Την Τρίτη 9 Ιανουαρίου 2018, η «Κ» είχε ένα ολοσέλιδο θέμα με τίτλο «Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο», όπου με φωτογραφίες και περιγραφές αναδείκνυε την απαράδεκτη κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Είχα την τύχη να σπουδάσω στο ΕΜΠ πολιτικός μηχανικός και είναι πολύ φυσικό να νιώθω λύπη και ντροπή για τη σημερινή κατάσταση του χώρου όπου σπούδασα. Θέλησα να γράψω κάτι για την απαράδεκτη αυτή κατάσταση. Αναζήτησα ένα παλαιότερo άρθρο μου που δημοσιεύθηκε (ΚτΚ, 5 Ιανουαρίου 2013) στη στήλη αυτή και το ξαναδιάβασα. Είναι σαν να μην πέρασε μια μέρα, γι’ αυτό και σας το παραθέτω ολόκληρο. Εχουν περάσει από τότε πέντε χρόνια, αλλά φαίνεται ότι σήμερα είναι ακόμα πιο επίκαιρο.
«Ο Ασπρος Τοίχος είναι το Χαρτί του Τρελού»
Την παροιμία αυτή τη λέγαμε στην Κύπρο πριν από πάρα πολλά χρόνια όταν το graffiti ακόμα δεν ήταν ούτε στη μόδα ούτε ακτιβισμός. Τη θυμήθηκα όταν είδα πρόσφατα στην τηλεόραση την πρόσοψη του κτιρίου Αβέρωφ, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο της Πατησίων, βεβηλωμένη από μπογιές και συνθήματα. Με θλίψη και νοσταλγία θυμήθηκα τα φοιτητικά μου χρόνια. Πέντε χρόνια σπουδάζαμε στα κτίρια του ΕΜΠ στην Πατησίων και θαυμάζαμε την αρχιτεκτονική και την ομορφιά των νεοκλασικών αυτών κτιρίων. Είχαμε και τότε φοιτητές με έντονη πολιτική δραστηριότητα, αλλά κανένας δεν τολμούσε, ούτε φανταζόταν ότι μπορεί να βεβηλώσει ένα τέτοιο κτίριο. Διερωτώμαι αν κάποιος ξένος, από αυτούς που υποτίθεται ότι μας «δυναστεύουν» τον τελευταίο καιρό, ερχόταν και έγραφε συνθήματα στα κτίρια που κοσμούν την Αθήνα, πώς θα αντιδρούσαμε; Μήπως όμως επειδή τα γράφουν φοιτητές με «δημοκρατικές ευαισθησίες» τα ανεχόμαστε και δεν μας ενοχλούν, ούτε μας ξενίζουν;
Πού είναι, λοιπόν, όλοι αυτοί οι υπερπατριώτες που διαμαρτύρονται γιατί οι ξένοι θα μας πάρουν τη χώρα «για ένα κομμάτι ψωμί» και δεν διαμαρτύρονται γιατί εμείς οι ίδιοι καταστρέφουμε μοναδικά μνημεία, τα οποία χτίστηκαν πριν από 140 χρόνια με τα χρήματα των πραγματικών πατριωτών; Από περιέργεια μπήκα στην επίσημη ιστοσελίδα του ΕΜΠ και είδα τις αναρτημένες φωτογραφίες. Δεν πίστευα στα μάτια μου. Ακόμα και σε αυτές τις φωτογραφίες υπάρχει graffiti στο κτίριο Αβέρωφ. Ενα μεγάλο Α αναρχικό, με τα μάρμαρα μπογιατισμένα για να καλύψουν τα υπόλοιπα. Είναι τόση η αλλοτρίωση που έχουμε πάθει, που δεν μας ενοχλεί αν η επίσημη φωτογραφία δείχνει τη σημερινή κατάντια μας. Μπορούσε να γίνει λίγο photoshop, έστω για να σώσουμε τα προσχήματα. Αλλά φαίνεται ότι τόσο πολύ έχουμε συνηθίσει την κατάσταση, που δεν μας ενοχλεί, και αυτό είναι το χειρότερο σύμπτωμα. Εξάλλου υπάρχει και τηλεοπτική εκπομπή σε μεγάλο κανάλι, που μετά από κάθε διαφημιστικό διάλειμμα που κάνει, μας δείχνει τα καλύτερα (κατά την άποψη των παραγωγών της) συνθήματα που είναι γραμμένα σε τοίχους, ανεξάρτητα το πού βρίσκονται αυτοί οι τοίχοι.
Το ΕΜΠ είναι σήμερα στην επικαιρότητα γιατί αντιστέκεται με θεμιτά και αθέμιτα μέσα στην εφαρμογή του νέου νόμου για τη διοίκηση των ΑΕΙ. Ηλεκτρονικά συστήματα κλείνουν για να μη γίνει ηλεκτρονική ψηφοφορία, καθηγητές προπηλακίζονται γιατί ζητούν το αυτονόητο: την εφαρμογή ενός νόμου που ψήφησαν σχεδόν όλοι στη Βουλή. Είναι να απορεί κάνεις. Υποτίθεται ότι στα πανεπιστήμια προάγεται η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Φαίνεται όμως ότι, στα ελληνικά ιδρύματα, η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών πρέπει να πάρει και πιστοποιητικό από τις φοιτητικές μειοψηφίες που καταδυναστεύουν τον χώρο.
Εδώ και μερικούς μήνες, οι φοιτητές και μερικοί καθηγητές κάνουν τεράστια προσπάθεια για να μας πείσουν ότι ΔΕΝ σπουδάζουν, αλλά «αγωνίζονται» για να προστατεύσουν τη «δωρεάν δημόσια ανώτατη εκπαίδευση» από τον κίνδυνο… να εκσυγχρονισθεί και να γίνει καλύτερη.
Την εποχή που σπούδαζα στο ΕΜΠ, το Πολυτεχνείο ήταν ένα μέρος σεβασμού. Σεβόμαστε τους καθηγητές μας. Σεβόμαστε τους χώρους. Σεβόμαστε τους συμφοιτητές μας. Και κυριότερα, η κοινωνία αντιμετώπιζε εμάς τους φοιτητές με σεβασμό. Το σημαντικό όμως είναι το γεγονός ότι αν αποτυγχάναμε σε ένα μάθημα, χάναμε τον χρόνο. Δεν υπήρχαν τότε μεταφορές μαθημάτων, γι’ αυτό και πραγματικά μελετούσαμε και μαθαίναμε. Ακόμα, θαυμάζαμε τους καθηγητές μας και ονειρευόμαστε να τους φτάσουμε και όχι να τους προπηλακίζουμε. Σήμερα, με τον τρόπο εκλογής των καθηγητών, οι ίδιοι οι φοιτητές έχουν χάσει κάθε εκτίμηση για τους καθηγητές τους.
Δυστυχώς, η δικτατορία, γκρεμίζοντας την πύλη του Πολυτεχνείου, έδωσε το άλλοθι στη φοιτητική ασυδοσία. Από τότε οι φοιτητές εξαργύρωσαν την οποιαδήποτε (μικρή ή μεγάλη) συμμετοχή τους στον αντιδικτατορικό αγώνα με μια σειρά παραχωρήσεων στις σπουδές, οι οποίες έχουν ουσιαστικά απαξιώσει τα πτυχία τους. Περνάνε με πολύ χαμηλή βαθμολογία. Μπορούν να είναι εσαεί φοιτητές. Μπορούν, ούτε λίγο ούτε πολύ, να κάνουν ό,τι θέλουν (νόμιμο ή παράνομο) μέσα στο πανεπιστημιακό άσυλο. Το τι βρέθηκε στην ΑΣΟΕΕ στην έφοδο της αστυνομίας στις 28 Δεκεμβρίου 2012 μαρτυρά ότι το άσυλο ήταν το πρόσχημα για όλες τις παράνομες δράσεις που γίνονται στους χώρους των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Ακόμα, υπάρχουν και οι επαγγελματίες φοιτητές, οι οποίοι πληρώνονται από κόμματα για να παραμένουν φοιτητές (και να εξυπηρετούν τα κομματικά συμφέροντα) και όχι για να αποφοιτήσουν! Διαβάσαμε πρόσφατα για την περίπτωση φοιτητών που επί 20 χρόνια εκμεταλλεύονταν τη φοιτητική εστία. Αυτή είναι η σημερινή κατάσταση στα ΑΕΙ μας, και η εθελοτυφλία μας όχι μόνο δεν βελτιώνει την κατάσταση, αλλά την ενισχύει!
Και λίγα λόγια για την αξιολόγηση. Οι φοιτητές και πολλοί καθηγητές δεν θέλουν να αξιολογούνται τα ΑΕΙ. Το έχετε ξανακούσει αυτό. Στον πιο ευαίσθητο χώρο δεν θέλουμε αξιολόγηση. Εδώ φωνάζουμε για την έλλειψη ελέγχων στην αγορά των τροφίμων. Δηλαδή ζητάμε πιστοποιητικά για το ηλιέλαιο και δεν θέλουμε πιστοποιητικά για τα ΑΕΙ μας; Η χώρα μας μπορεί να ζήσει χωρίς ηλιέλαιο, αλλά αν η Παιδεία μας πάσχει, τότε δεν έχουμε μέλλον! Η σημασία της εκπαίδευσης είναι πολύ σημαντική για οποιαδήποτε χώρα. Οταν το 1957 οι Ρώσοι έστειλαν τον πρώτο Σπούτνικ στο Διάστημα και οι Αμερικανοί έπαθαν κυριολεκτικά σοκ (The Sputnik Crisis), το πρώτο πράγμα που έκαναν δεν ήταν να δημιουργήσουν τη NASA, αλλά να αλλάξουν συθέμελα το εκπαιδευτικό σύστημά τους σε όλες τις βαθμίδες. Σε λιγότερο από ένα χρόνο το αμερικανικό Κογκρέσο πέρασε τον νόμο National Defence Education Act (NDEA) συνδέοντας έτσι την άμυνα της χώρας με την εκπαίδευση.
Η απαξίωση των ελληνικών ΑΕΙ ουσιαστικά τιμωρεί τις οικογένειες με τα χαμηλά εισοδήματα. Ο πλούσιος μπορεί να στείλει το παιδί του οπουδήποτε για να σπουδάσει. Ο φτωχός, όμως, δεν έχει τα μέσα για να στείλει το παιδί του στο εξωτερικό και να επωμισθεί τα πρόσθετα έξοδα. Σε πόσους αξιόλογους νέους στερούμε έτσι τη δυνατότητα να κάνουν καλές σπουδές και να διαπρέψουν;
ΥΓ. 1: Μπήκα στην ιστοσελίδα του ΕΜΠ και διαπίστωσα ότι η φωτογραφία με την πρόσοψη του κτιρίου Αβέρωφ υπέστη επεξεργασία photoshop ώστε να έχουν απαλειφθεί όλα τα αντιαισθητικά graffiti. Εστω, αν αποφάσισαν να δείχνουν το κτίριο όπως έπρεπε να είναι και όχι όπως είναι, ίσως κάποια μέρα να το δούμε στην πραγματικότητα. Και κάτι ακόμα. Θυμήθηκα ότι, μετά τη δημοσίευση του άρθρου, το μεγάλο κανάλι σταμάτησε να δείχνει τα graffiti στην εκπομπή του! Κάτι πετυχαίνουμε με την κριτική αρθρογραφία.
ΥΓ. 2: Πριν από περίπου δέκα χρόνια, στις 12 Ιουνίου 2008, έγραψα στον «Ελεύθερο Τύπο» ένα άρθρο για την Παιδεία με τίτλο «Γιατί οι φοιτητές απαξιώνουν τις σπουδές τους;». Το ξαναδιάβασα και με λύπη διαπίστωσα ότι και αυτό εξακολουθεί να είναι σήμερα επίκαιρο. Δηλαδή, έχουμε την απόλυτη στασιμότητα σε ένα εξαιρετικά καίριο ζήτημα που καθορίζει το μέλλον της πατρίδας μας. Κρίμα!
Edmund Burke: «Η εκπαίδευση είναι η φτηνή άμυνα των εθνών».
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.