«Οι πολιτικοί πρέπει να ακούν τους ανθρώπους της αγοράς και οι επιχειρηματίες δεν πρέπει να μιλάνε με τους πολιτικούς μόνο για να τους ζητήσουν ρουσφέτια». Αυτό δεν είναι το μοναδικό από τα κακώς κείμενα στη σχέση πολιτικής και επιχειρηματικής σκηνής που επισημαίνει μιλώντας στην «Κ» ο διευθύνων σύμβουλος της METRO AEBE κ. Αριστοτέλης Παντελιάδης. Ο ίδιος περιγράφει τις περιπέτειες επέκτασης μιας πολεοδομικής άδειας, αλλά και τα νέα κόλπα στις κλοπές από τα σούπερ μάρκετ.
– Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου και Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), καθώς και σύμφωνα με μελέτη της εταιρείας «Στόχασις», τα καθαρά περιθώρια κέρδους στον κλάδο των σούπερ μάρκετ κινούνται σε επίπεδα κάτω της μονάδας, γύρω στο 0,74%. Μπορεί να αντέξει ο κλάδος με αυτά τα περιθώρια κέρδους;
– Αυτά τα νούμερα αποτελούν έναν μέσον όρο, καθώς περιλαμβάνουν εταιρείες κερδοφόρες και εταιρείες ζημιογόνες. Τα περιθώρια στον κλάδο είναι γενικώς χαμηλά. Το 0,74% ή ακόμη και το 1% σίγουρα δεν είναι υγιές. Κατά τη γνώμη μου το 2% είναι το ελάχιστο βιώσιμο περιθώριο. Στην Ελλάδα θεωρώ ότι κερδοφορία μεγαλύτερη του 3% είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί λόγω του πολύ έντονου ανταγωνισμού. Στο εξωτερικό συναντούμε περιθώρια κέρδους έως και 4%.
– Αυτά τα χαμηλά περιθώρια ίσχυαν πάντα ή είναι απότοκο της κρίσης;
– Προ 2009 υπήρχε μεγαλύτερη ομοιομορφία στα αποτελέσματα. Δεν υπήρχαν ζημιογόνες εταιρείες και όλες ήταν ικανοποιητικά κερδοφόρες, με εξαίρεση ίσως την «Ατλάντικ», η οποία είχε τη γνωστή κατάληξη. Η κρίση πίεσε τα περιθώρια, έβγαλε τα προβλήματα στη φόρα, διότι στην ανάπτυξη μπορείς να κρύβεις τα προβλήματα, ενώ στην ύφεση δεν μπορείς. Ενας παράγοντας σημαντικός που επηρέασε την κερδοφορία ήταν οι εξαγορές. Οι εξαγορές προβληματικών επιχειρήσεων όπως ήταν ο «Βερόπουλος» και ο «Μαρινόπουλος» δεν έχουν ένα κόστος το οποίο πληρώνεις την πρώτη στιγμή. Εχουν ένα κόστος το οποίο πληρώνεις σιγά σιγά μέχρι να τις συνεφέρεις.
– Λόγω του έντονου ανταγωνισμού και των χαμηλών περιθωρίων κέρδους βλέπετε να φεύγουν από τη μέση και άλλες εταιρείες του κλάδου;
– Ο μικρομεσαίος χώρος θα συνεχίσει να δέχεται μεγάλες πιέσεις. Και ο μικρομεσαίος χώρος στον κλάδο των σούπερ μάρκετ είναι εταιρείες που κάνουν τζίρο έως 300 εκατ. ευρώ. Ισως κάποιοι από αυτούς αναγκαστούν να συγχωνευθούν και άλλοι να μην αντέξουν. Την ίδια ώρα είναι γεγονός ότι έχουμε περισσότερα καταστήματα από όσα σηκώνει κανονικά αυτή η αγορά. Ενώ πριν από 10 χρόνια ο κύκλος εργασιών ήταν περίπου 20% μεγαλύτερος σε σύγκριση με σήμερα, υπήρχαν λίγο λιγότερα σημεία πώλησης. Εχουμε δηλαδή τώρα λίγο περισσότερα καταστήματα σε σχέση με τότε για να εξυπηρετήσουν έναν τζίρο 20% μικρότερο, ο οποίος δεν προβλέπεται ότι θα ξαναγυρίσει ποτέ εκεί που ήταν.
– Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό;
– Συμβαίνει διότι είμαστε ακόμη σε μία αγορά που διαμορφώνεται και δίνεται μάχη για τα μερίδια. Γι’ αυτό και γίνονται ακόμη συγχωνεύσεις, εξαγορές και ανακατατάξεις, διαδικασίες οι οποίες θα συνεχιστούν. Οταν αυτή η κατάσταση ηρεμήσει, όταν δηλαδή η αγορά ωριμάσει, τότε θα μπορούμε πολύ πιο εύκολα όλοι να πάρουμε γενναίες αποφάσεις και να κλείσουμε ζημιογόνα καταστήματα. Εμείς, όταν αγοράσαμε τον «Βερόπουλο», κλείσαμε μέσα στο πρώτο τρίμηνο 34 μαγαζιά. Στην αρχή είναι πιο εύκολο να το κάνεις, διότι δεν πρόκειται να σου πει κανείς ότι απέτυχες. Αν το κάναμε τώρα, τέσσερα χρόνια μετά, θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε την καχυποψία και την ανησυχία και των προμηθευτών και του τραπεζικού συστήματος. Ακόμη η αγορά δεν είναι αρκετά ώριμη για να δεχθεί τέτοιες βίαιες κινήσεις. Οταν, όμως, φτάσουμε σε ένα σημείο ισορροπίας, νομίζω ότι αυτές οι αποφάσεις θα ληφθούν πιο εύκολα.
– Υπάρχουν κάποιες παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να γίνουν έτσι ώστε να είναι όλοι ευχαριστημένοι, και οι προμηθευτές και οι λιανέμποροι και οι καταναλωτές;
– Είναι οι ευρύτερες παρεμβάσεις οι οποίες μπορούν να γίνουν στην οικονομία για να γίνει πιο ανταγωνιστική. Εάν φύγουν περιττά κόστη από όλο τον κύκλο της παραγωγής και της διανομής, αυτό σίγουρα θα έχει άμεση επίπτωση στις τιμές των προϊόντων. Τι είναι περιττά κόστη; Είναι οι υπερβολικοί φόροι, οι υπερβολικές εισφορές που καταβάλλουν τόσο οι εργοδότες όσο και οι εργαζόμενοι, είναι τα γραφειοκρατικά εμπόδια, διότι και αυτά τελικά χρήμα κοστίζουν.
– Τα έχετε θέσει αυτά τα ζητήματα στην κυβέρνηση;
– Οι εκάστοτε κυβερνώντες ενώ κατά βάση έχουν καλή θέληση, ενώ προσπαθούν να βελτιώσουν τα πράγματα στον τομέα τους, ακούν λίγο. Και ακούν έναν περιορισμένο κύκλο ανθρώπων, οι οποίοι είναι ήδη πιθανώς συνδεδεμένοι με κάποιον τρόπο με αυτούς. Φταίμε κι εμείς οι επιχειρηματίες, διότι πολύ συχνά, όταν μας δίνεται το βήμα να μιλήσουμε, πάμε απλώς να ζητήσουμε ρουσφέτια. Πρέπει να δημιουργηθεί μια πιο υγιής επικοινωνία των ανθρώπων της αγοράς και των ανθρώπων που λαμβάνουν τις αποφάσεις σε κάθε υπουργείο, ώστε να μπορούν να ακούν περισσότερο τα προβλήματα, χωρίς αυτό να σημαίνει απολύτως καμία δέσμευση από τη δική τους πλευρά για χατίρια και ρουσφέτια.
– Είπατε ότι και τα γραφειοκρατικά εμπόδια κοστίζουν. Εχετε αντιμετωπίσει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα ως επιχείρηση;
– Κατ’ αρχάς είμαστε εκπαιδευμένοι και θεωρούμε δεδομένη μία καθυστέρηση. Αν μιλήσουμε π.χ. για πολεοδομικά θέματα, την τελική άδεια για την επέκταση του κέντρου διανομής μας στη Θεσσαλονίκη την περιμένουμε το αργότερο σε δύο μήνες. Η διαδικασία, όμως, ξεκίνησε προ διετίας. Δεν περιμέναμε κάτι καλύτερο. Αν με ρωτούσατε στην αρχή, θα έλεγα ότι περίμενα να χρειαστεί 1,5 χρόνος και πήρε δύο. Το ερώτημα είναι εάν χρειάζεται να πάρει δύο χρόνια. Με μια διαφορετικά σχεδιασμένη διαδικασία θα έλεγα όχι. Σε έξι μήνες θα έπρεπε να έχει τελειώσει. Σιγά σιγά εκπαιδεύεσαι και κάποια πράγματα τα λαμβάνεις υπόψη στον υπολογισμό σου. Αυτά είναι τα προβλεπόμενα.
Υπάρχουν και ατυχίες, οι οποίες επίσης οφείλονται στις διαδικασίες. Για παράδειγμα, αυτή την εποχή έχει λήξει η θητεία των μελών των Συμβουλίων Αρχιτεκτονικής (Σ.Α.) και των Συμβουλίων Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΣΥΠΟΘΑ). Δεν έχουν συγκροτηθεί εκ νέου και δεν συνεδριάζουν. Επί ένα μήνα τώρα έχει μπλοκάρει η διαδικασία με συνέπεια να καθυστερεί η εξέταση των αδειών για τρία νέα καταστήματά μας. Θα μπορούσε να αλλάξει η διαδικασία, να λειτουργεί για παράδειγμα το συμβούλιο υπό την προηγούμενη σύνθεση, μέχρις ότου να οριστεί νέα.
– Το φθινόπωρο ψηφίστηκε ο νόμος για τη βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος. Εσείς βλέπετε να υπάρχουν απτά οφέλη;
– Κατ’ αρχάς, το λιανεμπόριο είναι αποπαίδι της οικονομίας. Παραδοσιακά δεν εντάσσεται στους αναπτυξιακούς νόμους, ενώ δεν θεωρείται στρατηγική επένδυση για να ενταχθεί σε καθεστώς fast track, ακόμη και αν προχωρεί στην κατασκευή νέας αποθήκης ή logistics center. Εάν οι αποθήκες που επεκτείνουμε ανήκαν σε μια εταιρεία logistics θα είχαν εντελώς διαφορετική αντιμετώπιση και θα επιδοτούνταν. Επειδή ανήκουν σε μια λιανεμπορική επιχείρηση, δεν αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο.
Εάν εξαλείφονταν οι προσφορές, τα προϊόντα θα ήταν πιο φθηνά όλη τη χρονιά
Πριν από λίγες εβδομάδες η METRO AEBE εγκαινίασε το πρώτο κατάστημά της εκτός Ελλάδας. Πρόκειται για κατάστημα cash & carry στην Κύπρο. Ο κ. Παντελιάδης δεν αποκλείει το ενδεχόμενο επέκτασης της δραστηριότητας της εταιρείας και στη λιανική στην εν λόγω χώρα, ενώ ταυτόχρονα μιλάει για τα σχέδια της εταιρείας εντός ελληνικών συνόρων.
Προβλέπουμε αύξηση πωλήσεων 6%- 6,5% το 2020 όπως και το 2019, λέει ο κ. Παντελιάδης, ενώ θα δημιουργηθούν 5-6 νέα καταστήματα.
– Πώς έκλεισε η περυσινή χρονιά και τι προβλέπετε για το 2020;
– Ο κύκλος εργασιών διαμορφώθηκε σε 1,26 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 6% σε σύγκριση με το 2019. Για τα κέρδη δεν έχουμε ακόμη απολύτως ακριβή εικόνα, όμως θα είναι αρκετά βελτιωμένα σε σύγκριση με τα 10 εκατ. ευρώ του 2018. Αναμένουμε όμως και το 2020 τα αντίστοιχα μεγέθη μας να είναι βελτιωμένα. Υπό κανονικές συνθήκες περιμένουμε μια ανάπτυξη ίδια ή λίγο καλύτερη από την περυσινή, της τάξεως δηλαδή του 6%-6,5%, στον τζίρο. Αυτό περιλαμβάνει και έναν αριθμό 5-6 νέων καταστημάτων, αλλά κυρίως βασίζεται σε οργανική ανάπτυξη.
– Σύμφωνα με κάποιους λιανεμπόρους, αλλά και με βάση την τελευταία έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ, ενδέχεται οι εξελίξεις στα εθνικά θέματα να επηρεάσουν τις πωλήσεις. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη;
– Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε δει ακόμη κάποια επίπτωση. Οτι τα εθνικά θέματα θα μπορούσαν να επιφέρουν μεγάλες αλλαγές και αποτελούν σημαντικό κίνδυνο είναι σίγουρο. Εννοείται ότι όλες οι προβλέψεις μας γίνονται χωρίς να λαμβάνουν υπόψη κάποια έκτακτα γεγονότα.
– Επανειλημμένως και εσείς και άλλοι παράγοντες του κλάδου έχετε επισημάνει ότι δεν γίνεται να συνεχιστεί ως έχει το μοντέλο των προσφορών. Δεν βλέπω, όμως, ως καταναλωτής να επικρατεί άλλο μοντέλο.
– Πράγματι. Μπορεί να μη μεγαλώνει η ένταση των προσφορών, αλλά μεγαλώνει ο αριθμός των κωδικών που μπαίνουν σε προσφορά. Ενα στα τρία ευρώ τζίρου που κάναμε πέρυσι στην εταιρεία έγινε μέσα από κάποια προωθητική ενέργεια. Και αυτό περιλαμβάνει και τα φρέσκα προϊόντα –που δεν υπάρχουν προμηθευτές να κάνουν την προσφορά, άρα εκεί είναι καθαρά δική μας– και τα ιδιωτικής ετικέτας και τα επώνυμα. Αυτό δεν είναι ορθολογικό.
– Πώς μπορεί να σταματήσει αυτό;
– Η μόνη ρεαλιστική ελπίδα είναι ότι με τα χρόνια εκτός από την ένταση των προσφορών θα αρχίσει να μειώνεται και ο αριθμός τους, χωρίς αυτό να έχει καμία αρνητική επίπτωση στις τιμές. Εγώ βλέπω το εξής: όσο μειώνονται οι προσφορές, οι τελικές τιμές μπορεί να μειωθούν διότι οι προσφορές έχουν τεράστιο κόστος διαχείρισης, το οποίο δεν είναι σε όφελος κανενός. Δεν είναι μόνο ότι χάνουμε λόγω της έκπτωσης. Είναι ένας διαφορετικός κωδικός, που καταλαμβάνει μια διαφορετική θέση στην αποθήκη, μια διαφορετική προσθήκη στη γραμμή παραγωγής του προμηθευτή. Ακόμη και η διαφορετική συσκευασία έχει κόστος, όχι μόνο για τον προμηθευτή, αλλά και για εμάς. Αν με έναν μαγικό τρόπο εξαλείφονταν όλες οι προσφορές από όλα τα προϊόντα, είναι απόλυτα σίγουρο ότι η μέση τιμή του προϊόντος καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς θα ήταν χαμηλότερη από τη σημερινή. Θα γίνει σιγά σιγά, είναι μια διαδικασία που έρχεται μαζί με την ωρίμανση της αγοράς. Θα το επαναλάβω: όσο η αγορά υποχωρούσε προμηθευτές και λιανέμποροι σκέφτονταν μόνο πώς θα συγκρατήσουν τα μερίδια αγοράς. Οσο, όμως, η αγορά αναπτύσσεται, μπορούν να ληφθούν πιο ορθολογικές αποφάσεις.
– Πρόσφατα εγκαινιάσατε κατάστημα cash & carry στην Κύπρο. Σκέφτεστε επέκταση και σε άλλη χώρα, πιθανόν στα Βαλκάνια;
– Για το αμέσως ορατό μέλλον επικεντρωνόμαστε σε Ελλάδα και Κύπρο, διότι πρέπει να κάνουμε σωστά αυτό που ξεκινήσαμε. Στην Κύπρο πρέπει πρώτα από όλα να μπορέσουμε να πουλήσουμε την ιδέα ενός καταστήματος cash & carry που δεν υπάρχει στο νησί και δεν το έχουν συνηθίσει οι επαγγελματίες. Αυτό παίρνει χρόνο.
Αφού δούμε κατά πόσον κατάφερε να πείσει το κατάστημα αυτό, τότε μπορούμε να αποφασίσουμε πιθανή επέκταση του μοντέλου και σε άλλες πόλεις της Κύπρου. Παρακολουθούμε τον τομέα της λιανικής στην Κύπρο, ο οποίος είναι πολύ ανταγωνιστικός, έχει περισσότερα καταστήματα και μεγαλύτερα καταστήματα από ό,τι σηκώνει η αγορά. Ακόμη και αυτό φέρνει πιθανώς σε δύσκολη θέση κάποιες εταιρείες, άρα δεν αποκλείουμε να εκμεταλλευθούμε κάποια ευκαιρία που ενδεχομένως θα παρουσιαστεί στο μέλλον, μέσω δηλαδή μιας εξαγοράς.
– Μετά και την είσοδο του «Σκλαβενίτη» στο ηλεκτρονικό εμπόριο, εκτιμάται ότι θα ενταθεί ο ανταγωνισμός;
– Θεωρούσα πάντα δεδομένο ότι όλες οι μεγάλες αλυσίδες πρέπει να έχουν και ηλεκτρονικό κατάστημα. Είναι απαραίτητο κομμάτι της δουλειάς μας. Οποιοσδήποτε θα έπρεπε να έχει στο μυαλό του ότι και ο «Σκλαβενίτης» θα μπει στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Το ηλεκτρονικό σούπερ μάρκετ, βεβαίως, μπορεί να αναπτύσσεται ραγδαία, αλλά το μερίδιό του στον συνολικό τζίρο του κλάδου παραμένει πολύ χαμηλό, κάτω του 1%. Ακόμη και στις πιο προηγμένες αγορές, στην Αγγλία, στις ΗΠΑ τα ποσοστά είναι μονοψήφια. Το σημαντικό είναι να υπάρχει συνέργεια και των δύο καναλιών. Εκεί υπάρχει όφελος. Διαφορετικά ως δραστηριότητα από μόνα τους είναι ακόμη ζημιογόνα. Αλλωστε, είναι πολύ υψηλό το κόστος συλλογής της παραγγελίας και αποστολής της, της τάξεως του 8%-10%. Λόγω δε του ανταγωνισμού έχουμε μάθει τον Ελληνα καταναλωτή να αποστέλλουμε την παραγγελία δωρεάν. Εμείς, πάντως, μελετούμε το ενδεχόμενο να εφαρμόσουμε και πρακτική click & collect, δηλαδή να έχει τη δυνατότητα να παραλαμβάνει ο καταναλωτής ο ίδιος την παραγγελία από κατάστημα που τον εξυπηρετεί.
Κλέφτες υπεράνω υποψίας με ειδικά ρούχα
– Εχει γίνει κάποια κρούση ή κάποια μελέτη σε ό,τι αφορά ειδικά τις επιπτώσεις του ΦΠΑ;
– Κατά καιρούς έχουμε κάνει συζητήσεις. Οι κυβερνητικοί παράγοντες δεν είναι αρνητικοί σε αυτό. Δεν έχουν καμία μανία να επιβάλουν φόρους. Δεν είναι, όμως, βέβαιοι ότι με την αύξηση της κατανάλωσης θα αντισταθμιστούν οι απώλειες από τη μείωση του ΦΠΑ και επειδή τα δημοσιονομικά περιθώρια είναι ακόμη στενά είναι λίγο διστακτικοί σε τέτοιες κινήσεις. Ενα άλλο πρόβλημα, βεβαίως, είναι ότι αυξάνοντας υπερβολικά τη φορολογία, ευνοείς την παραοικονομία. Ολες αυτές οι κλοπές στα σούπερ μάρκετ σε ελάχιστο βαθμό γίνονται για ιδιοκατανάλωση. Κατά κανόνα γίνονται για να διοχετευθούν προϊόντα σε κυκλώματα παράνομου εμπορίου. Από τις απώλειες που έχουν συνολικά τα σούπερ μάρκετ και είναι 1,5%-2% του τζίρου τους, το μισό προέρχεται από τις κλοπές. Το φαινόμενο δεν έχει ενταθεί, έχει αλλάξει μορφή. Μπαίνουν στα μαγαζιά ολόκληρες ομάδες, κάποιοι από αυτούς τραβούν την προσοχή των ανθρώπων του καταστήματος και άλλοι κλέβουν. Συνήθως είναι καλοντυμένοι, υπεράνω πάσης υποψίας. Επειδή σε αρκετά προϊόντα υπάρχουν αντικλεπτικές ετικέτες, πολλοί από αυτούς φορούν ειδικά ρούχα με θήκες με επένδυση από αλουμίνιο, έτσι ώστε να μην εντοπίζονται από τις αντικλεπτικές κεραίες.