Ωραία μέρα ήταν η χθεσινή για την κυβέρνηση. Εγινε, κατ’ αρχάς, το περιλάλητο τηλεφώνημα του Ζάεφ στον Τσίπρα και η επίτευξη συμφωνίας ανακοινώθηκε πανηγυρικά από τον πρωθυπουργό. Δευτερεύον, αλλά όχι ασήμαντο, ότι ξεπεράστηκε και τυπικά η προσχηματική άρνηση των ΑΝΕΛ να συμπράξουν στον συμβιβασμό με τα Σκόπια. Δύο βήματα, σε μία μέρα – καθόλου άσχημα, αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι.
Βάσει των όσων είπε δημοσίως ο πρωθυπουργός προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, η συμφωνία δείχνει να είναι στη βάση των θέσεων του 2008. Εξασφαλίζει: σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό (Βόρεια Μακεδονία) έναντι όλων, επίσης την υποχρέωση συνταγματικής αλλαγής του ονόματος και απάλειψης των αλυτρωτικών προβλέψεων του σημερινού συντάγματος. Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για τον διαχωρισμό σλαβικής και ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και, τέλος, η συμφωνία θα κυρωθεί από τη δική μας Βουλή εφόσον προηγουμένως οι γείτονες έχουν πραγματοποιήσει τις αλλαγές στο σύνταγμά τους.
Αυτά είπε ο Τσίπρας και ο Πρόεδρος επικρότησε: «Είναι μια καλή συμφωνία, πληροί τους όρους που έθεσε η Ελλάδα». Ηταν σαφής. Ωστόσο, ίσως επειδή έτσι εκφραζόταν η χαρά του για τη σωτηρία της πολιτιστικής κληρονομιάς μας από τους χθεσινούς που τόλμησαν και την επιβουλεύθηκαν, τράβηξε και μια ξεγυρισμένη κλωτσιά –μεταφορικώς– στον ηττημένο: «Αυτός ο σεβασμός της Ιστορίας, που τόσο καιρό είχε κακοπάθει, αυτός ακριβώς είναι καλός για τον γειτονικό λαό. Να συμμορφωθεί με την Ιστορία, διότι δεν ήταν μόνο μια παραβίαση της Ιστορίας και της κληρονομιάς της αρχαίας Μακεδονίας, αλλά οδηγούσε σε μια γελοιοποίηση των ηγετών του γειτονικού κράτους»*.
Τα ίδια επανέλαβε και αργότερα ο Τσίπρας στο διάγγελμά του, το οποίο ήταν επιμελώς μελετημένο και απευθυνόταν στον κόσμο. Δεν είχε, λοιπόν, τη συνήθη εριστικότητα που εκδηλώνει όταν απευθύνεται στους αντιπάλους του, αλλά τον χαρακτήρα μιας έκκλησης στη λογική του κόσμου. Γι’ αυτό, ο Τσίπρας έπαιξε όσο καλύτερα μπορούσε τον ρόλο του σοβαρού ηγέτη και παρουσίασε τη συμφωνία ως «μεγάλη διπλωματική νίκη και μεγάλη ιστορική ευκαιρία», δίνοντας έμφαση στα σημεία που υποτίθεται ότι εξασφαλίζουν την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά από επιβουλές τρίτων. Γραβάτα δεν φορούσε για τον ρόλο, αλλά το βαρύ μακιγιάζ ήταν ενδεικτικό της προσπάθειας.
Οι πανηγυρισμοί του πρωθυπουργού, πάντως, δεν πρέπει να μας παρασύρουν. Αφενός, διότι μέχρι να διαβάσουμε το πραγματικό κείμενο της συμφωνίας, όλα υποτίθενται και τίποτε δεν θεωρείται δεδομένο και, αφετέρου, επειδή η τηλεφωνική συμφωνία «δεν είναι το τέλος, δεν είναι καν η αρχή του τέλους, είναι μόνο το τέλος της αρχής», που είπε ο δικός μου όταν νικήσαμε στο Αλαμέιν. Οι προσαρμογές που έχουν μπροστά τους τα Σκόπια είναι οι άθλοι του Ηρακλέους. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, η συμφωνία θα έλθει στη δική μας Βουλή για κύρωση το φθινόπωρο.
Ο τακτικιστής Τσίπρας αντιλαμβάνεται, βέβαια, την ευκαιρία που του δίνει η συμφωνία για να προκαλέσει ρωγμές ή διασπάσεις στα κόμματα της αντιπολίτευσης. Πέραν των άλλων και για τον λόγο ότι η ανακοίνωση της συμφωνίας αυξάνει, εκ των πραγμάτων, το ενδιαφέρον των τρίτων, κατά συνέπεια αυξάνει και τις πιέσεις στις πολιτικές δυνάμεις. Γι’ αυτό και φέρνει το θέμα στη Βουλή ο Τσίπρας, προς ενημέρωση της εθνικής αντιπροσωπείας. Δεν ήταν σεισμός, βέβαια, η προφορική ανακοίνωση της συμφωνίας· μια δόνηση ήταν. Ωστόσο, οι σαθρές κατασκευές με τις κακοτεχνίες δοκιμάστηκαν. Είδατε, λ.χ., πώς ταρακουνήθηκε το ΚΙΝΑΛ, όπου ο υπόγειος εμφύλιος πασόκων-ποταμίσιων εκδηλώθηκε από το βήμα της Βουλής, με τον Οδ. Κωνσταντινόπουλο να δείχνει την πόρτα στον Δανέλλη. Υποθέτω ότι ακόμη δεν είδαμε τίποτε…
* : Θυμήθηκα –μη με ρωτήσετε πώς– τον φιλέλληνα Γεώργιο Φίνλεϋ και την πολύτιμη «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως», που μας κληροδότησε: «The Greeks are ambitious, intriguing and presumptuous, and few are restrained by any moral principle in seeking self-glory and self-advancement. No men are, consequently, less adapted to bear sudden elevation, or to be entrusted with great power». Στη μετάφραση της Αλίκης Γεωργούλη: «Οι Ελληνες είναι από φυσικού τους φιλόδοξοι, δολοπλόκοι και αλαζονικοί και πολύ ολίγο τους ενδιαφέρουν οι ηθικές αξίες, προκειμένου να αναδειχθούν και να αποκτήσουν δόξα. Γι’ αυτό, όταν ανυψωθούν απότομα ή όταν πάρουν στα χέρια τους μεγάλη δύναμη, γίνονται οι πιο ακατάλληλοι άνθρωποι».
Mea culpa
Την περασμένη εβδομάδα, είχα ένα σημείωμα στη στήλη για τον Στ. Τζουμάκα και τον ΕΔΟΕΑΠ, το οποίο βασιζόταν σε ανάρτηση του πρώην πολιτικού στο Facebook. Ηταν λάθος για το οποίο ζητώ συγγνώμη, διότι ο Τζουμάκας απλώς αναδημοσίευσε στο Facebook την περιπέτεια μιας ασφαλισμένης στον ΕΔΟΕΑΠ, όχι την προσωπική του. Επομένως, η κριτική μου προς τον ίδιο και τον ΕΔΟΕΑΠ ήταν άδικη και άτοπη. Ετσι βρήκα την «είδηση» στο Ιντερνετ και ακρίτως την αναπαρήγαγα, χωρίς να το ψάξω στο Facebook. Το λάθος μου το επισήμανε ο πεθερός καλού μου φίλου – γεγονός το οποίο κάθεται σαν αλάτι στην πληγή. Διότι ένας άνθρωπος μεγαλύτερός μου τουλάχιστον είκοσι χρόνια χειρίζεται το Facebook άψογα, ενώ εγώ την πατάω επειδή από ξεροκεφαλιά δεν θέλω (έτσι λέω) να μάθω. Καλά να πάθω.
Το λάθος είναι μέρος της διαδικασίας της γνώσης. Επομένως, έχουμε να κάνουμε πολλά ακόμη. Ας τα παραδεχόμαστε, λοιπόν, για να τα χαιρόμαστε τουλάχιστον!..