτείας– υποχρεώνεται γρήγορα να συντονιστεί με τη γραμμή του Μαξίμου. Αυτή η γραμμή υπαγορεύει τώρα τους όρκους περί τήρησης των συμπεφωνημένων που ανέπεμψε από το «κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας» ο «ανώτερος κυβερνητικός παράγων». Αν κρίνει κανείς από την ύφεση της σχετικής φιλολογίας, το Μαξίμου κάνει προσπάθεια να μαζέψει όχι μόνο τους ξεκούδουνους βουλευτές, που πλειοδοτούσαν από τα τηλεπαράθυρα για την άρση των ψηφισμένων περικοπών στις συντάξεις, αλλά και τις κεφαλές της αποκαλούμενης «εσωκομματικής μειοψηφίας».
Δεν είναι δύσκολο να δει κανείς τη σκοπιμότητα πίσω από τους όρκους: Συγκρατηθείτε, λέει, το κυβερνητικό επιτελείο, μέχρι τον Σεπτέμβριο. Αυτό το μήνυμα έχει στείλει και στους συνταξιούχους – σε όσους, τέλος πάντων, έχουν ακόμη αυτιά για τα μηνύματα της κυβέρνησης. Συγκρατηθείτε μέχρι την έξοδο. Και μετά, ροντέο…
Η τακτική για μία ακόμη φορά είναι βραχυπρόθεσμα αποδοτική και μακροπρόθεσμα αυτοκαταστροφική. Είναι αποδοτική, γιατί επιτρέπει στην κυβέρνηση να πάει μέχρι το φθινόπωρο και τότε να μετρήσει πότε τη συμφέρει να κάνει τις εκλογές. Είναι αυτοκαταστροφική, γιατί η συντήρηση της προσδοκίας μπορεί στο τέλος να εκτοξεύσει ξανά το πολιτικό κόστος της διάψευσης.
Τον Σεπτέμβριο μπορεί να περιμένει την κυβέρνηση ένα επικοινωνιακό ξέφωτο. Η εποπτεία των αγορών, όμως, θα είναι πολύ πιο αμείλικτη από την εποπτεία των δανειστών – χωρίς καν να προσμετρήσει κανείς τις τυχαίες αντιξοότητες, από την Ιταλία μέχρι το Ιράν. Ο Τσακαλώτος, που ως υπουργός Οικονομικών δεν μπορεί να μη συναισθάνεται αυτή την πραγματικότητα, την αγνοεί ως συριζαίος. Την αγνοεί επειδή την κυβέρνηση δεν την ενδιαφέρει τόσο να μπορεί η χώρα να δανειστεί «κανονικά». Την ενδιαφέρει πρωτίστως να διαπλεύσει το τέλμα της οικονομίας –που «υπεραποδίδει» σε πλεονάσματα, αλλά διαρκώς υπολείπεται σε αναπτυξιακή απόδοση– έως τις εκλογές. Μέχρι τότε θα κλειδώνει και θα ξεκλειδώνει τις περικοπές και τις παροχές.