Τελείωσε πραγματικά η εποχή των μνημονίων;

Τελείωσε πραγματικά η εποχή των μνημονίων;

3' 25" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Γιάκομπ Κίρκεργκααρντ: Ανάκτηση ελευθερίας

Μ​​ετά οκτώ χρόνια, στις 20 Αυγούστου το τελευταίο διεθνές πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας τελείωσε. Η ελληνική οικονομία έχει επανέλθει στην ανάπτυξη, ο κρατικός προϋπολογισμός είναι πλεονασματικός και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι σχεδόν ισοσκελισμένο, παρά τις υψηλότερες τιμές του εισαγόμενου πετρελαίου. Ισως ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι έληξε η περίοδος των υπαγορευμένων μεταρρυθμίσεων. Η Ελλάδα πλέον μπορεί να ανακτήσει την οικονομική της κυριαρχία, με τους περιορισμούς που συνεπάγεται η συμμετοχή της στην Ε.Ε. και στην Ευρωζώνη.

Οι αυξημένοι αυτοί βαθμοί ελευθερίας έχουν το τίμημά τους. Η αποχώρηση της τρόικας (ή κουαρτέτου, όπως μετεξελίχθηκε) αφαιρεί από την πολιτική ηγεσία της Ελλάδας τη δυνατότητα να κατηγορεί τη διεθνή κοινότητα για τα διαχρονικά οικονομικά της προβλήματα.

Οι διαρθρωτικές παθογένειες εξακολουθούν να αποτελούν μεγάλη πρόκληση. Η ανεργία παραμένει ιδιαίτερα υψηλή, οι επενδύσεις παρεμποδίζονται από τη γραφειοκρατία, την ασάφεια στο ιδιοκτησιακό καθεστώς και το πιο αργοκίνητο δικαστικό σύστημα στην Ευρώπη. Η φοροδιαφυγή είναι ακόμα ευρέως διαδεδομένη. Η ευθύνη πλέον για την ενδεχόμενη αποτυχία υλοποίησης περαιτέρω μεταρρυθμίσεων, που μεσοπρόθεσμα θα αυξήσει τον κίνδυνο μιας νέας κρίσης δανεισμού, ανήκει ολοκληρωτικά στους Ελληνες πολιτικούς.

Οσο για το δημόσιο χρέος, παραμένει υπερβολικά υψηλό. Ομως οι εταίροι της Ελλάδας στην Ευρωζώνη είναι εύρωστοι και υπομονετικοί πιστωτές, που θα συνεχίσουν να παρακολουθούν στενά τις κινήσεις των πρωθυπουργών της Ελλάδας, αλλά που γνωρίζουν ότι δεν θα πάρουν πότε πίσω όλα τα λεφτά που δάνεισαν. Οσο οι ελληνικές κυβερνήσεις καταφέρνουν να κρατούν τη χώρα τους μακριά από τα πρωτοσέλιδα, τόσο πιο εύκολο θα είναι κάποια στιγμή να χαριστεί μεγάλο μέρος του χρέους.

Για να γίνει αυτό, η Ελλάδα θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τη νεοαποκτηθείσα της ελευθερία για να ενισχύσει την πολιτική σταθερότητα. Η απειλή του χάους και της εξόδου από το ευρώ μετέτρεψαν τον ΣΥΡΙΖΑ σε ένα κυβερνητικό κόμμα που επιζητά τη σταθερότητα. Δεν γνωρίζουμε όμως αν θα παραμείνει έτσι όταν βρεθεί ξανά στην αντιπολίτευση. Από αυτό θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό η δυνατότητα της Ελλάδας να αποφύγει νέα μνημόνια στο μέλλον.

* O κ. Γιάκομπ Κίρκεγκααρντ είναι Senior Fellow στο Peterson Institute for International Economics.

Πάνος Τσάκλογλου*: Το πλαίσιο δεν άλλαξε

Σ​​το συγκινησιακό αλλά άκρως διχαστικό διάγγελμά του από την Ιθάκη, ο πρωθυπουργός κήρυξε το «τέλος των μνημονίων». Τα τρία μνημόνια που υπεγράφησαν μεταξύ της Ελλάδας και των δανειστών της, όταν η χώρα μας βρέθηκε αποκομμένη από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές, ήταν συμβάσεις που περιέγραφαν λεπτομερώς τις υποχρεώσεις των δύο πλευρών. Οι εταίροι μας παρείχαν δάνεια με προνομιακούς όρους, υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα μας θα εφάρμοζε συγκεκριμένα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, την υλοποίηση των οποίων θα επέβλεπε αυστηρά καθορισμένος μηχανισμός παρακολούθησης.

Τυπικά, τέταρτο μνημόνιο δεν έχει υπογραφεί, οπότε η πρωθυπουργική δήλωση μπορεί να θεωρηθεί ορθή. Είναι, όμως, πραγματικά έτσι;

Για την επόμενη διετία, η Ελλάδα έχει προνομοθετήσει μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής (περικοπή συντάξεων και μείωση αφορολογήτου ορίου) και έχει δεσμευτεί για την υλοποίηση συγκεκριμένων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Ο μηχανισμός εποπτείας που συμφωνήθηκε παραμένει ακριβώς ο ίδιος όπως και στην περίοδο των μνημονίων. Κάποια από τα αναμενόμενα οφέλη της ελάφρυνσης χρέους (επιστροφές κερδών ΑNFA και SMP) τελούν υπό την αιρεσιμότητα της υλοποίησης των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί. Λόγω του ότι ένα ακόμα μνημόνιο δύσκολα θα εγκρινόταν από τα κοινοβούλια κάποιων εταίρων μας, παραχωρήθηκε ήδη προνομιακή χρηματοδότηση από τα υπόλοιπα του τρίτου μνημονίου, ώστε να σχηματισθεί «απόθεμα ασφαλείας» για την επόμενη διετία. Επομένως, στην πράξη, απλώς βγήκαμε από το τρίτο μνημόνιο και μπήκαμε στο (άτυπο) τέταρτο.

Ενας άλλος τρόπος για να εξετάσουμε αν πραγματικά η χώρα έχει βγει από τα μνημόνια είναι να εστιάσουμε στη δυνατότητά της για άντληση κεφαλαίων από τις αγορές (δηλαδή αν αναιρέθηκε η αφορμή για την είσοδό μας στα μνημόνια). Με τα τωρινά επίπεδα επιτοκίων η απάντηση είναι μάλλον αρνητική. Επιπροσθέτως, το ύψος του spread από την απόδοση των γερμανικών ομολόγων δείχνει ότι το κόστος δανεισμού εύκολα μπορεί να γίνει απαγορευτικό σε περίπτωση ανόδου των διεθνών επιτοκίων. Αν αντί δανεισμού από τις αγορές αρχίσουμε να ροκανίζουμε το «απόθεμα ασφαλείας», σύντομα αυτό θα εξαντληθεί. Σε αυτή την περίπτωση, θα βρεθούμε ξανά με την πλάτη στον τοίχο…

Εν κατακλείδι: «Το μνημόνιο πέθανε. Ζήτω το μνημόνιο».

* Ο κ. Πάνος Τσακλόγλου είναι καθηγητής στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών στο ΟΠΑ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή