Πολλούς μύθους άφησε η μνημονιακή εποχή και τώρα καταρρέουν. Ελεγαν ότι μας επιβάλλουν υπερβολικό πρωτογενές πλεόνασμα που απομακρύνει την ανάπτυξη. Αυτό υποστήριζε η αντιπολίτευση πριν από λίγα χρόνια. Τώρα που είναι κυβέρνηση πανηγυρίζει για το «υπερπλεόνασμα», γιατί θεωρείται ένδειξη ευρωστίας της οικονομίας και όχι εμπόδιο στην ανάπτυξη.
Τώρα το μεγάλο διακύβευμα θεωρείται η μείωση του χρέους. Το πραγματικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας δεν είναι ότι χρειαζόμαστε μείωση χρέους, αλλά ότι δεν ακολουθήσαμε τον φυσιολογικό δρόμο. Αυτή είναι μια ιδιαιτερότητα. Νομίζουμε ότι μας συμβαίνουν μοναδικά γεγονότα, για πρώτη φορά, και ζούμε με ένταση φυσιολογικές καταστάσεις. Ακόμα κι αν αποτελούν απλή επανάληψη όσων έχουν συμβεί στο παρελθόν. Αυτός είναι ο μεγάλος μύθος, η μητέρα όλων των μύθων, νομίζουμε ότι είμαστε μοναδικοί.
Δεν είμαστε ούτε η πρώτη ούτε η μοναδική χώρα που βίωσε κρίση και πρόγραμμα λιτότητας. Η διαφορά από τους άλλους, είναι ότι δεν πετύχαμε όσα εκείνοι. Τουλάχιστον δεν πετύχαμε στον ίδιο χρόνο και κατά την ίδια έκταση. Τι έγινε σε άλλες χώρες με παρόμοια προβλήματα;
• Ισπανία: Εντάχθηκε στο πρόγραμμα τον Ιούλιο του 2012 χωρίς συμμετοχή του ΔΝΤ. Ηταν 18μηνης διάρκειας (έως το τέλος του 2013) και ύψους 100 δισ. ευρώ, από τα οποία εκταμιεύθηκαν μόνο τα 41 δισ. ευρώ. Από το 2014 έως τα τέλη του 2017 το ισπανικό δημόσιο αποπλήρωσε πρόωρα και εθελοντικά έξι δόσεις, για να μειώσει το υπόλοιπο οφειλής της στον ESM στα 31 δισ. ευρώ (δηλαδή στο 75%, προκειμένου να απαλλαγεί από αξιολογήσεις και εποπτεία). Αυτή ήταν καθαρή έξοδος.
• Πορτογαλία: Σε πρόγραμμα το 2011, παρόμοιο με το ελληνικό. Ολοκληρώθηκε χωρίς προληπτική γραμμή στήριξης, σε λιγότερο από 3 χρόνια. Είναι ενδεικτικό ότι η 12η αξιολόγηση δεν έγινε ποτέ, καθώς η χώρα δεν χρειάστηκε την τελευταία δόση και το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε ταχύτερα από το προβλεπόμενο. Βρίσκεται βέβαια στην «εποπτεία μετά το πρόγραμμα» και από το 2014 έως το 2017 πέρασε 5 αξιολογήσεις. Η εποπτεία θα τελειώσει το 2026, όταν αναμένεται να αποπληρώσει το 75% του χρέους στον ESM.
• Ιρλανδία: Το πρόγραμμα ξεκίνησε Δεκέμβριο του 2010 και ολοκληρώθηκε Δεκέμβριο του 2013. Ολα υλοποιήθηκαν ταχύτατα και έγιναν 12 αξιολογήσεις, κανονικά ανά τρίμηνο, επίτευγμα που στην Ελλάδα θεωρείται ανέφικτο. Ταυτόχρονα έως και το 2017 η χώρα πέρασε κι άλλες επτά «μεταμνημονιακές» αξιολογήσεις, στο πλαίσιο της εποπτείας μετά τη λήξη του προγράμματος. Οι αξιολογήσεις θα ολοκληρωθούν το 2031, όταν η χώρα εκτιμάται ότι θα έχει εξοφλήσει το 75% των δανείων του ESM.
• Ρουμανία: Ηταν σε πρόγραμμα την περίοδο 2009-2011. Ακολούθησαν άλλα δύο προγράμματα προληπτικού χαρακτήρα, χωρίς εκταμιεύσεις. Από τον Οκτώβριο του 2015 η Ρουμανία βρίσκεται σε «εποπτεία μετά το πρόγραμμα».
• Κύπρος: Το μνημόνιο ξεκίνησε Απρίλιο του 2013 και τερματίστηκε τον Μάρτιο 2016, χωρίς διάδοχο πρόγραμμα ή προληπτική γραμμή, αν και η πιστοληπτική διαβάθμισή της παραμένει κάτω από την επενδυτική βαθμίδα. Η χώρα δανείζεται από τις αγορές, αλλά παραμένει σε μεταμνημονιακή εποπτεία.
• Ουγγαρία, τον Οκτώβριο του 2008 και η Λετονία τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, μπήκαν σε προγράμματα προσαρμογής, τα οποία τέλειωσαν εντός τριετίας, χωρίς να χρειαστούν προληπτική γραμμή.