Πώς βλέπεις να εξελίσσονται τα πράγματα; Λες να πάνε κάπως καλύτερα; Είναι η ερώτηση που συχνά θέτουμε ο ένας στον άλλο, με την προσδοκία μιας κάποιας θετικής απάντησης, έστω φορτωμένης με πολλά «εάν κι εφόσον». Συγκαταλέγομαι στους απαισιόδοξους. Δείτε την ασθενική πορεία της οικονομίας, στο πεδίο της οποίας αποτυπώνονται, τελικά, όλες οι αθλιότητες του (ανθεκτικότατου) πελατειακού συστήματος, από τη μη δικαιοσύνη έως την κρατική μη προστασία. Και αναλογιστείτε τους κινδύνους που ελλοχεύουν για την κοινωνία και τη δημοκρατία, εξαιτίας του αποτελέσματος αυτής της πορείας: του δράματος που λέγεται ανεργία.
Δεν αρκεί να βελτιώνονται ανεπαίσθητα τα οικονομικά μεγέθη για να αντιμετωπιστεί αυτό το δράμα, που είναι η πρωταρχική αιτία της φτώχειας και πολλών άλλων δεινών. Ωστόσο, οι στόχοι στους οποίους δείχνει να συναινεί το πολιτικό προσωπικό (για μεγέθυνση της τάξης του 1,5% ετησίως) υποδηλώνουν ότι μεγάλο μέρος της κοινωνίας θα είναι καταδικασμένο να κάνει θυσίες στο διηνεκές. Γιατί αυτοί οι χαμηλοί στόχοι «εγγυώνται» ένα: τη διαιώνιση της μαζικής ανεργίας. Μια πολιτική με τέτοια αποτελέσματα συνιστά τον ορισμό της αποτυχίας. Κι εφόσον μείνουμε σε αυτούς τους στόχους, κι επειδή η φτώχεια φέρνει γκρίνια, δεν βλέπω πως εύκολα (σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον που όλο σκοτεινιάζει…) θα μπορέσουμε να αποφύγουμε νέους μεγάλους διχασμούς και αυταρχικές εκτροπές.
Δεν είναι της μοίρας το γραμμένο. Μιλώντας με Ελληνες της διασποράς και ξένους που αγαπούν την Ελλάδα, τους ακούω να απορούν: Είστε –λένε– μια ασφαλής χώρα, μέλος του ΝΑΤΟ, της Ευρωζώνης, κανείς δεν φοβάται να επενδύσει σε μια τέτοια χώρα. Δεν υποφέρετε από την τρομοκρατία, που ταλανίζει άλλες δυτικές χώρες. Εχετε καλές και σχετικά νέες υποδομές. Το κλίμα και το περιβάλλον σας είναι μοναδικά, από όλο τον κόσμο θα ήθελαν να έρθουν να δουλέψουν στη χώρα – αλλά, καταφέρατε να απομακρυνθούν όλες οι περιφερειακές διοικήσεις πολυεθνικών εταιρειών. Τόσο η εργασία όσο και οι αξίες γης και επιχειρήσεων παραμένουν πολύ φτηνές. Εχετε μορφωμένους και καταρτισμένους νέους – αλλά τους «εξάγετε». Ε, δεν καταλαβαίνουμε –καταλήγουν– γιατί συμβιβάζεστε το ΑΕΠ σας να είναι 180 δισ. ευρώ; Με τις προϋποθέσεις που έχετε, θα μπορούσε να είναι 500 δισ. δολάρια! Γιατί συμβιβάζεστε με τη μιζέρια;
Δεν βλέπω τις δυνάμεις που θα κηρύξουν το τέλος αυτού του συμβιβασμού. Αντίθετα, βλέπω ότι το πολιτικό σύστημα μια χαρά βολεύεται με τη μιζέρια, γιατί έχει άλλες, τις δικές του προτεραιότητες: Τη διαχείριση (όχι το τσάκισμα) του πελατειακού συστήματος. Αυτά κυοφορούν νέα δεινά. Και από αυτήν την άποψη, είναι ευτύχημα ότι πολλοί νέοι βρίσκουν ευκαιρίες δημιουργικής ζωής στο εξωτερικό. Οψέποτε καταφέρουμε η Ελλάδα να γίνει φιλική στα παιδιά της, τότε, έχοντας αποκτήσει γνώσεις και διεθνείς εμπειρίες, ας επιστρέψουν να εργαστούν στην πατρίδα.
Οταν (και) η πατρίδα θα θέλει.