Ρεαλιστική προσέγγιση, χωρίς ιδεολογική ή αξιακή φόρτιση, απαιτείται για την ερμηνεία του πλέγματος των ομάδων συμφερόντων γύρω από την Παιδεία, τα οποία εξηγούν την αδράνεια του συστήματος απέναντι στην αλλαγή. Εάν θέλουμε πραγματικά κάτι να αλλάξει. Αλλιώς το μόνο που θα περιμένουμε είναι οι επόμενοι προεκλογικοί διορισμοί»… Γνωρίζω χρόνια τον γονιό που επιχείρησε να συμπυκνώσει την κατάσταση στην εκπαίδευση σε λίγες γραμμές. Πρόκειται για επιστήμονα που έχει προσφέρει στην πρόοδο της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
Μικρογραφία του πλέγματος αποτελούν όσα διακυβεύονται από την επιλογή της διδακτέας ύλης και τη μεθοδολογία της διδασκαλίας, δηλαδή τον πυρήνα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Πάνω στην ύλη των μαθημάτων –και κυρίως στο γυμνάσιο και στο λύκειο– έχει στηθεί ένας ολόκληρος κλάδος της οικονομίας, από φροντιστές (μεταξύ αυτών και καθηγητές σχολείων), συγγραφείς βοηθημάτων, εκδότες κ.λπ. με τζίρο τουλάχιστον ένα δισ. ετησίως. Στην περίπτωση ενός ριζικού μετασχηματισμού της ύλης, αυτό το σύστημα θα πρέπει να οργανωθεί σε νέες βάσεις. Και μόνο το να μάθουν την καινούργια ύλη οι εκπαιδευτικοί και να δρομολογηθεί νέο εξεταστικό/φροντιστηριακό υλικό, είναι γιγαντιαία επιχείρηση κι ένα μεγάλο ξεβόλεμα εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Την ίδια στιγμή, ποιος μετράει, καθώς δεν υπάρχει ούτε καν σύστημα αυτοαξιολόγησης των εκπαιδευτικών, τις συνέπειες στο εκπαιδευτικό έργο της διδασκαλίας μαθημάτων από αναρμόδιες ειδικότητες (π.χ. Ιστορία από ξενόγλωσσους); Και ποιος θέλει να τις μετρήσει όταν λόγω της υπογεννητικότητας και της μετανάστευσης έχει μειωθεί ο μαθητικός πληθυσμός, με αποτέλεσμα κάποιες ειδικότητες να αγωνιούν ότι σε λίγα χρόνια θα μείνουν χωρίς έργο; Η πληθώρα των ειδικοτήτων έχει δημιουργήσει ένα δίχτυ αράχνης, του οποίου εάν ένας υπουργός Παιδείας επιλέξει να σπάσει έναν κόμπο του θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις από τα υποσυστήματα ειδικοτήτων. Ετσι, το ελληνικό σχολείο πορεύεται με την αδράνειά του, και το μόνο του μέλημα είναι να βολέψει τις ειδικότητες των εκπαιδευτικών – ψηφοφόρων. Ενα σχολείο στον αυτόματο πιλότο, που αναπαράγει τις παθογένειές του, και υπουργοί που είναι ευτυχείς μόνον όταν έχουν κονδύλια για προεκλογικούς διορισμούς.