Κράτος και ιδιώτες στην εθνική οδό

Κράτος και ιδιώτες στην εθνική οδό

4' 50" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τ​​ο πρόβλημά μας δεν είναι τα μεγάλα… προβλήματα. Είναι ότι αδυνατούμε να διευθετήσουμε και τα μικρά. Κι αυτά είναι πολλά. Tόσα που συνιστούν το μεγάλο μας πρόβλημα. Ενα από τα μικρά προβλήματα είναι το σύστημα των διοδίων στους ελληνικούς αυτοκινητόδρομους. Εκεί, με ευθύνη της πολιτείας και των εταιρειών που τους εκμεταλλεύονται επικρατεί το απόλυτο ελληνικό μπάχαλο. Δεν θα σταθούμε στο ύψος του αντιτίμου. Είναι εξωφρενικά υψηλό για τις υπηρεσίες που προσφέρουν, όπως απίστευτες είναι και οι τιμές στους Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινήτων (ΣΕΑ), οι οποίοι λειτουργούν ουσιαστικώς ως μονοπώλια στους κλειστούς αυτοκινητόδρομους. Αυτό συμβαίνει διότι, σε αντίθεση με όλο τον (λογικό) κόσμο, τα διόδια στην Ελλάδα δεν χρηματοδοτούν μόνο τη συντήρηση του δρόμου που κινείται κάποιος. Οι χρήστες ενός αυτοκινητόδρομου χρηματοδοτούν την κατασκευή άλλων αυτοκινητόδρομων, τους οποίους μπορεί να μη δουν ποτέ. Η αναδιανομή στην Ελλάδα είναι η ιερή αγελάδα ακόμη και των εργολάβων.

Το μεγάλο μπάχαλο γίνεται με τους ηλεκτρονικούς πομποδέκτες τους οποίους χρησιμοποιούν πολλοί για να μην περιμένουν στις ουρές που πληρώνουν με μετρητά. Η Ελλάδα πρέπει να είναι η μόνη χώρα που οι παραχωρησιούχοι δεν μπορούν να συνεννοηθούν ώστε να υπάρξει ένα κοινό σύστημα, να υπάρξει η λεγόμενη «διαλειτουργικότητα». Παρά το γεγονός ότι υπάρχει Ευρωπαϊκή Οδηγία, και στη χώρα μας τα διόδια θα έπρεπε να είναι πλήρως διαλειτουργικά την 1.1.2013, η Αττική Οδός (συν τον Μορέα), η Ολυμπία Οδός (από το 2008), η Γέφυρα και ο Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου (από το 2012) έχουν ένα σύστημα και η Νέα Οδός (και μέσω αυτής και η Κεντρική Οδός) έχει το δεύτερο.

Ασυνεννοησία

Αυτό σημαίνει χρόνο και γραφειοκρατική ταλαιπωρία για τους χρήστες κατ’ αρχάς για την απόκτησή των δύο πομποδεκτών· αιτήσεις, άδειες κ.λπ. Αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό. Ακόμη και οι εταιρείες που χρησιμοποιούν κοινό πομποδέκτη δεν μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Ετσι, «δεν είναι δυνατή η “φόρτιση” με χρήματα ενός πομποδέκτη μιας εταιρείας στους κλωβούς διοδίων μιας άλλης (λ.χ. της Αττικής Οδού στον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου). Το πρόβλημα είναι φορολογικό (αφού κάθε σταθμός διοδίων θεωρείται φορολογικό “υποκατάστημα”) και θα λυνόταν μόνο μέσω της ίδρυσης μιας εταιρείας για την είσπραξη των διοδίων, στην οποία θα συμμετείχαν όλες οι κοινοπραξίες» («Καθημερινή» 21.12.2014)

Για να κινηθεί κάποιος στην ΠΑΘΕ από την Πάτρα μέχρι την Αθήνα λειτουργεί το ένα σύστημα, από την Αθήνα μέχρι τη Λαμία το δεύτερο και μετά ξανά το πρώτο. Εδώ έχουμε μια κλασική αποτυχία της (κατά παραχώρηση ολιγοπωλιακής) αγοράς όπου οι παίκτες μεγιστοποιούν τα δικά τους οφέλη εις βάρος των καταναλωτών. Λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη όμως έρχεται και η αποτυχία του κράτους. Στα διόδια Μαλγάρων, που διαχειρίζεται η κρατική Εγνατία, δεν λειτουργεί ούτε το ένα ούτε το άλλο σύστημα. Δεν υπάρχει καν ηλεκτρονική διέλευση οχημάτων!

Τώρα η Εγνατία Οδός έκανε ένα τρίτο και αχρείαστο σύστημα, που λέγεται «Egnatia e-card». Αυτή, σύμφωνα με τις οδηγίες της εταιρείας, θα χρησιμοποιείται ως εξής: «Περνάτε από λωρίδα με εισπράκτορα, επιδεικνύοντας κάθε φορά την κάρτα σας. Η πληρωμή του διοδίου γίνεται με την κάρτα». Μόνο ένας γραφειοκρατικός νους θα μπορούσε να σκεφθεί τέτοια σπατάλη για κάτι τόσο άχρηστο. Αν είναι κάποιος να περιμένει στην ουρά με τα άλλα οχήματα για ποιον λόγο να βγάλει κάρτα, ειδικώς αν για την έκδοσή της απαιτείται ένας σκασμός χαρτιά.

Λέγεται συχνά πως στην Ελλάδα απέτυχε το κράτος, απέτυχε και η αγορά. Αυτό είναι ψευδές, ένα ανόητο σύνθημα αριστερής κοπής. Οι αγορές πάντα προσαρμόζονται στις νόρμες που διαμορφώνει το κράτος. Οταν, για παράδειγμα, σε μια οικονομία το κράτος είναι ο μεγαλύτερος πελάτης, όλοι οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες γίνονται κρατικοδίαιτοι. Χαζοί είναι να μην κυνηγούν τον μεγάλο πελάτη, ειδικώς όταν πληρεξούσιος αυτού είναι ένας υπουργός που δεν διαχειρίζεται δικά του λεφτά και τα σκορπά χωρίς αιδώ; Από την άλλη πλευρά, οι επιχειρήσεις γίνονται ασύδοτες όταν η ρύθμιση του κράτους είναι ανύπαρκτη ή ατελής. Η εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας για τη διαλειτουργικότητα των διοδίων είναι κάτι που δεν μπορεί να επαφίεται στο «αόρατο χέρι της αγοράς», για έναν απλό λόγο: οι κλειστοί αυτοκινητόδρομοι είναι μονοπώλιο. Οι καταναλωτές-χρήστες δεν μπορούν να τιμωρήσουν διά κάποιας τρίτης επιλογής τη Νέα, την Ολυμπία, την Κεντρική (και δεν συμμαζεύεται) Οδό, που διατηρούν για το δικό τους συμφέρον το στρεβλό σύστημα των πολλαπλών ηλεκτρονικών διοδίων. Αναγκάζονται να πληρώσουν το κόστος σε ταλαιπωρία και γραφειοκρατία. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζονται η επιβολή του κράτους, η παρέμβαση των υπουργών Υποδομών, εκείνων δηλαδή που εμφανίζονται ως τζεντάι κατά της διαπλοκής.

Μικρές προσδοκίες

Τώρα ο κ. Χρήστος Σπίρτζης που δεν κατάφερε (ούτε αυτός, για να είμαστε δίκαιοι) το απλό, υπόσχεται το σύνθετο. Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, «το υφιστάμενο σήμερα καθεστώς διοδίων, με μετωπικούς σταθμούς, με δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον λόγω των συχνών στάσεων ανά 30-40 χλμ. περίπου και με δίκαιες διαμαρτυρίες από τους χρήστες λόγω της μη αναλογικής χρέωσης, θα αντικατασταθεί από πλήρες σύστημα ηλεκτρονικών διοδίων με το οποίο θα γίνεται ηλεκτρονικά η χρέωση της διανυθείσας απόστασης και μόνο» (4.4.2018). Βεβαίως, από τον τίτλο μόνο της ανακοίνωσης, «Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα συνεπής στις δεσμεύσεις της, στον Ελληνικό λαό», συμπεραίνουμε ότι πρέπει να κρατάμε μικρό καλάθι. Οπως γράφει ο συνάδελφος κ. Γιώργος Λιάλιος, «δεν αρκεί, όμως, η πρόθεση του υπουργείου, καθώς οποιαδήποτε αλλαγή στους όρους των συμβάσεων παραχώρησης απαιτεί, εκτός από τη συναίνεση των παραχωρησιούχων και εκείνη των τραπεζών που δανειοδοτούν τα έργα, καθώς τα έσοδα δεν θα καταβάλλονται απευθείας από τους οδηγούς, αλλά με τη διαμεσολάβηση του Δημοσίου. Τέσσερις στους πέντε παραχωρησιούχους έχουν δεσμευθεί να παραδώσουν μελέτη για την αναλογική ηλεκτρονική χρέωση. Και ο ένας, η Ολυμπία Οδός, να την εφαρμόσει σε εύλογο χρονικό διάστημα» («Καθημερινή» 18.9.2017).

Ας μην περιμένουμε, λοιπόν, σύντομα κάποιο σύστημα δίκαιης χρέωσης για τη χρήση των αυτοκινητόδρομων στην Ελλάδα. Κι αυτό διότι οι μόνες αγορές που θα μπορούσαν να χορέψουν όταν χτυπά τα νταούλια ο κ. Τσίπρας είναι οι εσωτερικές για να προσαρμοστούν έστω στις κοινοτικές οδηγίες. Και γι’ αυτές νταούλια δεν ακούμε, και δεν ξέρουμε αν θα μας έρθει και κανένα πρόστιμο για μη συμμόρφωση στην κοινοτική νομοθεσία το οποίο επίσης θα πληρώσουμε…

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή