Κωνσταντίνος Κατσιφάς: Οι γενναίοι του Βορρά
Η χρήση του θανάτου του Κωνσταντίνου Κατσίφα φαίνεται να απειλεί πρωτίστως το status της μειονότητας. Αν το εθνικό συμφέρον εξακολουθεί να είναι η ευημερία και η ελευθερία των ομογενών, φαίνεται να το απειλεί η πρόσφατη φόρτιση και στις δύο πλευρές των συνόρων: Η αδυναμία της αλβανικής πλευράς να χειριστεί με διπλωματική ψυχραιμία και υπηρεσιακό επαγγελματισμό το αιματηρό επεισόδιο· και η εδώ ροπή στον εγκωμιασμό του «πατριωτισμού» της παραλλαγής.
Η έξαρση αυτή, σε συνδυασμό με το Μακεδονικό, δείχνει μια ψυχική στροφή στον από Βορρά κίνδυνο. Δείχνει μια συναισθηματική επαναβαλκανιοποίηση της εξωτερικής πολιτικής, την ίδια ακριβώς στιγμή που ο πραγματικός κίνδυνος από την Ανατολή εντείνει την πίεση του και αναβαθμίζει τα επιθετικά του δόγματα.
Δεν πρόκειται βέβαια για συνειδητό αναπροσανατολισμό, αλλά για θυμική διολίσθηση, που βρίσκει πολιτικούς εκφραστές δύο ταχυτήτων: Υπάρχουν εκείνοι, στην άκρα Δεξιά, που την υποδαυλίζουν επειδή φιλοδοξούν βάσιμα να τη δρέψουν στην κάλπη· και υπάρχουν και οι εκπρόσωποι της συστημικής Δεξιάς που ακολουθούν τον συρμό, χωρίς να συναισθάνονται ότι, όσο και αν συντονιστούν μαζί του, δεν πρόκειται να τον καρπωθούν εκλογικά.
Εχει λόγο η Ν.Δ. να φοβάται αυτά τα ρεύματα – ένα βουβό ακροδεξιό κύμα που περνάει κάτω από τα ραντάρ των δημοσκόπων; Αν δει κανείς τις εκλογικές τάσεις παγκοσμίως, έχει. Ο ένας τρόπος για να αντιμετωπίσει αυτές τις τάσεις είναι να τους παραδοθεί – όπως έκανε ο υπεύθυνος Εξωτερικών του κόμματος, σπεύδοντας, προτού ακόμη γίνει γνωστό ακριβώς τι είχε συμβεί, να υιοθετήσει το εθνομαρτυρικό αφήγημα. Ο άλλος τρόπος είναι, χωρίς να τα περιφρονήσει, να δοκιμάσει να τα αρθρώσει συγκρατημένα – δηλαδή συντηρητικά.
Αυτή είναι πλέον μια κρίσιμη διαφορά μεταξύ σκεπτόμενου συντηρητισμού και δεξιού εθνικολαϊκισμού: Μπορεί αμφότεροι να επικαλούνται ρητορικά τα ίδια σύμβολα. Αλλά ο συντηρητισμός δεν θυσιάζει την πραγματικότητα υπέρ των συμβόλων.
Κώστας Δουζίνας: Μάντισον και ΣΥΡΙΖΑ
Οι αμεσοδημοκρατικές ιδέες που κομίζει το συριζαϊκό σχέδιο Συντάγματος ορίζονται από τους θεωρητικούς του ΣΥΡΙΖΑ ως «περισσότερη δημοκρατία». Τη γλώσσα αυτών των θεωρητικών για τη «μεταδημοκρατία» απηχεί και η αιτιολογική έκθεση, που είναι όμοια με την ομιλία που εκφώνησε στην Κοινοβουλευτική του Ομάδα ο Τσίπρας.
Τι λέει η αριστερή θεωρία; Οτι για να ανασχεθεί το ρεύμα που οδηγεί σε ανελεύθερες δημοκρατίες, πρέπει «να θεσμοποιηθούν διαδικασίες στοχασμού και αναστοχασμού των κοινών». Ετσι το περιέγραφε πρόσφατα ο προερχόμενος από την ακαδημαϊκή κοινότητα της Βρετανίας και βουλευτής Πειραιώς Κώστας Δουζίνας, ο οποίος οραματίζεται μια «διαβουλευτική» δημοκρατία.
Από τις διαρκώς δικτυωμένες κοινωνίες, όμως, δεν λείπει η διαβούλευση κατά πλάτος. Λείπει η διαβούλευση κατά βάθος. Λείπει η απόσταση που επιτρέπει τον «στοχασμό και τον αναστοχασμό» – απόσταση που απειλούν να καταργήσουν τα κοινωνικά δίκτυα. Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει να αφαιρεθούν και τα τελευταία φίλτρα. Να εκμηδενιστεί τελείως η απόσταση μεταξύ του λάικ και της λαϊκής αντιπροσωπείας.
Ο Δουζίνας λέει ότι η αναθεώρηση είναι ευκαιρία για να ορίσουμε «τι σημαίνει Σύνταγμα, κράτος και κοινωνία του 21ου αιώνα». Τα προβλήματα όμως που υποτίθεται ότι θέλει να λύσει δεν είναι νέα. Είναι ηλικίας τουλάχιστον τριών αιώνων. Ο Τζέιμς Μάντισον έλεγε ότι «ακόμη κι αν κάθε Αθηναίος πολίτης ήταν Σωκράτης, κάθε αθηναϊκή λαϊκή συνέλευση θα παρέμενε όχλος». Η διαφορά είναι ότι τώρα ο όχλος σχηματίζεται πολύ πιο γρήγορα και πολύ πιο δραστικά στην ψηφιακή σφαίρα.
Η Αριστερά νομίζει ότι λέει κάτι προοδευτικό όταν αντιμετωπίζει το αντιπροσωπευτικό σύστημα σαν περιττή διαμεσολάβηση – με τον τρόπο που αντιμετωπίζει σαν κακοήθη «εμπόδια» τις άλλες εξουσίες. Νομίζει ότι προτείνει μέτρα αντιμετώπισης των αντιδημοκρατικών ρευμάτων, ενώ στην πραγματικότητα προτείνει τη θεσμοθέτηση της αποχαλίνωσής τους. Αυτό που φαντάζεται ως μετα-μεταδημοκρατία δεν είναι η άρση της στρέβλωσης. Είναι η στρέβλωση.