Στο παγκόσμιο και διαχρονικό πρόβλημα της διαφθοράς δόθηκαν πολλές και λάθος απαντήσεις. Πολλοί πιστεύουν ότι οι αυστηρές τιμωρίες θα λύσουν το πρόβλημα, εξ ου και οι κραυγές «ισόβια!» ή «εκτέλεση!». Αν και ο φόβος της τιμωρίας βοηθάει, δεν εξαλείφει το πρόβλημα. Μην ξεχνάμε ότι στα κομμουνιστικά καθεστώτα εκτελούσαν τους διεφθαρμένους κρατικούς λειτουργούς, και παρ’ όλα αυτά είχαν πολύ μεγαλύτερη διαφθορά από τις δυτικές χώρες.
Αλλοι νομίζουν ότι το πρόβλημα θα λυθεί αν βρεθούν εκείνοι οι «αδιάφθοροι» και αναλάβουν τα ηνία της χώρας. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η διαφθορά εμφανίζεται κατόπιν εκλογής. Στην αντιπολίτευση όλοι είναι τίμιοι, αφού εκ των πραγμάτων δεν έχουν πρόσβαση στο δημόσιο χρήμα. Μόνο αν κάποιος βρεθεί σε θέση εξουσίας μπορούμε να δούμε αν είναι διεφθαρμένος και μόνον όταν αφυπηρετήσει μπορούμε να πούμε «μπράβο του! Ηταν αδιάφθορος».
Η χειρότερη απάντηση στην υπαρκτή (παγκοσμίως και διαχρονική) διαφθορά είναι να υπερψηφιστούν εκείνοι που υπόσχονται γρήγορη και ριζική λύση στο πρόβλημα, δηλαδή χωρίς το «χασομέρι» του κράτους δικαίου. Οχι επειδή δεν μπορούν να εκπληρώσουν την υπόσχεσή τους, αλλά επειδή μπορεί να το κάνουν πράξη.
Συνήθως αυτοί αποδεικνύονται πιο διεφθαρμένοι, αλλά επειδή έχουν γονατίσει ή και καταργήσει τους θεσμούς δημοκρατικού ελέγχου, ουδείς μπορεί να τους προσάψει το παραμικρό και να τους ξεκουνήσει από τη θέση τους.
Αυτό θα το διαπιστώσουν συντόμως οι μπουχτισμένοι πολίτες της Βραζιλίας, με την εκλογή στην προεδρία ενός πρώην λοχαγού, ο οποίος είναι νοσταλγός της δικτατορίας (χούντα με χιλιάδες νεκρούς), ρατσιστής, που δήλωσε ότι αν χρειαστεί δεν έχει πρόβλημα να κατεβάσει τανκς στους δρόμους. Αν κάνει όσα λέει, τότε πιθανώς να τιμωρήσει κάποιους από τους διεφθαρμένους του παλιού πολιτικού συστήματος, αλλά γιατί να περιοριστεί σε αυτούς; Χωρίς τις εγγυήσεις του δικαίου, όλοι μπαίνουν στη διαδικασία να ενοχοποιήσουν όποιον τους αντιπολιτεύεται. Αν προχωρήσει περισσότερο και για την «καταπολέμηση της διαφθοράς» αναστείλει δημοκρατικούς θεσμούς, τότε η διαφθορά του καθεστώτος θα συνεχίζεται εσαεί, αφού θα έχει καταργηθεί το μοναδικό όπλο περιορισμού της που είναι η δημοκρατική διαφάνεια.
Ας κρατάμε λοιπόν μικρό καλάθι όταν ακούμε κάποιους να υπόσχονται γρήγορες και ριζικές λύσεις για τη διαφθορά. Αυτοί στην καλύτερη περίπτωση νοιάζονται μόνο για την επανεκλογής τους· όπως είπε και ο κ. Παύλος Πολάκης, «θα κερδίσουμε τις εκλογές αν βάλουμε κάποιους φυλακή». Υπάρχει και η χειρότερη: να φτιάξουν το δικό τους σύστημα διαφθοράς, ανέλεγκτο από τους θεσμούς διαφάνειας και δημοκρατίας. Να κατακτήσουν δηλαδή την «εξουσία», όπως λένε οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Και μετά, άντε να τους πιάσεις…