«Εχουμε γυρίσει σελίδα στις σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ και δεν κοιτάζουμε πίσω», λέει στην «Κ» ο Νταν Μαριάσκιν, εκτελεστικός αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Β’Nai-B’rith, μιας από τις δύο μεγαλύτερες αμερικανοεβραϊκές οργανώσεις των ΗΠΑ.
Η «Κ» συνάντησε τον κ. Μαριάσκιν στην Ιερουσαλήμ, όπου έγινε η πρώτη συνάντηση του Ελληνοϊσραηλινού Φόρουμ, μιας προσπάθειας με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών και δημοσιογράφων να συσφιχθούν οι σχέσεις Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου και σε επίπεδο κοινωνίας πολιτών. Η δεύτερη συνάντηση θα γίνει στην Αθήνα, ενώ θα ακολουθήσουν η Κύπρος και οι ΗΠΑ. Η διοργάνωση, που από την ισραηλινή πλευρά συντονίστηκε από τον διευθυντή του B’nai-B’rith Αλαν Σνάιντερ και από την ελληνική από τον επιστημονικό ερευνητή Γιώργο Τζογόπουλο, κάλυψε θέματα από την ασφάλεια και τη γεωπολιτική διάσταση της σχέσης των τριών δημοκρατιών της Ανατολικής Μεσογείου έως τον πολιτισμό και την οικονομική συνεργασία. Στη συνάντηση ήταν παρών ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιάννης Κασουλίδης, η Κύπρια πρέσβης στο Τελ Αβίβ Θεσσαλία Σιάμπου, αλλά και η τέως πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα Ιρίτ Μπεν Αμπα.
Ο κ. Μαριάσκιν τονίζει την ανάγκη περαιτέρω διασύνδεσης των τριών χωρών, επισημαίνει ότι η εβραϊκή και η ελληνική διασπορά στις ΗΠΑ μπορεί να διαδραματίσουν –και θέλουν να διαδραματίσουν– σημαντικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ καταλήγει ότι ακόμα και αν οι σχέσεις Ισραήλ και Τουρκίας βελτιωθούν, αυτό δεν θα επηρεάσει τη «φυσική εγγύτητα» ανάμεσα στους δύο λαούς.
– Η ελληνική και η εβραϊκή διασπορά έχουν μακρόχρονες σχέσεις. Γιατί πήρε τόσο χρόνο ώστε να υπάρξει συνεργασία ανάμεσα στην Ελλάδα και στο Ισραήλ;
– Νομίζω ότι περάσαμε φάσεις. Η σχέση μας πάει πίσω στην εποχή της μετανάστευσης. Οι γονείς μου ήταν μετανάστες και, πόλη μετά την πόλη, οι Εβραίοι και οι Ελληνες και οι Ιρλανδοί και οι Σκανδιναβοί έμεναν πραγματικά πολύ κοντά σε γειτονιές των πόλεων. Αλλά έχτιζαν τις ζωές τους. Δεν ενδιαφέρονταν να αναπτύξουν σχέσεις ανάμεσα στις εθνότητές τους. Οσο μετατρέπονταν σε κομμάτι του αμερικανικού δημογραφικού ιστού, δεν έβλεπαν ο ένας τον άλλο μέσα από τις εθνικές διαφορές τους. Ηξεραν ότι οι γείτονές τους ήταν Εβραίοι ή εμείς ότι ήταν Ελληνες, αλλά δεν το βλέπαμε έτσι. Νομίζω καμία από τις δύο πλευρές –αν μπορούμε να μιλήσουμε για πλευρές– δεν είχε επενδύσει σε τέτοιου είδους σχέση. Πιστεύω ότι κάποιες από τις αλλαγές που έγιναν στην περιοχή πριν από 15 χρόνια άρχισαν να μας παρακινούν να κοιτάξουμε ο ένας τον άλλο και να δούμε αν υπάρχουν τρόποι να εργαστούμε μαζί. Αρχικά να γνωριστούμε καλύτερα και μετά να γίνει το πρώτο βήμα μπροστά, όταν ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αποφάσισε να αναβαθμίσει τη σχέση. Η Ελλάδα είχε τότε τις σχέσεις της με τον αραβικό κόσμο και την PLO και η απόφαση του Μητσοτάκη να αναβαθμίσει τις διπλωματικές σχέσεις έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα. Αυτό άνοιξε τον δρόμο για τους Παπανδρέου-Νετανιάχου να κάνουν αυτή τη συνάντηση στη Μόσχα και να πουν ότι είναι πλέον ώρα σε διμερές επίπεδο να αναπτύξουμε τις σχέσεις. Αυτά τα σήματα δεν χάθηκαν είτε στην ελληνική είτε στη δική μας κοινότητα στις ΗΠΑ. Και, άμεσα, ξεκινήσαμε να κάνουμε πράγματα γι’ αυτό. Θυμάμαι ότι η ελληνική πρεσβεία έκανε δύο πολύ σημαντικά δείπνα στην Ουάσιγκτον στην οποία προσκλήθηκαν ηγετικές φυσιογνωμίες Εβραίων και Ελληνοαμερικανών. Και από τότε δεν έχουμε κοιτάξει πίσω. Κερδίζουμε τον χρόνο που έχει χαθεί και κάνουμε τεράστια πρόοδο.
– Αυτές τις ημέρες έγινε η πρώτη συνάντηση του Ελληνοϊσραηλινού Φόρουμ στην Ιερουσαλήμ. Είναι μια προσπάθεια σε επίπεδο κοινωνίας πολιτών. Πώς το βλέπετε να συνεχίζει;
– Ενα από τα πάνελ που έγιναν παρουσίασε την ιστορική εξέλιξη της σχέσης μας. Ενα άλλο παρουσίασε τα κοινά αλλά και τα διαφορετικά σημεία μας. Πέρυσι είχαμε μια εκδήλωση στη Σπάρτη. Ηταν πραγματικά αποκαλυπτικά για όσους συμμετείχαν αυτά που ακούστηκαν για τη σχέση μας από την αρχαιότητα. Είχαμε πολύ πραγματικά θέματα που προωθούν τη σχέση μας, όπως ζητήματα ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο, την έρευνα και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, τον τουρισμό, το Ισραήλ ως έθνος startup και την αντίστοιχη διάσταση από την Ελλάδα. Εννοώ ότι όλα αυτά δεν είναι χτισμένα σε έναν πυλώνα, ελπίζω ότι δεν είναι. Η ασφάλεια είναι φυσικά πολύ σημαντικός πυλώνας, αλλά πρέπει να στηριχθεί και σε άλλους. Η σχέση ανάμεσα στην ελληνική και στην εβραϊκή διασπορά μπορεί να είναι βοηθητική με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.
– Οι δύο διασπορές είναι επίσης ένας παράγων που ωθεί για τη συμμετοχή και τρίτων, μεγαλύτερων χωρών, όπως οι ΗΠΑ;
– Ναι. Νομίζω ότι τώρα που έχουμε τις ΗΠΑ ως «συν ένα» στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας, Ισραήλ και Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι πολύ σημαντικό. Πρωταρχικά λόγω των ζητημάτων ασφάλειας, αλλά, κυρίως, επειδή υπάρχουν δύο σημαντικές διασπορές στις ΗΠΑ. Είμαστε ορατοί, είμαστε περήφανοι για την καταγωγή μας, αλλά και για το ότι είμαστε Αμερικανοί. Και αυτός ο παράγων είναι κάτι που προσείλκυσε την προσοχή της αμερικανικής κυβέρνησης και διοίκησης.
– Θα λέγατε ότι τα επόμενα χρόνια μπορεί να υπάρξει πιο στενή συνεργασία σε επίπεδο κοινωνίας, λαών, επαγγελματιών, πέρα από τη συμμετοχή κυβερνήσεων και κρατών;
– Οπως κάθε τι άλλο, τώρα πρέπει να ανοίξει η συνεργασία ανάμεσα στους δύο λαούς. Υποθέτω ότι οι περισσότεροι στην ελληνοαμερικανική κοινότητα, στην αμερικανοεβραϊκή κοινότητα, στην Ελλάδα και στο Ισραήλ δεν γνωρίζουν για όλα αυτά. Αλλά πρόκειται για πολύ σημαντικά σχέδια και πρέπει να φθάσουν και σε αυτούς. Πρέπει να κάνουμε εκδηλώσεις. Θα σας δώσω δύο παραδείγματα. Κάναμε δύο εκδηλώσεις για τον σεφαραδιτικό πολιτισμό στα Βαλκάνια. Θα κάνουμε στο Ινστιτούτο Χάντσον στην Ουάσιγκτον ένα σημαντικό συνέδριο με το Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών της Ιερουσαλήμ για ζητήματα ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο τουρισμός. Συζητήσαμε με ελληνοαμερικανικούς οργανισμούς πώς μπορούν να συνδεθούν Ισραήλ και Ελλάδα με αεροπορικές διαδρομές. Πώς μπορούμε να ωθήσουμε ώστε να γίνει ευκολότερο για τους ανθρώπους να επισκέπτονται σε ένα πακέτο προορισμών την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Κύπρο. Η UNITED Airlines έχει, για παράδειγμα, ήδη απευθείας σύνδεση με το Τελ Αβίβ και την Αθήνα. Θα συναντήσω την επόμενη εβδομάδα τον Ελληνα υπουργό Τουρισμού στην Ουάσιγκτον.
– Το Ισραήλ διανύει μια προβληματική περίοδο στις σχέσεις του με την Τουρκία. Θεωρείτε ότι πιθανή βελτίωση των σχέσεων του Ισραήλ ή και της Ελλάδας με την Τουρκία θα απομακρύνει ξανά τις δύο χώρες;
– Αυτό το ερώτημα έχει τεθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Οσο προχωράμε, πιστεύω ότι δεν πρόκειται να συμβεί αυτό. Η ανάπτυξη της σχέσης των δύο χωρών είναι φυσιολογική και φυσική. Η εγγύτητα, η Ιστορία και ο σεβασμός. Μεγαλώσαμε με Ελληνες γείτονες, που ήταν εξαιρετικοί φίλοι, στο ίδιο τετράγωνο. Ελπίζουμε στο μέλλον σε επίπεδο ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο να βρεθούν όλοι στην ίδια πλευρά. Αλλά έχουμε γυρίσει σελίδα. Δεν πάμε πίσω. Οσοι είμαστε δεσμευμένοι σε αυτή την υπόθεση δεν θα το αφήσουμε να γυρίσει πίσω. Γνωρίζω τους Ισραηλινούς πολύ καλά. Είναι πολύ ικανοποιημένοι με αυτή τη σχέση. Θα μείνει η σχέση και θα αναπτυχθεί. Νομίζω ότι αυτό που προκύπτει εδώ είναι ένα επίπεδο άνεσης ανάμεσα στην ελληνική και την εβραϊκή κοινότητα, τους Ελληνοκύπριους και τους Ισραηλινούς, που ευνοεί την ενίσχυση και τη συνέχιση αυτής της σχέσης. Δεν μας επιβλήθηκε αυτή η σχέση. Είδαμε την ευκαιρία και την αρπάξαμε. Είναι γεγονός, δεν βλέπουμε τα πάντα με τον ίδιο τρόπο και δεν θα συμφωνούμε σε όλα. Αλλά το πλαίσιο της Ιστορίας και του παρόντος μας, με όλα τα ζητήματα που υπάρχουν, ευνοεί μια διαρκώς αναπτυσσόμενη σχέση και πάνω σε αυτό εργαζόμαστε.