«Το Ταμείο θα είναι πάντοτε παρόν στην Ελλάδα», εξηγούσε ξένος τεχνοκράτης στον κυβερνητικό παράγοντα. Είναι, πλέον, σίγουρο ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ σε κάποια προγραμματική συμφωνία με την Ελλάδα είναι ανέφικτη. Επιπλέον, η κυβέρνηση μπορεί να πάρει (και χωρίς το Ταμείο) επέκταση στην ουρά των δανείων μέχρι και για οκτώ έτη. Δεν είναι ό,τι το καλύτερο, δεν είναι αυτό που περιμέναμε, είναι όμως αρκετό για να πωληθεί από την κυβέρνηση ως καθαρή έξοδος.
Κυριάρχησε ο συμβιβασμός με τη γερμανική πραγματικότητα, σε συνδυασμό με την εξάντληση των χρονικών περιθωρίων, την οποία προκάλεσε η κυβέρνηση. Η αδιαλλαξία του Βερολίνου στηρίζεται στην άνεση που υποτίθεται πως έχει η Ελλάδα λόγω των ρυθμίσεων που υπάρχουν ήδη μέχρι το 2022, ενώ και το «μαξιλάρι» θα την προστατεύει για πολλούς μήνες. Αρα, δεν υπάρχει κανείς λόγος να πιέζεται η Γερμανία (και οι συνοδοιπόροι της). «Θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα όταν και εφόσον υπάρξει και όχι επειδή οι Ελληνες πολιτικοί περιμένουν να το εκμεταλλευθούν στον μεταξύ τους αγώνα», εξηγούσε τεχνοκράτης που συμμετέχει στις αναλύσεις που γίνονται στο Βερολίνο.
Επιπλέον, το Ταμείο δεν μπορεί να βγάλει μια πραγματικά «κακή» έκθεση για το ελληνικό χρέος, γιατί δεν αντέχει να φορτωθεί την αναταραχή που θα προκαλέσει μια έκθεση βιωσιμότητας (DSA), η οποία θα συμπεραίνει ότι μετά σχεδόν οκτώ χρόνια (τα πέντε με τη συμμετοχή του ΔΝΤ) και τρία προγράμματα (τα δύο με τη συμμετοχή του Ταμείου), η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται μέσα στην «παγίδα χρέους». Επομένως, η έκθεση DSA θα χαρακτηρίζει το χρέος «προσωρινά βιώσιμο».
Ολοι θα υποχρεωθούν να περιμένουν τη μακρόπνοη ρύθμιση, που μπορεί να έρθει σε ένα ή και σε δύο χρόνια από σήμερα. Κανείς, άλλωστε, δεν πιστεύει ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να εκμεταλλευθεί το «τέλος των μνημονίων» για να επιτύχει μια δυναμική ανάκαμψη. Τα εμπόδια είναι ακόμη πολλά και δεν είναι η ρύθμιση του χρέους που θα εμπόδιζε τις επενδύσεις και την απαραίτητη άνοδο της παραγωγικότητας.
Το κρίσιμο είναι η «επόμενη μέρα», όταν η Ελλάδα θα χάσει την προστασία των μνημονιακών δανείων. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση, επιχειρήσεις και συνδικάτα θα δοκιμαστούν σκληρά από τις αγορές. Σε αυτές θα απευθύνονται οι τριμηνιαίες εκθέσεις της νέας τρόικας και μέσω αυτών θα ελπίζουν οι «θεσμοί» να συμμαζεύουν ενδεχόμενες απερισκεψίες των πολιτικών.
Δύο τομείς συγκεντρώνουν μεγαλύτερη ανησυχία. Οι τράπεζες διατηρούν υψηλά ανοίγματα σε πελάτες. Σε μελέτη για την Τράπεζα Πειραιώς εκτιμάται ότι «το 16,5% του συνολικού παραγωγικού δυναμικού βρίσκεται παγιδευμένο σε μη-βιώσιμα επιχειρηματικά σχήματα» γεγονός που δημιουργεί «τεράστιο κόστος όχι μόνον για τις ίδιες τις επιχειρήσεις και τους δανειστές τους αλλά και για το κοινωνικό σύνολο», σημειώνουν οι αναλυτές Η. Λεκκός και Παρ. Βλάχου. Είναι βέβαιο ότι ο επόμενος έλεγχος αντοχής, που δεν θα αργήσει να γίνει, θα δείξει ότι χρειάζεται ειλικρινής διαγραφή δανείων πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων. Τι θα συμβεί αν εκείνη την εποχή οι αγορές δεν έχουν όρεξη για περισσότερο «τραπεζικό ρίσκο»;
Ο άλλος κίνδυνος είναι η υψηλή φορολογία. Είναι σαφές ότι για «να πάρει μπροστά» η οικονομία πρέπει κάποιος να μειώσει τους φόρους. Ο κ. Μητσοτάκης έχει δεσμευθεί να το κάνει. Τι θα συμβεί, όμως, αν τα έσοδα πέσουν κάτω από τις προβλέψεις;
Στο επιτελείο του κ. Τσίπρα κρίνουν το «πακέτο εξόδου» πολιτικώς επαρκές, αφού μάλιστα αποφάσισαν να μην «υποκύψουν» στην επιφύλαξη Ντράγκι. Αντιλαμβάνονται, βεβαίως, ότι είναι πολύ πιθανόν σε έναν χρόνο μια αρνητική συγκυρία στις διεθνείς αγορές να υποχρεώσει την Ελλάδα να ζητήσει έκτακτη βοήθεια. Η «πιστωτική προληπτική γραμμή» θα είναι και τότε, όπως προβλέπει ο ευρωπαϊκός κανονισμός, διαθέσιμη, λένε. Χαμογελούν όταν σκέφτονται τον κ. Μητσοτάκη να ζητεί έκτακτη βοήθεια επειδή δεν του βγήκε το πρόγραμμα που ξεδιπλώνει τον τελευταίο καιρό, με επιτυχία και απήχηση στην κοινή γνώμη, είναι αλήθεια.
Η νέα μεταμνημονιακή δοκιμασία για την Ελλάδα είναι η «επόμενη μέρα». Ο ταυτόχρονος αυστηρός και ασυντόνιστος έλεγχος από τις αγορές, τους «θεσμούς» και τους ανυπόμονους για καλά νέα ψηφοφόρους είναι πολύ πιθανόν να διαλύσει τις ισχνές ελπίδες για μια δυναμική φυγή προς την έξοδο από τη χειρότερη οικονομική κρίση στην ιστορία του κράτους.