Ας μην ξεχνούν όσοι πανηγυρίζουν για το «τέλος των μνημονίων», ας μην ξεχνούν όσοι ισχυρίζονται ότι τίποτα δεν αλλάζει ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να πορεύεται σε ένα ολοένα πιο δύσκολο διεθνές περιβάλλον και ότι απαιτείται πολύ σκληρή δουλειά και συνεννόηση για να τα βγάλει πέρα. Η «επόμενη μέρα» της εποχής των μνημονίων δεν παύει να είναι ούτε χωρίς την επίβλεψη των ευρωπαϊκών θεσμών και του ΔΝΤ, ούτε χωρίς απαιτητικές προϋποθέσεις και κινδύνους. Κι όμως, τις πρώτες ώρες μετά τη συμφωνία στο Eurogroup, η πολιτική αντιπαράθεση έδειχνε ότι θα συνέχιζε παγιδευμένη σε φαντασιώσεις και σε εκδικητικότητα: η κυβέρνηση προσποιείτο ότι χάρη σε αυτήν «απελευθερώθηκαν» οι Ελληνες από δεσμά για τα οποία ευθύνονται πολιτικές δυνάμεις του «παλιού καθεστώτος»· η αντιπολίτευση κοστολογεί την επιβάρυνση που η χώρα υπέστη από την εκλογή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και την τραγική «διαπραγμάτευση» με τους εταίρους και την τρόικα των δανειστών το 2015, από τα capital controls, την υπερβολική φορολόγηση και την ατελείωτη λιτότητα.
Η κυβέρνηση έχει τους λόγους της να προσπαθεί να παρουσιάσει την πραγματικότητα όπως τη συμφέρει – αυτό άλλωστε κάνουν ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ πολύ πριν εκλεγούν. Η Ν.Δ. δικαιολογείται να υπογραμμίζει το γεγονός ότι η χώρα βρισκόταν στα πρόθυρα της εξόδου από τα μνημόνια και υπήρχε προοπτική για τη ρύθμιση χρέους πριν αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ την εξουσία. Δικαιούται, επίσης, να αναδεικνύει τα ψέματα και τις διχαστικές τακτικές του Αλέξη Τσίπρα, του Π. Καμμένου και των στελεχών τους όταν αυτοί βρίσκονταν στην αντιπολίτευση, να σημειώνει πόσο οι σημερινοί κυβερνώντες δυσκόλευαν την τότε προσπάθεια να ανακάμψει η χώρα, ενώ σήμερα καμαρώνουν που πέτυχαν λιγότερα απ’ όσα εμπόδιζαν να γίνουν.
Οσο και αν ασχολούμαστε με το παρελθόν, όμως, το σήμερα δεν αλλάζει και το αύριο εγκυμονεί και ευκαιρίες και κινδύνους. Σήμερα, λοιπόν, η χώρα δεν έχει χειραφετηθεί από τα δάνεια. Μάλιστα, η κυβέρνηση κρατάει ένα «μαξιλάρι» 24,1 δισ. ευρώ από δανεικό χρήμα για να μπορεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις περίπου 22 μηνών μετά τη λήξη του προγράμματος τον Αύγουστο. Η συμφωνία αφορά την επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους κατά 10 έτη και την υποχρέωση να υπάρχει ετήσιο πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022 και 2,2% του ΑΕΠ (μέσον όρο) έως το 2060. Η Κριστίν Λαγκάρντ σημείωσε ότι θα συνεχιστεί ο έλεγχος της βιωσιμότητας του χρέους και ότι νέα μέτρα θα ληφθούν εάν χρειασθεί. Η συμφωνία στο Eurogroup δεν έλαβε υπ’ όψιν τις δυσκολίες που η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει από τη διόγκωση του ιδιωτικού χρέους προς το Δημόσιο, προς τις τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι πολίτες θα χαρούν με την είδηση για την επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους και του «τέλους του μνημονίου», αλλά τα έσοδά τους θα συνεχίσουν να μειώνονται, ενώ οι φόροι, οι εισφορές και άλλες υποχρεώσεις θα διογκώνονται.
Η κυβέρνηση –αυτή και οι επόμενες– θα έχει την ευθύνη να καλλιεργήσει ένα κλίμα που θα στηρίζει την επιχειρηματικότητα ως μόνο τρόπο για να υπάρξει ανάπτυξη και να ξεφύγει η χώρα από τα χρέη που γεννούν περισσότερα χρέη. Αυτό είναι το στοίχημα. Με τους σημερινούς φόρους, όμως, με μια υπερβολικά αργή Δικαιοσύνη, με δημόσιες υπηρεσίες που σηκώνουν εμπόδια, με μια γενική αντίληψη εχθρική προς την επιχειρηματικότητα και ανεκτική προς την αυθαιρεσία, πόσοι Ελληνες και ξένοι θα θελήσουν να επενδύσουν στην Ελλάδα; Η χώρα δεν πρέπει να βασίζεται μονάχα στον τουρισμό και στην πώληση ακινήτων. Διαθέτει καλά εκπαιδευμένους και ταλαντούχους ανθρώπους που, αντί να φεύγουν σε αναζήτηση καλύτερης τύχης, θα μπορούσαν να συμμετέχουν στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας σε πολλούς τομείς. Για αυτούς –για όλους μας– σημασία έχει το τι θα γίνει από εδώ και πέρα. Τα λάθη του παρελθόντος είναι πολλά και οφείλουμε να μάθουμε απ’ αυτά. Κι όμως, σήμερα δεν φαίνεται να είναι κατανοητό ότι, χωρίς εθνική προσπάθεια, σχέδιο και συνεννόηση, ο απόπλους προς τις αγορές μπορεί τάχιστα να καταλήξει σε ναυάγιο.