Για τον κ. Ερντογάν δεν υπήρχε η επιλογή της ήττας, καθώς το διακύβευμα δεν ήταν μόνο η πολιτική νίκη αλλά και η «φυσική» του επιβίωση. Χρησιμοποίησε όλα τα διαθέσιμα μέσα –θεμιτά και αθέμιτα: έκτακτες εξουσίες, έλεγχο των ΜΜΕ, κάθε λογής οικονομικές παροχές– αλλά, εν τέλει, και την προσωπική του πολιτική αύρα –σημαντικός παράγοντας σε μια κοινωνία όπως η τουρκική, και όχι μόνο–, πείθοντας τους Τούρκους ψηφοφόρους ότι είναι ο καταλληλότερος να διαχειριστεί τις τύχες της χώρας σε μια δύσκολη συγκυρία.
Η νίκη αυτή καθιστά τον κ. Ερντογάν σχεδόν απόλυτο κυρίαρχο του παιγνιδιού και του δίδει τη δυνατότητα αλλαγής πλεύσης σε μια σειρά θεμάτων, εφόσον το αποφασίσει. Βεβαίως, έχοντας πολλά ανοιχτά μέτωπα, αντιμετωπίζει μια πολυπαραγοντική εξίσωση και κάθε αλλαγή σε μια μεταβλητή επηρεάζει και τις υπόλοιπες. Πρώτο μέλημά του θα είναι η διαχείριση της οικονομικής κρίσης και αυτό επιβάλλει μια –έστω και περιορισμένη– βελτίωση των σχέσεων με την Ε.Ε. Σε αυτή την περίπτωση, θα συνεχιστεί η συνεργασία για το προσφυγικό. Δεν υπάρχουν επί του παρόντος σαφείς ενδείξεις για το πώς θα εξελιχθούν οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, και κατά συνέπεια οι σχέσεις με τη Ρωσία και το Ιράν.
Οσον αφορά στα καθ’ ημάς, το Κυπριακό έχει μια αυτόνομη δυναμική λόγω υδρογονανθράκων και η πιθανότητα πραγματοποίησης τουρκικής γεώτρησης στην κυπριακή ΑΟΖ με τον «Πορθητή» είναι λίαν υψηλή. Εξάλλου, δεν διαφαίνεται ισχυρή πολιτική βούληση για ουσιαστική πρόοδο στις συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού. Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ο κ. Ερντογάν μπορεί να επιλέξει μεταξύ μεγαλοψυχίας, πραγματισμού και αλαζονείας. Το πρώτο μάλλον πρέπει να αποκλειστεί, τα άλλα δύο συζητούνται. Δεν αναμένεται να κάνει κάποια χειρονομία καλής θέλησης με τους δύο στρατιωτικούς μας, ιδιαίτερα όσο οι οκτώ Τούρκοι αξιωματικοί παραμένουν σε ελληνικό έδαφος, άρα οι σχετικές διαδικασίες πρέπει να επισπευσθούν. Το ζήτημα είναι σημαντικό, καθώς όσο οι δύο παραμένουν κρατούμενοι, οι διμερείς σχέσεις δεν μπορούν να ομαλοποιηθούν. Στο Αιγαίο θα πρέπει να αναμένεται συνέχιση της πολιτικής ελεγχόμενης έντασης και συνακόλουθα ανάγκη καλύτερης προετοιμασίας από ελληνικής πλευράς για διαχείριση κρίσεων. Παράλληλα, όμως, χρειάζεται ανάληψη πρωτοβουλιών και άνοιγμα πολλαπλών διαύλων επικοινωνίας.
* Γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.