Ευκλείδης Τσακαλώτος: Κρίση δεν είναι μόνο μία
Από αύριο θα τη βλέπουμε συνέχεια. Θα βλέπουμε ξανά και ξανά εκείνη τη δυσοίωνη καρτ ποστάλ του Καστελλόριζου – την τελευταία λιακάδα πριν από τον ζόφο. Από αύριο θα χρειαστεί να διαχειριστούμε βομβαρδισμό από μηνύματα ανάλογης, ανησυχαστικής ευφορίας. Πώς τελειώνει μια κρίση που δεν τελειώνει;
Η κρίση δεν είναι μία. Είναι δύο. Η πρώτη ξεκίνησε στο τέλος του 2009 και κράτησε σχεδόν πέντε χρόνια. Ηταν η πενταετία κατά την οποία το παλαιό πολιτικό σύστημα προσπάθησε να αντιμετωπίσει τη χρεοκοπία, που οι δικές του παθογένειες είχαν προκαλέσει, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα και την προϊούσα απονομιμοποίησή του.
Αποδεκατισμένο από την εκλογική κρεατομηχανή του 2012, έφτασε μέχρι τον ισοσκελισμό των δημόσιων οικονομικών και την έξοδο στις αγορές τον Απρίλιο του 2014.
Η δεύτερη κρίση αρχίζει λίγες ημέρες μετά, με τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές. Οι περισσότεροι χρεώνουν στον ΣΥΡΙΖΑ το πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησής του. Ομως η αντιμνημονιακή ρητορική του είχε κυριαρχική επιρροή ήδη από τότε που προβαλλόταν ως βέβαιη επερχόμενη εξουσία. Οι δανειστές δεν ρίσκαραν να κλείσουν το δεύτερο πρόγραμμα μέχρι να φύγει από τον ορίζοντα ο «πολιτικός κίνδυνος» – μέχρι να δουν πώς θα πολιτεύονταν σε πραγματικές συνθήκες εκείνοι που θα έσκιζαν τις συμφωνίες. Οι φόβοι τους, επιεικώς, δικαιώθηκαν.
Το «εξάμηνο» του ΣΥΡΙΖΑ ούτε άρχισε τον Ιανουάριο ούτε τελείωσε τον Ιούλιο του 2015. Οσοι ενδιαφέρονται να μετρήσουν το κόστος της συριζαϊκής διακυβέρνησης, πρέπει να συνυπολογίσουν και τη χαμένη τριετία – το κόστος των δύο σισύφειων αξιολογήσεων, κατά τις οποίες, αντί η χώρα να εκμεταλλευτεί την αθρόα ρευστότητα, την ποσοτική χαλάρωση, την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη, συνέχιζε το αντάρτικο με τους δανειστές. Εξω έβρεχε λεφτά. Και μέσα η κυβέρνηση επιχειρούσε να διώξει το ΔΝΤ χρησιμοποιώντας υποκλαπείσες συνομιλίες.
Το κόστος αυτής της φρενήρους παρέλκυσης έχει ήδη μετρηθεί. Εχει ήδη αφήσει προψηφισμένα μέτρα ως ασφάλιση για την αναξιοπιστία της χώρας. Εκείνο που δεν έχει ακόμη μετρηθεί είναι το τέλος της δεύτερης κρίσης: Πόσο θα κοστίσει η έξοδος χωρίς έξοδο στις αγορές και χωρίς αλεξίπτωτο; Και, κυρίως, πόσο θα κοστίσει η έξοδος των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ από την εξουσία.
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος λέει ότι δεν θα είναι εδώ την 21η Αυγούστου. Εχει ενημερώσει ότι θα λείπει σε διακοπές – όπως έλειπε και από τη γραβατήρια τελετή του Ιουνίου. Μπορεί να μη θέλει να βλέπει αργότερα τον εαυτό του σε ένα κάδρο Καστελλόριζου.
Η περίοδος του Καστελλόριζου τελείωσε τον Μάιο του 2014. Η δεύτερη Οδύσσεια εκκρεμεί.
Αγγελος Μητρετώδης: Ευρώπη, η ελευθερώτρια
Οι τιμές ήταν για εκείνους. Ομως, εκείνοι φάνηκαν σαν έτοιμοι για κάτι λιγότερο. Οχι έτοιμοι για τα αγήματα στρατονόμων και τις υπουργικές περιπτύξεις που τους περίμεναν στο πάτριο έδαφος. Ιδίως ο ανθυπολοχαγός Αγγελος Μητρετώδης, ο μόνος που είπε δυο αβρές κουβέντες στις κάμερες, περιορίστηκε να υπενθυμίσει τους κανόνες. Θύμισε ότι τα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων λογοδοτούν στις ένοπλες δυνάμεις – δεν δίνουν συνεντεύξεις, δεν φιλιούνται με υπουργούς, ούτε απαντούν σε τουριστικού τύπου απορίες («πώς ήταν εκεί που μένατε;») των δημοσιογράφων.
Ολη αυτή η φανφαρόσκονη της πρόχειρης πανηγύρεως τα μεσάνυχτα του Δεκαπενταύγουστου απείλησε να συγκαλύψει το πρόβλημα. Το πρόβλημα δεν λύθηκε με την απελευθέρωση των δύο. Η ίδια η σύλληψη και μακρά κράτησή τους, η απόπειρα να χρησιμοποιηθεί η ομηρία τους ως μοχλός διακρατικού εκβιασμού, δείχνουν ένα νέο, αχαρτογράφητο περιβάλλον.
Η Ελλάδα γειτονεύει πλέον με ένα καθεστώς που «απάγει» πολίτες δυτικών χωρών για να εκμαιεύσει ανταλλάγματα. Και αυτή είναι μία μόνο από τις νέες τεχνολογίες ασύμμετρης επιρροής στις οποίες βρίσκεται εκτεθειμένη.
Η Ελλάδα βρίσκεται επίσης στην ανάγκη να καταγγείλει μια μεγάλη, όχι εχθρική, χώρα, κατηγορώντας ότι δοκιμάζει και εδώ τον άυλο πόλεμο που είχε δοκιμάσει πριν και κατά της Βρετανίας, της Γερμανίας, των ΗΠΑ. Υστερα από αυτό που συνέβη –και συμβαίνει– στις ΗΠΑ, η Ευρώπη πήρε τα μέτρα της. Κανένα μέτρο όμως δεν μπορεί να εμποδίζει τα νέα ρωσικά «όπλα».
Καμία κυβερνοασφάλεια δεν μπόρεσε, ας πούμε, να αποτρέψει στη Γερμανία τη διασπορά της κατασκευασμένης είδησης ενός δήθεν βιασμού με δράστη έναν Σύρο πρόσφυγα.
Η Τουρκία με την οποία η Ελλάδα είχε κατορθώσει τουλάχιστον να συνεννοείται και η Ρωσία με την οποία είχε καταφέρει να συνεργάζεται δεν υπάρχουν πια. Αμφότερες έχουν περάσει σε μια σκοτεινή σφαίρα – ολοένα και πιο αυταρχικές στο εσωτερικό, ολοένα και πιο επιθετικές και αστάθμητες στο εξωτερικό.
Αν έδειξε κάτι η απελευθέρωση των δύο –με τον τρόπο και στη συγκυρία που επετεύχθη– είναι ότι το νέο μοντέλο κράτους-τρομοκράτη δεν είναι ανίκητο. Μπορεί να φαίνεται ότι εξάγει τους τρόπους του ακόμη και στη Δύση· αλλά τα θεμέλιά του είναι πήλινα.
Η ένωση δημοκρατιών, στην οποία ανήκει η Ελλάδα –αυτή η άστατη, χιλιοσυκοφαντημένη Βαβέλ– παραμένει πιο ισχυρή από τους υπονομευτές της. Οταν όλα τα κόλπα έχουν τελειώσει, όταν το μπούλινγκ έχει εξαντληθεί, ακόμη και ο Ερντογάν έχει ανάγκη την Ευρώπη.