Οταν οι Ελληνες αντελήφθησαν την οικονομική κρίση, δηλαδή μετά το 2010, βρήκαν έναν βολικό υποψήφιο να φορτώσουν όλα τα κρίματα της χώρας. Το πολιτικό σύστημα έφταιγε για όλα, ακόμη και για εκείνα που οι πολίτες αγωνίστηκαν στους δρόμους για να πετύχουν, όπως ήταν η απόσυρση του ασφαλιστικού σχεδίου το 2001. «Εμείς δεν ξέραμε, όφειλαν αυτοί που ήξεραν να μας προστατεύσουν», ήταν η επωδός κάθε συζήτησης, κάτι που θύμιζε την «ευγενή μας τύφλωση», εκείνο το δημοσίευμα μετά την ήττα του 1897 που στηλίτευε την «εκπορνευθείσα υπό του συμφέροντος Ευρώπην» επειδή δεν επενέβη για να σταματήσει την Ελλάδα να κάνει τον τραγικό πόλεμο, παρόλο που έβλεπε «πού θα έφερεν το Ελληνικόν Εθνος η ευγενής του τύφλωσις».
Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε ελαφρυντικό για τους πολιτικούς. Εφταιγαν για όλα τα κακά, αλλά δεν τους πιστωνόταν κανένα καλό. Αν κάποιος έλεγε, «ναι μεν το πολιτικό σύστημα μας χρεοκόπησε, αλλά μας έβαλε και στην Ευρώπη», η απάντηση ήταν «σιγά το πράγμα. Αυτό θα γινόταν έτσι κι αλλιώς…». Αν κάποιος επιχειρηματολογούσε «ναι μεν υπήρξε διασπάθιση χρημάτων στα μεγάλα έργα, αλλά τουλάχιστον έχουμε πλέον ασφαλείς δρόμους», η περιφρόνηση εμφανιζόταν αμέσως «πφφφ, αυτοί θα γίνονταν…».
Το ίδιο ακριβώς γίνεται και με τη συμφωνία των Πρεσπών. Στηλιτεύονται τα αρνητικά της, αλλά απαξιώνονται τα θετικά της –αυτά τουλάχιστον που δεν μπορούν επ’ ουδενί να αμφισβητηθούν– με το επιχείρημα «αυτά θα γίνονταν». Οπως λέει και η Νέα Δημοκρατία, το ζήτημα της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς δεν ήταν ποτέ σοβαρό θέμα. Συνεπώς το γεγονός ότι οι Σλαβομακεδόνες υπογράφουν πως δεν έχουν σχέση με τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο δεν αποτελεί επιτυχία. Επί της ουσίας λένε «σιγά… Αυτό θα γινόταν», ξεχνώντας ότι, χρόνια τώρα, σκούζαμε για τα αγάλματα του Γκρούεφσκι και τις οδούς με τα αρχαιοελληνικά ονόματα.
Βεβαίως ο ΣΥΡΙΖΑ λούζεται τώρα όλον εκείνο τον λαϊκισμό που καλλιέργησε για να πατήσει πάνω του και να γίνει κυβέρνηση. Μπορεί να πει κάποιος ότι είναι θεία δίκη το γεγονός ότι βάλλεται με τα ίδια όπλα που τα στελέχη του αφειδώς χρησιμοποίησαν. Μόνο που αυτός ο ύπουλος λαϊκισμός τού «αυτά θα γίνονταν» έχει κι άλλες πτυχές. Μεγάλωσε μια γενιά πολιτικών και πολιτών, που θεωρεί νομοτελειακή την πρόοδο της χώρας από «ψωροκώσταινα» σε μέλος του πιο ζηλευτού κλαμπ της Ευρώπης –«σιγά αυτό θα γινόταν»– και γι’ αυτό δεν προσέχει. Το 62% που ψήφισε «όχι» στο δημοψήφισμα δεν θεώρησε ποτέ πιθανή την ανατροπή του κεκτημένου. Αυτό που θα γινόταν έτσι κι αλλιώς δεν μπορεί ποτέ να ανατραπεί.
Αυτού του τύπου ο λαϊκισμός δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες έχει τα ηνία μια γενιά που δεν γνώρισε πολέμους και απαξιώνει το μεγάλο έργο της Ευρωπαϊκής Ενωσης να φέρει εβδομηκονταετή ειρήνη στη σκοτεινή μας ήπειρο. Θεωρούν αναπόφευκτα τα επιτεύγματα –«πφφφ, αυτά θα γίνονταν»– ενώ υπερτονίζουν τα ελλείμματα της Ενωσης. Θεωρούν αναπόδραστη την πρόοδο και αδύνατη την οπισθοχώρηση στο παρελθόν των κλειστών συνόρων και της οικονομικής καχεξίας. Φανταζόμαστε πως κάπως έτσι θα ένιωθαν και οι Ρωμαίοι στην ακμή της αυτοκρατορίας τους, όταν ανθούσαν τα ελληνικά γράμματα και είχε επιβληθεί η Pax Romana. Εμείς τουλάχιστον ξέρουμε και πρέπει να θυμόμαστε ότι ακολούθησε μια περίοδος 800 σκοτεινών χρόνων, που τα επιτεύγματα του αρχαιοελληνικού και του ρωμαϊκού πολιτισμού θάφτηκαν, για να ανακαλυφθούν και πάλι από την αρχή. Δεν πρέπει να θεωρούμε τίποτε δεδομένο, τίποτε που «θα γινόταν έτσι κι αλλιώς»…