Γεννήθηκε στα Χανιά. Σιδηρέμπορος ο πατέρας, νοικοκυρά η μητέρα. Καλός μαθητής δεν ήταν. Μέχρι που στη Γ΄ Γυμνασίου ένας εμπνευσμένος καθηγητής Μαθηματικών είδε στον χαρακτήρα και τις ικανότητές του έναν μελλοντικό γιατρό. «Ημουν ψύχραιμος, οργανωτικός, εργαζόμουν με ανάλυση και σύνθεση, διέθετα μαθηματική σκέψη. Μου έβαλε, λοιπόν, την ιδέα να γίνω γιατρός. Μέχρι τότε δεν μου είχε περάσει καν από το μυαλό», λέει ο Ηλίας Γαβριλάκης. «Το οικογενειακό μαγαζί προοριζόταν για τον αδελφό μου. Ο πατέρας μου με πίεζε να ασχοληθώ με το εμπόριο, αλλά έχοντας προηγουμένως σπουδάσει οικονομικά, για να “αυγατίσω” την επιχείρηση. Η μητέρα μου ήθελε να γίνω δάσκαλος ή καθηγητής και μάλιστα των θρησκευτικών. Από αγάπη, “για να σε προστατεύει ο Θεός”, αυτή ήταν η έγνοια της. Ο αδελφός μου επέμενε να γίνω πολιτικός μηχανικός, γιατί η οικοδομή ήταν σε δυναμική ανάπτυξη εκείνη την εποχή».
Πολλές αντίρροπες δυνάμεις. Κι όμως, εκείνος επέλεξε να ακούσει τη φωνή της καρδιάς του, ακολουθώντας τον δρόμο που ο καθηγητής του είχε υποδείξει. «Αποφάσισα να μελετήσω σκληρά για να περάσω στην Ιατρική, αν και στην οικογένειά μου δεν υπήρχε κανένας γιατρός που θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπό μου. Και παρά το γεγονός ότι αυτό το επάγγελμα τότε αφορούσε έναν κλειστό κύκλο οικογενειών της πόλης μας, με υψηλές κοινωνικές διασυνδέσεις και καλή οικονομική κατάσταση. Ούτε το ένα διαθέταμε ούτε το άλλο».
Τα κατάφερε. Εγινε μαιευτήρας γυναικολόγος. Πήρε πτυχίο από την Ιατρική Σχολή Αθηνών, ειδικεύθηκε στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» και στον Ευαγγελισμό –«με τον καθηγητή μου, Βασίλειο Κουτήφαρη, ξεγεννήσαμε μαζί την τέως βασίλισσα Αννα-Μαρία»–, μετεκπαιδεύθηκε στο Λονδίνο και επέστρεψε στη γενέτειρά του όπου άνοιξε ιδιωτικό ιατρείο. Σήμερα, ανατρέχοντας στο παρελθόν, ο κ. Γαβριλάκης συνειδητοποιεί ότι ουσιαστικά ο δρόμος της προσφοράς ήταν αυτός που ανοιγόταν μπροστά του κι εκείνος τον διάλεξε. «Είχα μεγαλώσει σε μια εποχή που οι αλοιφές, τα γιατροσόφια, τα μάγια, τα ξόρκια, τα τάματα, οι ολονυχτίες, οι νηστείες αποτελούσαν συνήθη ιατρική πρακτική. Αυτό δεν μπορούσε να συνεχιστεί. Ισως με επηρέασαν και οι ιστορίες που άκουγα από τις επιπλοκές της δικής μου γέννας, λόγω μιας ακατάσχετης αιμορραγίας, που λίγο έλειψε να στοιχίσει τη ζωή και στη μητέρα μου και σε μένα».
Είχα μεγαλώσει σε μια εποχή που οι αλοιφές, τα γιατροσόφια, τα μάγια, τα ξόρκια, τα τάματα, οι ολονυχτίες, οι νηστείες αποτελούσαν συνήθη ιατρική πρακτική.
Το 1977 έκανε το επόμενο βήμα: ίδρυσε τη δική του κλινική στα Χανιά. «Ενας σκελετός από μπετόν άρχισε να ξεφυτρώνει ανάμεσα σε περιβόλια με εσπεριδοειδή. Η περιοχή στην οποία βρισκόμαστε ήταν τότε κατάφυτη, χωρίς φως, χωρίς δρόμους, με λιγοστά σπίτια». Στις δεκαετίες που ακολούθησαν η μικρή επαρχιακή κλινική μετεξελίχθηκε σταδιακά σε ένα μεγάλο και δυναμικό ιατρικό κέντρο. «Χωρίς να ακουμπάμε σε πλάτες ισχυρών και ξεπερνώντας κατεστημένες αντιλήψεις και παγιωμένα συμφέροντα, εστιάσαμε σε ένα έργο μακράς πνοής, βαθιά ανθρώπινο. Ενα έργο κοινωνικής ευθύνης, έτσι το βλέπουμε εμείς», λέει ο δημιουργός της.
Πριν από λίγες μέρες ο Ηλίας Γαβριλάκης έκανε άλλο ένα όνειρό του πραγματικότητα: ένα πλήρες κέντρο με αποκλειστικό αντικείμενο τον καρκίνο, όπου θα εφαρμόζονται οι πιο σύγχρονες μέθοδοι διάγνωσης και αντιμετώπισης της νόσου: χειρουργικές επεμβάσεις, χημειοθεραπείες, ακτινοβολίες. «Χιλιάδες ασθενείς δεν θα είναι πια αναγκασμένοι να μετακινούνται εκτός Χανίων ή Κρήτης. Θα δίνουν τη μάχη τους στον τόπο τους, στο σπίτι τους, κοντά στους δικούς τους ανθρώπους», εξηγεί καθώς με ξεναγεί στη νέα πτέρυγα. «Είμαι πολύ περήφανος για όσα πετύχαμε. Και χρησιμοποιώ πληθυντικό, γιατί όλα αυτά δεν θα είχαν συμβεί αν δεν είχα δίπλα μου τη Μίκα, τη σύζυγό μου, και τις κόρες μας, τη Σίσσυ και την Τάνια. Εκείνες με κρατούν δυνατό».
Τον περασμένο Αύγουστο έκλεισε τα ογδόντα δύο του χρόνια. Δύσκολα μαντεύει κανείς την ηλικία του από το παρουσιαστικό του. Δυσκολία θα αντιμετωπίσει και όποιος προσπαθήσει να τον κατατάξει κάπου. Παράλληλα με την ιατρική –έχει πραγματοποιήσει χιλιάδες τοκετούς και χειρουργικές επεμβάσεις–, επί χρόνια ασκούσε τη δημοσιογραφία, αρθρογραφώντας σε κρητικά και αθηναϊκά έντυπα, με κύριο βήμα του την ιστορική εφημερίδα «Κήρυξ», την οποία είχε ιδρύσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Επίσης έχει γράψει επτά βιβλία και «έχει στα σκαριά» τουλάχιστον άλλα δύο. Ο χαρακτηρισμός «ένας λόγιος της ιατρικής», λοιπόν, μάλλον αποδίδει καλύτερα τις διαφορετικές πλευρές της προσωπικότητας και του έργου του.
«Το να είναι κάποιος “γέρος”, όπως εγώ, είναι δύσκολο και σκληρό. Ομως δεν έχω παράπονο, γιατί ακόμη εργάζομαι, δημιουργώ, διαβάζω, γράφω, ονειρεύομαι. Ευτυχώς δεν έχω σημαντικά προβλήματα υγείας. Δεν έχω άνοια ούτε κατάθλιψη, δεν παρουσιάζω σοβαρά αναπνευστικά, καρδιολογικά ή κινητικά προβλήματα και τα μαλλιά μου ακόμη γκριζάρουν…». Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που έχει πάρει μέχρι σήμερα μέσα από τη διαδρομή του; «Αυτό που με έχει διδάξει η ζωή είναι ο συνεχής αγώνας. Θα κάνω ό,τι μπορώ, λοιπόν, για να φτάσω μέχρι το τέλος “ζωντανός”· όχι γιατί είναι εύκολο, αλλά γιατί είναι δύσκολο. Αυτή δεν είναι η μοίρα μας; Να παλεύουμε με τα δύσκολα;».
Η φιλία με τον Μ. Ζομπανάκη και ο δεσμός με την οικογένεια Μητσοτάκη
Eνα από τα βιβλία που ετοιμάζει ο Ηλίας Γαβριλάκης είναι αφιερωμένο στον πρωτοπόρο τραπεζίτη και οικονομολόγο Μίνω Ζομπανάκη, επίσης Χανιώτη, που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των διεθνών εξελίξεων στις χρηματαγορές μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι μακρές, ουσιαστικές συζητήσεις που επί χρόνια έκαναν οι δύο άνδρες θα καταγραφούν στις σελίδες του φωτίζοντας άγνωστες πτυχές της οικονομικής και πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας. Τι τους «έδεσε» σε μια τόσο ισχυρή φιλία; «Τον γνώρισα το 1975 στο Λονδίνο. Εξι χρόνια αργότερα με επισκέφθηκε στην κλινική και είδε στη βιβλιοθήκη μου τους επτά ογκώδεις φακέλους στους οποίους είχα συλλέξει ό,τι είχε γραφτεί για εκείνον στον ελληνικό και τον διεθνή Τύπο. Εντυπωσιάστηκε. Εγινα, λοιπόν, άτυπος διαχειριστής του αρχείου του. Η επικοινωνία μας ήταν συχνή, μέχρι τις τελευταίες του ημέρες», εξηγεί.
«Ο Μίνως ήταν απλός αλλά και βαθιά φιλοσοφημένος. Αν και συνομιλητής προέδρων και πρωθυπουργών –του Κωνσταντίνου Καραμανλή, του Ανδρέα Παπανδρέου, του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη–, έβρισκε πάντα χρόνο να κουβεντιάζει με ανθρώπους της βιοπάλης. Αρνήθηκε να γίνει πρωθυπουργός όταν του το πρότεινε η χούντα. Μολονότι και στη Μεταπολίτευση του έγιναν προτάσεις να αναλάβει κορυφαίες πολιτικές και πολιτειακές θέσεις, δεν απεδέχθη ποτέ δημόσιο αξίωμα. Παρέμεινε αγνός, πραγματικός πατριώτης, πάντα κοντά στην Ελλάδα όταν τον χρειάστηκε. Το φιλανθρωπικό του έργο ήταν πλούσιο – o ίδιος βέβαια προτιμούσε να μη μιλάει γι’ αυτό». Αναγνωρίστηκε η προσφορά του; «Δυστυχώς όχι. Τη δεκαετία του 1990 είχε προσφέρει 2,5 δισ. δραχμές για να φτιαχτεί δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης στο χωριό του, στις Καλύβες. Κατέβηκε υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος για να διαχειριστεί αυτά τα χρήματα. Δεν εξελέγη. Τι άλλο να σας πω; Οτι είδαμε και πάθαμε να δοθεί το όνομά του σε ένα δρόμο;».
Με την οικογένεια Μητσοτάκη τον συνδέει πολύχρονη φιλία. «Θεωρείτε ότι και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αδικήθηκε; «Φυσικά. “Επρεπε να έχεις γεννηθεί 50 χρόνια μετά”, του έλεγα. Ηθελε να κάνει πολλά και πρωτοποριακά πράγματα, αλλά είχε πάντα μια δαμόκλειο σπάθη πάνω από το κεφάλι του, στο ίδιο του το κόμμα. Απογοητεύθηκε κάμποσες φορές.
Ο κ. Γαβριλάκης έχει ξεκινήσει να γράφει για τη ζωή της Ντόρας Μπακογιάννη. Του την αφηγείται η ίδια. Μέσα από τις απαντήσεις της στις δικές του ερωτήσεις «θα ξεδιπλώνεται όλη η συναρπαστική πορεία της ζωής της. Η Ντόρα είναι μια χαρισματική προσωπικότητα και έχει να προσφέρει πολλά σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες που βιώνει ο τόπος μας».
Το σθένος των πατέρων μας
«Ο πατέρας μου πολέμησε στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Στον Σαγγάριο, με τους συμπολεμιστές του είχαν να φάνε τέσσερις μέρες. Ξερίζωναν θάμνους μήπως πάρουν λίγο νερό από τις ρίζες. Φθάνοντας σε κάποιο χωριό, τους έδωσαν πιλάφι. Βρωμούσε. Δεν το έφαγαν. Οχι όμως λόγω της άσχημης μυρωδιάς του, αλλά επειδή εκείνη τη μέρα ήταν η γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Ριγολόγου και έπρεπε να νηστέψουν το λάδι… Αυτή η γενιά μάς κληροδότησε το σθένος της. Δυστυχώς, ο πατέρας μου έζησε μόνο τα ζόρια στο ξεκίνημα της κλινικής. Δεν πρόλαβε να δει τις επιτυχίες μας και να χαρεί».
Η συνάντηση
Συναντηθήκαμε μεσημέρι στο γραφείο του, στην κλινική. Εκεί, μέσα στην «αγκαλιά» των βιβλίων που τόσο αγαπάει –βιογραφίες πολιτικών ηγετών τα περισσότερα– κουβεντιάσαμε για ώρα πίνοντας καφέ (συνοδεία χανιώτικης μπουγάτσας). «Δεν σκεφτήκατε ποτέ να πολιτευθείτε;», τον ρώτησα. «Το 1982 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης μου πρότεινε να διεκδικήσω τη δημαρχία των Χανίων, αλλά αρνήθηκα. Δεν έχω την ιδιοσυγκρασία του πολιτευτή, δεν μου ταιριάζει η πολιτική», απάντησε. Το ίδιο βράδυ δειπνήσαμε σε ψαροταβέρνα στο ενετικό λιμάνι της πόλης, μαζί με τη σύζυγο και τις κόρες του. «Ευτυχώς δεν έγιναν γιατροί», μου είπε γελώντας. «Κουμαντάρουν, όμως, την επιχείρηση με σύνεση και δυναμισμό. Tις καμαρώνω». Τι ονειρεύεται για εκείνες; «Να είναι υγιείς, ευτυχισμένες και να χτίσουν τις δικές τους μνήμες. Τι άλλο μπορεί να ζητήσει ένας πατέρας;».
