Μια Ευρώπη με μεγαλύτερο ρόλο στη διεθνή σκηνή και λιγότερη εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες θέλει η Αγκελα Μέρκελ και μακάρι το όραμά της να γίνει πραγματικότητα. Προς το παρόν όμως είναι φανερό ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση της φιλελεύθερης δημοκρατίας αντιμετωπίζει μεγάλους κινδύνους που απειλούν την επιβίωσή της. Από τη μια πλευρά υπάρχει ένας Τραμπ που επιδεικνύει με κάθε ευκαιρία την εχθρική διάθεσή του απέναντί της, από την άλλη υπάρχει ένας Πούτιν που προκαλεί, δικαιολογημένα ή όχι, την καχυποψία της μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Αλλά το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα είναι η συνεχής άνοδος της Ακροδεξιάς και του ευρωσκεπτικισμού μέσα στα ίδια τα σπλάγχνα της.
Δεν θα ήταν υπερβολή η επισήμανση ότι οι φιλελεύθερες δημοκρατίες της Ευρώπης, και μαζί τους η Ευρωπαϊκή Ενωση όπως την ξέρουμε ακόμη, καλούνται να αποδείξουν για άλλη μία φορά ότι έχουν τη δύναμη να βγουν νικήτριες σε ένα διεθνές περιβάλλον όλο και περισσότερο εχθρικό προς το δημοκρατικό πολίτευμα. Να διαψεύσουν δηλαδή ότι οι λύσεις βρίσκονται σε κυβερνήσεις, καθεστώτα και ηγέτες, που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εκφράζουν και υιοθετούν την Ακροδεξιά, τον αυταρχισμό, την ξενοφοβία, τον ευρωσκεπτικισμό. Με την ελπίδα ότι δεν θα δημιουργηθούν καταστάσεις ανάλογες του 1938, τότε που ο Χίτλερ στο Μόναχο θεωρούσε τις δημοκρατίες σάπιες, γερασμένες και ανήμπορες.
Η μεγάλη αρνητική διαφορά τού τώρα από το τότε είναι ότι ιδεολογικά ο κίνδυνος προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από τη χώρα που όλο τον εικοστό αιώνα ήταν ο πυλώνας του ελεύθερου κόσμου, από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ιδεολογικός εκφραστής της αμερικανικής άκρας Δεξιάς, ο Στιβ Μπάνον, δηλώνει έτοιμος να οργανώσει όλα τα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα σε ένα Κίνημα (έτσι θα λέγεται), ενόψει των ευρωεκλογών. Πρόκειται για τον «γκουρού» του τραμπισμού, τον άνθρωπο που δημιούργησε το ιδεολογικό πλαίσιο του οικονομικού εθνικισμού, του ακροδεξιού ριζοσπαστισμού και της ρητορικής των προσβολών, των απειλών και της ισχύος, που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του Αμερικανού προέδρου.
Το γεγονός ότι σήμερα ο Μπάνον δεν έχει πια επίσημη θέση στον Λευκό Οίκο δεν σημαίνει πολλά. Ο σημαντικός ρόλος του στη διαμόρφωση της ιδεολογίας που εκπέμπεται από την Ουάσιγκτον τονίζεται με σαφήνεια στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του Μάικλ Γουλφ «Πυρ και μανία», που περιγράφει την άνοδο και τον πρώτο χρόνο του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία των ΗΠΑ. Και καλά θα κάνει η ευρωπαϊκή ηγεσία να πάρει στα σοβαρά την απειλή που ονομάζεται Στιβ Μπάνον, καθώς δεν αποκλείεται από πίσω του να κρύβονται δισεκατομμυριούχοι που βοήθησαν τον Τραμπ, με πολύ «περίεργες» αντιλήψεις περί δημοκρατίας, δικαιωμάτων του πολίτη και ρατσισμού.
Τούτων λεχθέντων, εντυπωσιάζει ο τρόπος που η φιλελεύθερη Ευρώπη αντιμετωπίζει τον τραμπισμό και τις παραφυάδες του. Με αμηχανία, σχεδόν με φόβο, περιορίζεται σε προσπάθειες τοποθέτησης της λογικής απέναντί του. Ισως η δημιουργία και προώθηση επιθετικής ιδεολογίας ευρωπαϊκού εθνικισμού να ήταν η αποτελεσματικότερη μέθοδος άμυνας.