Η επίθεση κατά του Γιάννη Μπουτάρη, οι δράσεις του «Ρουβίκωνα», αλλά και η συχνή δράση χούλιγκαν στα γήπεδα, μεταξύ άλλων, επαναφέρουν το ερώτημα περί του ρόλου και της αποτελεσματικότητας της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ.). Παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο των τελευταίων δεκαετιών, ασφαλώς υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης τόσο της αποτελεσματικότητας όσο και της νοοτροπίας της ΕΛ.ΑΣ. (που, πάντως, εργάζεται σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες). Το βασικό πρόβλημα όμως πηγάζει από τον πολιτικό κόσμο και την κοινωνία.
Τα γεγονότα στην Κερατέα, στις Σκουριές, αλλά κυρίως τα εκτεταμένα επεισόδια του Δεκεμβρίου 2008, εκτός από την αποτυχημένη διαχείριση από πλευράς κυβερνήσεων, έχουν ως κοινό στοιχείο και την αμφίσημη στάση της ελληνικής κοινωνίας, η οποία θα πρέπει επιτέλους να αποφασίσει τι είδους αστυνομία θέλει και να υπάρξει μια συμφωνία για τους «κανόνες του παιγνιδιού». Οταν η αστυνομία δεν κατηγορείται για υπερβολική χρήση βίας, της επιρρίπτονται ευθύνες για αναποτελεσματικότητα στην προστασία του πολίτη. Τη συμπάθειά μας κερδίζει –προσωρινά– όταν χρειαστούμε την επέμβασή της για την προσωπική μας ασφάλεια. Σημαντικό είναι και το πρόβλημα της αυξανόμενης χρήσης βίας, σε διάφορα επίπεδα και μορφές, συχνά χωρίς ουσιαστικές συνέπειες για τους κάθε λογής δράστες. Η επιλεκτική εφαρμογή των νόμων και η αίσθηση ματαιοπονίας ίσως ωθήσουν νεότερα στελέχη των υπηρεσιών ασφαλείας προς ακροδεξιές ιδεολογίες.
Σε μια δημοκρατία, η κυβέρνηση έχει το μονοπώλιο της κρατικής βίας. Ωστόσο, αυτό το εργαλείο θα πρέπει να χρησιμοποιείται με εξαιρετική φειδώ. Η υπερβολικά συχνή χρήση κατασταλτικών μέσων από διαδοχικές κυβερνήσεις σχεδόν από την αρχή μιας «κρίσης», μη αξιοποιώντας άλλα εργαλεία διαχείρισης κοινωνικών προβλημάτων, έχει ενισχύσει την αίσθηση ότι η αστυνομία βρίσκεται απέναντι από την κοινωνία. Η αστυνομία δεν είναι η «σιδηρά γροθιά» του κράτους, ούτε σάκος του μποξ για την εκτόνωση της (δίκαιης ή άδικης) αγανάκτησης διαφόρων κοινωνικών ομάδων. Οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η χρήση της αστυνομίας ως κατασταλτικού μηχανισμού θα πρέπει να γίνεται με εξαιρετική προσοχή και ως έσχατο μέτρο διαχείρισης μιας έκρυθμης κατάστασης, αλλά όταν κρίνεται απαραίτητο, η αστυνομία θα πρέπει να δρα άμεσα, αποτελεσματικά και με βάση τους νόμους του κράτους.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.